George Antheil,"enfant terrible"in de muziek (2)

Vrienden heeft George Antheil in groot aantal om zich heen weten te verzamelen. Het waren bijna uitsluitend de meest excentrieke figuren.

In Berlijn ontmoette Antheil Strawinski, die zich dadelijk hoogst geïnteresseerd toont in de jonge Amerikasanse componist om via hem meer te weten te komen over het muziekleven ginds. Zij worden goede vrienden en Strawinski organiseert zelfs een concert met werk van Antheil in Parijs.

Vooral als Antheil zich sinds vanaf 1923 permanent in Parijs vestigt, ontmoet hij in de salons een groot aantal beroemdheden, zoals Pound en Joyce. De eerste schrijft in zijn enthousiasme een boekje over Antheil waarin hij hem aankondigt als het grote genie naast Strawinski. Ook geeft Pound Antheil opdracht tot het schrijven van een vioolsonate en vraagt hem een concert te geven met louter schandaalstukken. Antheil geeft graag gevolg aan dat verzoek en programmeert zijn "Sonate Sauvage", de "Airplane"Sonate en "Mechanisms".

Het concert wordt een onovertroffen rel. Voor- en tegenstanders gaan met elkaar op de vuist, de politie doet arrestaties. Satie roept met luide stem "wat een precisie, wat een precisie. Bravo!, bravo!"
Antheil "voelde of zijn pistool nog op de goede plaats zat" en speelde "zo kalm als een komkommer" verder.
Alle groten uit die dagen waren erbij: Strawinski, Pound, Diaghilev, Man Ray, Picasso, James Joyce, leden van de "Groupe des Six"... Het is 4 oktober 1923.
Pas later bleek Antheil dat men deze rel met grote precisie in elkaar had gezet voor de première van de film "L'Inhumaine".

Een paar dagen na die 4e oktober kondigt George Antheil aan een werk te zullen componeren zoals nog nooit eerder muziek geklonken heeft. Het zal een ballet worden onder de curieuze titel "Mecanique". Antheil wilde bij deze muziek een film. Fernand Léger ging aan de slag, maar om allerlei redenen gingen film en muziek afzonderlijk in première.

Enige tijd later verblijft Antheil in Boedapest om te genezen van een longaandoening die hem bijna het leven kost. Daar krijgt hij een uitnodiging van een Amerikaanse muziekuitgever, Donald Friede, om een uitvoering van het balleet "Mecanique" te leiden. Het belooft een bijzonder lucratieve aangelegenheid te worden en Georg Antheil stemt toe. Donald Friede is in feite niet meer dan een doortrapte figuur wie het niets liever is uiterste controverse uit te lokken en opgepakt te worden wegens subversieve activiteiten. Precies de man die Antheil nodig heeft om ook New York aan zijn voeten te krijgen.

De voorbechouwingen voor dit concert in de New Yorkse kranten zijn bepaald niet vleiend voor de componist en zijn komende concert. Maar Carnegie Hall is al gehuurd en wanneer het zover is gaan de deuren open voor duizenden luisteraars die dit spektakelstuk voor geen prijs willen missen.
Er staan vier werken op het programma: het ballet "Mecanique", de Eerste Vioolsonate, het eerste Strijkkwartet en de "Jazz"symphonie. De Vioolsonate en het Strijkkwartet gaan verloren in de immense ruimte van Carnegie Hall.
Het ballet en de Symphonie krijgen een vernietigende kritiek. De "Jazz"Symphonie is volgens de luisteraars een slap aftreksel van de echte jazz, en men toont zich in hoge mate verbolgen over de pretentie van de componist. Ook de uitvoering van het Ballet is een ramp. In feite toont het publiek zich al snel verveeld en voelt zich genomen. George Antheil wordt niet serieus genomen. Voorlopig heeft hij het in zijn vaderland volledig verbruid.

Het keerpunt is bereikt. Als na acht jaar een herhaalde uitvoering van het Ballet "Mecanique" plaats vindt is het publiek enthousiast, maar de pers zwijgt in alle talen. Er is in de vakpers op een later tijdstip veel kritiek op Antheils (inmiddels neo-klassieke) werk: de middelen die hij gebruikt worden door Strawinski (waar velen inmiddels ook flinke kritiek op hadden) veel beter gebruikt. En gebruikte Richard Strauss de windmolen in zijn "Don Quichotte" ook niet veel beter?

In 1947 schrijft George Antheil zijn autobiografie "Bad Boy of Music". Hij heeft dan inmiddels zijn wilde haren verloren en bekent in zijn boek dat hij de mislukking van zijn Amerikaanse rentree nooit te boven is gekomen. Hij tracht afstand te nemen van zijn Parijse jaren door serieze muziek te schrijven die echter door het publiek niet wordt gewaardeerd.

George Antheil is het schoolvoorbeeld van een man die door de choqueren probeert de aandacht op zich te vstigen en wanneer hij probeert aan dat imago te ontsnappen niet meer geaccepteerd wordt. Hij is het slachtoffer geworden van wat hij van zichzelf gemaakt heeft: een geniale harlekijn in muziek. Dat zal voor de oudere Antheil een bittere pil geweest zijn, maar de geschiedenis neemt geen keer en is hard en genadeloos.

Maar George Antheil gaat de geschiedenis in als een man die durfde en die zijn spel hoog dorst te spelen.