De schrik van de Hollandse patriotten

(voor Etta Palm (1743 - 1799))

Jij bent geboren als Etta Lubina Johanna Aelders in april 1743 in Groningen. Jouw vader Jacob Aelders van Nieuwenhuis was een handelaar in behangselpapier. Jouw moeder was Agatha Petronella de Sitter. Op jouw 6-de overleed jouw vader en nam jouw moeder het bedrijf over. Jij kreeg een uitstekende opleiding en jij sprak op jonge leeftijd vloeiend Frans, Engels en Duits. Op jouw 19-de trouwde jij met Christiaan Ferdinand Lodewijk Palm, een procureurszoon uit Arnhem. Het was een extreem ongelukkig huwelijk en na het overlijden van jullie dochter ging Christiaan naar Nederlands Oost-Indië en werd jij een gewilde, courtisane. Jij woonde een lange tijd met de Groningse advocaat Jan Munniks in Amsterdam. Jij hebt Jan in Groningen ontmoet. Jij wist veel van de vaderlandse geschiedenis. Jan werd consul voor de Republiek der Nederlanden in Messina en jij ging met hem mee. Op jouw 25-ste ging jij naar Parijs en vertoefde jij als felbegeerde schoonheid in de kringen van Denis Diderot en Jean-Jacques Rousseau.

Jij ontmoette Jonkheer Douwe Sirtema van Grovestins, een Friese hoveling/kamerheer aan het Hof van stadhouder Willem IV. Douwe is geboren op 24 december 1710 in Leeuwarden. Samen met Douwe woonde jij in Brussel en genoot jij van de haute bourgeoisie. In 1773 verliet jij Douwe en ging jij weer naar Parijs, waar jij in de Rue Villedo, vlakbij het Palais-Royal, woonde. Jij werd de courtisane van welgestelde, deftige, politiek invloedrijke heren. Omdat jouw klanten veelal uit diplomaten en politici bestonden, kreeg jij de Franse, geheime dienst achter jouw mooie billen aan. Jean-Frédéric Phélypeaux, comte de Maurepas, een zeer belangrijke adviseur van koning Lodewijk XVI, maakte van jou een spionne van het royalistische Frankrijk. Zijn vrouw was Marie-Jeanne Phélypeaux de la Vrillière. Hij stuurde jou in 1778 naar Den Haag voor een spionage-actie. Daar kwam jij jouw ex-minnaar Jan Munniks tegen, die spion van de Engelsen was geworden. Door de gegroeide rijkdom ging jij in de Rue Favart wonen. Graaf/minister Étienne-François de Choiseul en zijn vrouw Louise Honorine Crozat hadden daar hun Hôtel Crozat met tuin, waarop de straat ontstond. Jij noemde jezelf nu barones Palm d'Aelders en jouw salon werd door veel invloedrijke politici bezocht.

In jouw salon kwamen veel Nederlanders, o.a. de staatsman Gerard Brantsen, die in 1782 gevolmachtigd minister van de Republiek der Verenigde Nederlanden aan het hof van Lodewijk XVI werd en hij heeft meegewerkt aan het Vredesverdrag van Fontainebleau op 8 november 1785. Apollonius Jan Cornelis baron Lampsins heer van Swieten bezocht jouw salon ook. Zijn vrouw was Anna Margaretha Hartsinck (1751 - 1783) en hij was de neef van de hofdame/gravin Henriette d'Oultremont de Wégimont, de tweede vrouw van koning Willem Frederik I der Nederlanden, die 20 jaar ouder was. Zij woonden in het Altes Palais aan Unter den Linden in Berlijn. Jij werkte voor de raadspensionaris van Zeeland en later van Holland Laurens Pieter van de Spiegel, getrouwd met Digna Johanna Ossewaarde, met wie hij 8 kinderen kreeg. Na de bestorming van de Bastille op 14 juli 1789 ontving jij belangrijke revolutionairen in jouw salon, zoals Jean-Paul Marat, François Chabot en Claude Basire. De laatste twee werden op 5 april 1794 met de guillotine vermoord. François werd 38 jaar, Claude werd 30 jaar. Jij was betrokken bij de revolutie, vooral binnen de feministische kringen/gemeenschappen. Jij hebt zelfs de Assemblée nationale toegesproken.

Pieter van de Spiegel walgde van jouw revolutionaire activiteiten en hij hield zijn hand op de knip voor jou. In november 1792 stuurde de revolutionaire minister Pierre Henri Hélène Marie Lebrun-Tondu jou naar Den Haag, waar jij o.a. de schrijver/uitgever/monarchist Pierre de Beaumarchais en de generaal/markies Charles-François Dumouriez bespioneerde. Daarna leek het jou beter om weer voor de Nederlanders te gaan spioneren, maar stadhouder Willem V had geen behoefte aan jou. Op 19 januari 1795 werd de Bataafse Republiek gevormd en na het Verdrag van Den Haag op 16 mei 1795 werd jij als een verdachte beschouwd, o.a. omdat jij poogde de Franse onderhandelaars het recht van verovering te laten gebruiken. Uit jouw ingenomen correspondentie bleek, dat jij een dubbeldikke dubbelspionne was geweest, ook al ontkende jij dat. Jan Munniks en jij werden door het Haagse Comité van Toezicht en Waakzaamheid veroordeeld. Jan kreeg ballingschap en jij werd in het Kasteel van Woerden gevangengezet, net als Pieter van de Spiegel. In jouw geval was het vooral een wraakneming van Hugo Gevers, die lid was van het Haagse Comité.

De Hervormde Hugo (1765 - 1852) was de zoon van Paulus Gevers, jurist, schepen en baljuw van Rotterdam en voorman van de patriotten. Paulus werd in 1787 een politieke vluchteling en jij moest niets hebben van die politieke vluchtelingen in Duinkerken en Saint-Omer. Hugo noemde jou een 'groote intriguante en allergevaarlijkst sujet'. Inzake de Nederlandse machtsstrijd vroeg hij Robespierre om Franse hulp. Jij was een orangiste, die in Frankrijk voor koningin Wilhelmina van Pruisen opkwam. Hugo trouwde in 1789 in Dordrecht met Francesca Anna Sophia Pit, met wie hij 9 kinderen kreeg, waarvan er 4 jong overleden. Hij was koopman/reder en later burgemeester van Dordrecht. Zijn broer Abraham was burgemeester van Rotterdam. In Dordrecht woonde Hugo in de Wijnstraat en in het pand Grotekerksbuurt A 195. Eind 1798 ben jij uit het bedompte, dikwandige, deprimerende kasteel te Woerden vrijgelaten.

Jouw gezondheid was zodanig verslechterd, dat jij op 24 maart 1799 in grote armoede te Den Haag bent overleden. Jij werd 55 jaar en jij bent in een ongemarkeerd graf op de begraafplaats in Rijswijk begraven.

Etta Palm

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

Er is nog niet op deze inzending gestemd. 58