Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Martinus Nijhoff: De soldaat die Jezus kruisigde

De soldaat die Jezus kruisigde

Wij sloegen hem aan 't kruis. Zijn vingers grepen
Wild om den spijker toen 'k den hamer hief -
Maar hij zei zacht mijn naam en: 'Heb mij lief'
En 't groot geheim had ik voorgoed begrepen.

Ik wrong een lach weg dat mijn tanden knarsten,
En werd een gek die bloed van liefde vroeg:
Ik had hem lief - en sloeg en sloeg en sloeg
Den spijker door zijn hand in 't hout dat barstte.

Nu, als een dwaas, een spijker door mijn hand,
Trek ik een visch - zijn naam, zijn monogram -
In ied'ren muur, in ied'ren balk of stam,
Of in mijn borst of, hurkend, in het zand,

En antwoord als de menschen mij wat vragen:
'Hij heeft een spijker door mijn hand geslagen.'

Martinus Nijhoff werd geboren in 1894 te Den Haag, waar hij stierf in 1953. Hij studeerde rechten in Amsterdam en in 1923 deed hij doctoraal examen rechten. Hij was drie jaar lang letterkundig medewerker van de Nieuwe Rotterdamse Courant. Studeerde Nederlands in Utrecht, in 1937 doctoraal examen. Een jaar leraar in Arnhem. Hij was in 1940 reserve-kapitein, raakte gewond en dook onder tot 1945. Hij was in 1916 getrouwd met Antoinette Wind, hun scheiding was in 1950. Ze ontmoetten elkaar op het gymnasium Haganum, overigens was zij een niet onverdienstelijk schrijfster. Hun zoon Faan werd geboren in 1916. Zij was veel met haar zoon in het buitenland, o.a. in Italië, waar ze een pension runde met Maria Tesi, haar lesbische geliefde. Hij was na de oorlog letterkundig adviseur van het ministerie van OKW (onderwijs, kunst en wetenschappen). Hij werkte mee aan de voorbereidingen voor het literaire tijdschrift 'Maatstaf'. Voorts was hij redacteur van 'De Gids' en voorzitter van de Maatschappij der Nederlandse letterkunde, een hele hoge pief dus. Hij trouwde in 1952 met de actrice Georgette Hagedoorn, die helaas al gauw weduwe werd. Posthuum kreeg hij de Constantijn-Huygensprijs. Zijn werk is makkelijk leesbaar en leest als een sneltrein. Hij keerde zich tegen het expressionisme. Nijhoff roept duidelijke beelden op, maar hij schuwt het mysterie niet, flirtend met het magisch-realisme. Hij heeft enkele religieuze gedichten geschreven, waarvan 'De soldaat die Jezus kruisigde' wel de bekendste en meest ontroerende is. Dat hij een voorname heer van stand was mag duidelijk zijn, dat hij zichzelf bij tijd en wijle een gekruisigde Jezus voelde, kan ik zo wel van een portretfoto aflezen. Hij was wijzelijk niet kerkistisch, maar hij had wel een rechtvaardige inborst, zijn moeder was nogal vroom, dus daar kwam die tic vandaan.
Maar zo'n handicap leidde in dit geval tot boeiende gedichten. Nijhoff is een groot begrip binnen de binnenlandse poëziegeschiedenis en hij wordt altijd steevast tijdens literatuurlessen op scholen genoemd. Eens zwalkte ik door Den Haag, de huizen daar waar Gerrit Achterberg had gewoond had ik al eens bezocht, het huis van Louis Couperus heb ik nog steeds niet van binnen bekeken, maar wie woonde er nog deftiger dan good-old Louis, inderdaad, Nijhoff. Ik liep per ongeluk tegen zijn statige huis aan het Lange Voorhout aan, een hoekhuis, ik heb door de brievenbus naar binnen gegluurd en ik zag die lange, imposante gang, waar hij ooit gelopen heeft, met een boek in zijn linkerhand en een sigaret in zijn rechterhand, daar met dat grote intellectuele hoofd van hem en die priemende, vorsende, wilskrachtige ogen. Ik heb er een tijd gezeten, getuurd, gemijmerd en met een brede glimlach over hem ben ik weggeslenterd. 'Zo hoort het', dacht ik, 'zo horen dichters te wonen!'

Schrijver: Joanan Rutgers, 7 oktober 2010


Geplaatst in de categorie: literatuur

4.5 met 4 stemmen 1.647



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)