De Sloveense dichteres, die in een stadspaleis woonde

(voor Lili Novy Haumeder (1885 - 1958))

Jij bent geboren als Elizabeta von Haumeder op 24 december 1885 in Graz. Jouw ouders waren de Duits-Oostenrijkse aristocraat en artillerie-kolonel-luitenant Guido Mihael Josef von Haumeder en de Sloveense Ludovika Ana Achavic. Jouw vader overleed in 1889. Hij pleegde zelfdoding vanwege een ongeneeslijke ziekte en hij werd 28 of 29 jaar. In 1890 maakte Julius Müller in Laibach een portretfoto van jou. Jij kreeg privé-onderwijs en jij begon gedichten in het Duits te schrijven. Na de aardbeving in 1895 verhuisde jij met jouw moeder naar het Schweigerhaus op Stari trg 11a in Ljubljana, wat van jouw grootouders was. Op jouw 12-de ging jij naar Huth's particuliere Duitse instelling. Wegens ongepast gedrag moest jij daar weg en kreeg jij weer privélessen. Rond jouw 25-ste werd jij lid van de Sloveense, literaire scene en vertaalde jij de Duitse gedichten van France Preseren in het Sloveens. Jij begon ook in de literaire tijdschriften te publiceren. Jij vertaalde ook veel werk van Johann Wolfgang von Goethe in het Sloveens. Onder de invloed van de dichter/vertaler Alojz Gradnik begon jij jouw eigen gedichten in het Sloveens te schrijven. Alojz is geboren op 3 augustus 1882 in Medana, Brda. Hij was bevriend met de schrijver/dichter Ivan Pregelj, de dichter Vladimir Nazor en de dichter/schrijver Ivan Goran Kovacic, die op 12 juli 1943 in Vrbnica door de Servische Chetnik-troepen is vermoord. Hij had tuberculose en hij schreef anti-oorlogspoëzie, met als bekendste werk 'Jama' (De Put). Hij werd 30 jaar.

In 1911 trouwde jij met de officier Edward Nowy von Wallersberg, geboren op 12 maart 1875. Op 15 januari 1912 is jullie dochter Nives Maria Josefine geboren. Haar man Hans Georg Willi Pasch overleed in 1945. Hij werd 35 of 36 jaar. Nives en Georg kregen drie kinderen, waaronder de tweeling Ingo en Boris Pasch. Op 11 januari 1913 werd jullie dochter Fides geboren. Zij trouwde met Dusan Petek. Jouw huwelijk was aanvankelijk gelukkig, maar later bleek dat Edward syfilis had, net als jouw vader. Door die syfilis scheidde jij van Edward en zorgde jij zelf voor jouw dochters. Jij werd gestimuleerd door de dichter/vertaler Oton Zupancic, wiens werk jij ook vertaalde. Hij was samen met Ivan Cankar, Dragotin Kette en Josip Murn de grondlegger van het modernisme in de Sloveense literatuur. Ivan overleed op 11 december 1918 door een longontsteking in een ziekenhuis in Ljubljana. Hij werd 42 jaar. Dragotin overleed op 26 april 1899 in de verlaten suikerfabriek Stara Cukrarna in Ljubljana door tuberculose. Hij werd 23 jaar. Josip overleed op 18 juni 1901 in Ljubljana door tuberculose en hij werd 22 jaar. Ivan, Dragotin en Josip zijn in een gemeenschappelijk graf op de centrale begraafplaats van Zale in Ljubljana begraven.

Oton trouwde in 1913 met Ana Kessler, de zus van de dichteres Vera Kessler, die de mâitresse van Ivan Cankar was en de vrouw van de dichter Fran Albreht. De moeder van Ana en Vera was de salonnière Marija Kessler-Trenz. Oton overleed op 11 juni 1949 in Ljubljana en hij werd bij Ivan, Dragotin en Josip begraven. Jij publiceerde o.a. in 'Westermanns Monatsheften' in Braunschweig. Jij vertaalde ook het werk van Bozena Bukovic, Iva Rod, Vida Taufer, Ivana Brlic-Mazuranic en Vera Albreht. Deze vertalingen verschenen in 'Die Bühne', de Agramer Zeitung en het Morgenblatt in Zagreb. In 1919 maakte August Berthold in Ljubljana, Laibach, een portretfoto van jou, met jouw haar in de vorm van een tulband. Jij was bevriend met de schrijfster/vertaalster/filologe/pedagoge Camilla Lucerna en de schrijfster/dichteres Paula Preradovic. Paula overleed op 25 mei 1951 in Wenen en Camilla op 15 juni 1963 in Wenen. Camilla is o.a. rechtstreeks beïnvloed door de schrijver Bude Budisavljevic, die de eerste biografie over zijn verre neef Nikola Tesla schreef. Paula schreef de tekst van het Oostenrijkse volkslied. Zij was met de diplomaat/journalist Ernst Molden getrouwd, met wie zij Otto en Fritz kreeg, verzetsstrijders, net als hun ouders. In 1929 heb jij jouw ongepubliceerde dichtbundel 'Lillys Gedichte' met Duitse gedichten aan jouw vriendin Vida Novak opgedragen. Jij bent door Rainer Maria Rilke en Luiza Pesjak beïnvloed.

