Over de muziek van Jean Sibelius I
Na mijn hele leven als professional met muziek gevoed te zijn heb ik een sterke band gekregen met die van Jean Sibelius. En ik heb getracht zijn muziek technisch-analytisch naar vermogen te doorgronden en daarmee beter te begrijpen.
Muziek in het algemeen bestaat uit een aantal componenten.
Daar is allereerst het ritme, het oudste vormende pricipe. Juist de 20e eeuw heeft op dit punt een duidelijke vernieuwing plaatsgevonden. Strawinsky, Bartok en Messiaen zijn degenen die een verfrissende nieuwe impuls aan het ritme hebben toegevoegd. Ritme leidde in het verleden een wat slapend bestaan, maar is sterk geaktiveerd door bovengenoemde componisten die daarmee flink school gemaakt hebben.
Ritme werd weer een gelijkwaardig bestanddeel van muziek.
Dan is er de melodie als tweede basiselement van muziek. Vanaf het Gregoriaans is daar door de eeuwen heen veel aandacht besteed, vooral contrapuntisch. Dat is het componeren van twee of meer gelijkwaardige stemmen die gelijktijdig uitgevoerd worden. Het is het duidelijke ideaal van de middeleeuwse muziek en vooral van de renaissance.
Het derde basiselement van muziek is harmonie ofwel de welluidende samenklank. Dit aspekt is tijdens de romantiek tot grote ontwikkeling en bloei gekomen. Denk aan de verrukkelijk harmonische parfums in muziek van bijvoorbeeld Chopin, Debussy, Scriabin en vele anderen. Het is vaak het zwelgen in klankschoonheid.
Eén aspekt waarop muziek berust is langzamerhand wat onderbelicht geworden. In de renaissance speelde dat een belangrijke rol, maar in de barok verstarde dat tot een formalisme. Ik bedoel de vormgeving van muziek.
Natuurlijk lag dit proces áchter de drie genoemden omdat het niet direct een hoorbare rol speelt, maar wel een sterke rol speelt in het onderbewustzijn in het luisteren naar muziek.
De grote suggestie in kracht in de muziek van Jean Sibelius is níet het ritme, níet de melodie en níet de harmoniek, maar vooral de onderliggende laag: hetproces van de voortgang in Sibelius' muziek.
Toen Sibelius in 1907 Gustav Mahler in Helsinki ontmoette hebben beiden uitvoerig over het componeren van de symfonie gesproken. Beweerde Mahler dat volgens hem een symfonie de hele wereld, een alles omvattend geheel moest zijn, Sibelius riposteerde een andere mening te zijn toegedaan.
Hij sprak niet over de breedsprakigheid van de symfonie uit zijn tijd (waarmee hij zeker Mahler op het oog had), maar juist over de beheersdheid in structuur en vooral de inwendige logica in zijn symfonieën na te streven.
Die logica wilde Sibelius bereiken door aan de gebruikte motieven een innerlijke samenhang te geven.
Sibelius' zeven symfonieën duiden op een klassiek opbouwproces, dat echter niet door contrastwerking tot stand komt zoals bij de Weense klassieken, maar de opbouw te willen bereiken door een ver doorgevoerde organische groei van het motivische materiaal.
In aflevering II zal ik proberen tot een korte karakteristiek van elke symfonie te komen.
planet.nlGeplaatst in de categorie: muziek
sibelius
192
Geef je reactie op deze inzending: