Door zware oorlogstrauma's tot suïcide gekomen

(voor Inge Müller (1925 - 1966))

Jij bent geboren als Ingeborg Meyer op 13 maart 1925 aan de Neue Bahnhofstrasse in Friedrichshain-Ostkreuz te Berlijn. Jouw oudere broer Wolfgang overleed kort na jouw geboorte. Dat bracht een schuldcomplex bij jou teweeg. Jouw ouders waren Elsa en Hubert Meyer, die beiden bij de uitgeverij Ullstein werkten. Ullstein Buchverlage op de Friedrichstrasse 126 in Berlijn is opgericht in 1903 door Emil Herz. Jouw vader was eerst uienverkoper, krantenverkoper, kruier en boodschapper. Hij werd tenslotte afdelingshoofd van Ullstein Buchverlage. De vader van jouw moeder was een Pruisische officier, die jouw moeder verstootte, toen zij trouwde. In 1929 verhuisden jullie naar een appartement nabij het treinstation Lichtenberg, nabij Friedrichsfelde. Jij zat op ballet en jij speelde piano. Jij wist precies hoe je een tafel moest dekken. Jouw moeder heeft jou streng opgevoed.

Jij ging tot jouw 16-de naar de Städtische Handelsschule, waar jij in 1941 afstudeerde. In 1942-1943 moest jij voor de Rijksarbeidsdienst werken. In Dornhofen werkte jij voor een bejaarde boer, die liever met jou het hooi in wilde. In Graz was jij tramconductrice. In Berlijn was jij stenotypiste in de Solvay-fabriek en was jij secretaresse voor de directie. Op 8 januari 1945 werd jij voor de Wehrmacht opgeroepen. Jij was assistente van de Luftwaffe of inlichtingen. In april 1945 diende jij als hulp bij een luchtafweerbatterij in Berlijn-Heinersdorf. In april 1945 kwam het Rode Leger in Berlijn en ben jij samen met een zwarte herdershond onder het puin in de Schwedter Strasse in Prenzlauer Berg begraven. Jullie huis was gebombardeerd. Na drie dagen werd jij onder het puin vandaan gehaald. Dit was een onherstelbaar trauma voor jou. Jouw ouders waren door een luchtaanval van de geallieerden vermoord. Jij groef de lichamen van jouw ouders uit het puin en jij bracht hun lichamen naar een massagraf. Een buurman had de ringvinger van jouw moeder eraf gesneden en haar ring gestolen. Na de oorlog werkte jij als secretaresse, puinvrouw, arbeidster, journaliste en volkscorrespondente. Jij werkte ook bij Siemens Plania (nu VEB Elektrokohle Lichtenberg) en jij trouwde met jouw schoolvriend Kurt Lohse, met wie jij op 8 december 1946 de zoon Bernd kreeg. Kurt was een AEG-medewerker, die 6 bioscopen beheerde.

Jij was bevriend met de administratief directeur van het Busch Circus, waarmee jij twee jaar op tournee ging. Jij was dik bevriend met het echtpaar Coldam, met hun zwarte panters, waarmee jij ook werkte. Jullie woonden in Lehnitz, in een gebouw voor de vroegere bewakers van concentratiekamp Sachsenhausen. De schrijver Friedrich Wolf en zijn vrouw Inge woonden daar ook. In 1947 zijn Kurt en jij gescheiden. In januari 1948 trouwde jij met de 18 jaar oudere Herbert Schwenkner, de directeur van het Friedrichstadt-Palast op Am Zirkus 1 in Berlijn-Mitte. De artistiek directeur was Nicola Lupo. Later werd Herbert directeur van het Busch Circus, opgericht in 1919 in Neurenberg door Jacob Busch en gerund door Paul Vincenz Busch en later door zijn dochter Paula Busch (1886 - 1973), ook een schrijfster van 23 romans, kinderboeken en circusvoorstellingen. Paula en haar man Alois Uhl kregen de dochter Constanze. In 1924 scheidde Paula van Alois en werd Eleonore Cador haar levenslange geliefde.

Jij was lid van de Socialistische Eenheidspartij van Duitsland. In de herfst van 1953 ontmoette jij de toneelschrijver Reimund Heiner Müller bij een evenement van een werkgroep van jonge acteurs. Van 1954 tot 1959 woonde jij in Lehnitz, waar Heiner tot 1956 woonde. Heiner woonde bij Herbert en jou op de eerste verdieping. In juni 1954 zijn Herbert en jij gescheiden. In 1955 ben jij met Heiner getrouwd. In november 1959 verhuisden jullie naar een gedeeld appartement aan de Kissingenplatz in Berlijn-Pankow. Jullie verdienden geld met jullie hoorspelen en toneelstukken. Helaas zag Heiner jou meer als een werkneemster dan als een gelijkwaardige partner. Jij schreef in die tijd kinderboeken. Jij had een affaire met de 16-jarige broer van Heiner, Wolfgang Müller, die bij jullie woonde. Deze affaire mislukte en de relatie met Heiner verslechterde. Wolfgang werd later schrijver en hij was kort met de schrijfster Katja Lange getrouwd. Op 25 maart 1959 kregen Heiner en jij de Heinrich Mann-prijs. Het schokte jou dat Heiner uit de Schrijversvereniging van de DDR werd gezet.

Met Heiner schreef jij de toneelstukken 'Der Lohndrücker' en 'Die Umsiedlerin' in 1956, 'Die Korrektur' in 1957, 'Klettwitzer Bericht' in 1958 en 'Unterwegs' in 1963. 'Unterwegs' is een bewerking van Viktor Sergejevitsj Rosov's toneelstuk. Jij schreef bijna 300 gedichten, vaak over jouw bittere oorlogservaringen. In 1958 verscheen jouw hoorspel 'Die Brücke'. Jij schreef de kinderboeken 'Wölfchen Ungestüm' (1955) en 'Zehn Jungen und ein Fischerdorf' (1958). In 1960 verscheen jouw hoorspel 'Die Weiberbrigade'.

Jij leed aan depressies en psychosomatische klachten en jij deed meerdere pogingen tot zelfdoding. Jij werd agressief tegen iedereen. Jij deed vele pogingen tot zelfdoding, zo sneed jij in Lehnitz jouw polsen door. Op 1 juni 1966 pleegde jij zelfdoding door een overdosis medicatie en gasvergiftiging in jouw huis op de Kissingerplatz 12. Jij stopte jouw hoofd in het gasfornuis, net zoals Sylvia Plath op 11 februari 1963 in Londen deed. Heiner vond jou op de stenen keukenvloer om ongeveer 3 uur 's nachts. Jij had die nacht nog met Hans Bunge gebeld, de directeur van het Brechtarchief, maar die reed deze keer niet naar jou toe. Jij werd 41 jaar en jij bent in de Begraafplaats Pankow III in Berlijn begraven, net als de dichter Uwe Gressmann (1933 - 1969), die door tuberculose overleed. In 1997 werd er een gedenkstèle voor jou opgericht.

Heiner overleed op 30 december 1995 in Berlijn door slokdarmkanker. Hij werd 66 jaar en hij is in de Begraafplaats Dorotheenstad in Berlijn-Mitte begraven, net als Heinrich Mann's urn. Heinrich's tweede vrouw Nelly Kröger, geboren als Emmy Johanna Westphal, pleegde op 17 december 1944 in Santa Monica zelfdoding door een overdosis slaappillen. Zij werd 46 jaar en zij is in de Woodlawn Memorial Cemetery in Santa Monica begraven.


Gedicht

33 war ich ein glaubiges Kind
Meine Eltern warn gut und fleissig
Erwachsen wurde ich 39
Als der Krieg anfing.

Gehört hatte ich jenes und dieses
gegen Hitler und dann für Stalin
Sah: der tat was und der liess es
Als es ging auf ihn.

Meine erste Liebe war als der Krieg anfing
Und da ging es in den Krieg
Ich weinte und war ein dummes Ding
Im Verhältnis zur Nation sehr gering.

Bevor er fiel kam er zu mir
Ganz zerrissen vom Morden
Ich wusst nichts bessres als: bleibt doch hier.
Glücklich sind wir nicht geworden.

45 war jeder ein Greis.
Ich wollte nicht leben und nicht sterben.
Ich sah das Erbe ohne Erben
Und der Einsatz war der Preis.

Weil ich gehen musste, ging ich
Suchte Grund
Und dachte an die Bäume im Park
Und an seinen zärtlichen Mund.

Bomben und Kanonen
Lehrten mich Geduld
Und die Blutenden schonen
Und nachdenken: was ist Schuld.


Untern Schutt II

Und dann fiel auf einmal der Himmel um
Ich lachte und war blind
Und war wieder ein Kind
Im Mutterleib wild und stumm
Mit Armen und Beinen die ungeübt stiessen
Und griffen und liefen
Bilder ringsum
Kein Boden kein Dach
Was ist - verschwunden
Ich bin eh ich war.
Ein Atemzug Stunden
Die andern! Ein Augenblick hell wie im Meer
Da klopft einer -
Den Globus her!
Dass ich mich halte
Brücken Land Pole
Millionen Hände brauch ich
Mich trägst du nicht, Tod, ich mach mich schwer
Bis sie kommen und graben
Bis sie mich haben
Du gehst leer.


1945

Ich sah die Welt in Trümmern
Noch hatte ich nichts von der Welt gesehn
Ich sah den Tod und die Gewalt
Noch eh ich jung war, war ich alt
Und wusste, ohne zu verstehn.
Ich lernte Tote bergen
Lernte, Ertrunkene tragen (schwere Last)
Die Halbertrunkenen im Wege lagen
Den Fluss versperrend, so lernt ich laufen ohne Rast
Und Weinen ohne Tränen und Hassen
Eh die Liebe in mir einen Ausweg fand
Und war kein Lebendes das mir beistand
Wenn ich immer wieder fiel und aufstand weil da noch
Eins war, was mich nicht liegenliess
Das Fädchen, an dem aufgereiht
Wir alle hingen, wir, Zeugen, Samen
Dünner Faden gedreht aus Menschenhaut der sang
Und Hoffnung hiess und Brot und morgen weiterleben
Die Formel stand im zart gemeisselten Gipsgesicht des toten Fährmanns
In den weit offnen blinden Augen.


Mond neumond deine sichel

Mond neumond deine sichel
Mäht unsre Zeit wie Gras
Wir stehn aufrecht im Himmel
Auf dünnem Stundenglas.
Der Stern geht seine wege
Wir suchen unsern Weg
Wenn ich mich niederlege
Geh über mich hinweg.

Inge(borg) Meyer Müller

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

Er is nog niet op deze inzending gestemd. 5