Jij was lange tijd onderweg met jouw man Edward, die als kapitein in het leger werkte. Jullie woonden in wenen, Rijeka en Tsjechië. Uiteindelijk ging jij in het Schweigerhaus in Ljubljana wonen, waar jij het grootste deel van jouw leven woonde. Het is een barok stadspaleis aan het Oude Plein (Stari trg) 11a. Dit 17-de eeuwse paleis werd eerst door de familie van de baronnen Schweiger von Lerchenfeld bewoond. Links voor de ingang staat een buste van jou, in 1985 door Lujo Vodopivec (1951, Ljubljana) gemaakt. Marjan Ocvirk ontwierp de sokkel. Het Schweigerhaus is versierd met een beeld van een man, die zwijgzaamheid uitbeeldt, onder het balkon boven de ingang. In 1944 zorgde jij voor jouw kleinkinderen Ingo en Boris. In 1945 werd jij docente bij de Staatsuitgeverij van Slovenië. Jouw trouwe vriend Josip Vidmar was jouw literair medewerker en hij noemde jou 'een ongewone roodharige en een spring-in-'t-veld'. Jij schreef ook gedichten voor kinderen. Jouw moeder overleed in 1949 en Edward in 1950. Vanwege jouw excentrieke gedrag kreeg jij in Ljubljana de bijnaam 'crazy counth'.

Tijdens jouw leven verscheen er één dichtbundel van jou 'Temna vrata' (Donkere Deur) uit 1941. Jij overleed op 7 maart 1958 in Ljubljana door kanker. Jij werd 72 jaar en jij bent in de centrale begraafplaats van Zale begraven. Op jouw grafsteen staat het gedicht 'Preslo je vse' (Alles is voorbij). In 1959 werd jouw dichtbundel 'Oboki' (Bogen) gepubliceerd, in 1968 'Pika-Poka' en in 1973 'Majhni ste na tem velikem svetu' (Jij bent Klein in Deze Grote Wereld). Nives overleed op 16 juni 1987. Fides, die professor was, overleed op 5 november 1996.


Donkere deuren

Ze zijn donker in onze huisdeuren, in een donkere houding, hoge vestibule.
Het licht van goud van de zon
is er niet in gegoten en zal niet worden gegoten.
Een maan, een verlegen waarnemer,
kijkt er naar als de façade van zilver.
Alleen de schemering, lichte, mysterieuze danseres,
zwemt boven het bolvormige plaveisel erin.

Maar boven het portaal buiten draagt hij, gebogen zijn schouders,
een stenen man,
alsof hij de schoonheid zelf opsnuift,
een zacht balkon gemaakt van ijzeren bloemen.
De rechteraanwijzer naar de orale cursor
langer dan anderhalve eeuw is drukkend.
Vragen hier zijn ontoelaatbaar,
er zijn veel lotsbestemmingen en er is veel stilte over velen -

En in de verboden, antiek overvol,
vol sami van deze dichte lotsbestemmingen,
in de harten van betoverde, gepassioneerde en zieke kijken we
constant naar oproepen. Vanaf hier -!
We hunkeren allemaal in de omhelzing van de verte,
de wind nodigt ons uit als een vreemdeling rijk,
maar we kunnen de weg die die je goed hebt niet vinden
als we gelukkig op zoek gaan.
Alsof de schaduwen achter ons zweven
van achter de pilaren van onze oude vestibule,
alsof iets uit de slaap dramatisch is,
wikkelen de overleden handen zich in onze dromen,
alsof we altijd naar de bel bij de deur kijken
door een hangende klink, leidt ons,
evenals prachtige vergetelheid,
de stad vooruit, het verlangen terug.
Anderen zingen in het licht van klokken,
in de schemering van de gewelven roept onze klok ons,
nieuwe in het oosten rijzen hun billen op en ontginnen
stilletjes de onze in verval -

Wat heb je gemaakt, meester Barok,
die je namen geeft, het lot weet ik niet?
Je vibraties zijn voor mij onhoudbaar,
dat je tijdens de stilte al lang geleden stil bent.
Het duistere, geheime, magische ontwerp
condenseerde het leven in één personage,
vluchtig, Trunane op zoek naar een gevoel
met een kalm afgewerkt beeld van je contact.
De deur is donker onder het zwijgen van mijn man,
en de bloemen van het balkon worden gestreeld
door de glans, 's avonds en 's morgens goud
aan de andere kant die een glimlach schenken -


Lili Novy Haumeder (vertaling: Marijan Zlobec)

Lily Novy Haumeder

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

Er is nog niet op deze inzending gestemd. 5