Zware depressie weten te herkennen

Op woensdagavond 2 mei 2018 werd de aangrijpende tv-documentaire 'In het hoofd van mijn zusje' uitgezonden. Dit gaat over Vivian Kamerling, die in 2010 op haar 24-ste van een flat in Utrecht is gesprongen en is overleden. Haar zus Ingrid Kamerling probeert zoveel mogelijk te achterhalen, waarom Vivian daadwerkelijk een einde aan haar leven heeft gemaakt. Deze documentaire verdient een grote prijs, gezien de kundigheid waarmee het gemaakt is. Het is dan ook een ultieme liefdesverklaring van Ingrid aan Vivian. Het resultaat is diep ontroerend en met een groot respect voor Vivian gemaakt. Het begint met een mediabericht, dat het dramatische einde van Vivian's leven aangeeft. Daarna zien we hoe Ingrid langzaam maar zeker in het hoofd van Vivian weet te kruipen. Dat doet ze volkomen naturel en ontwapenend.

Ingrid citeert uit geschreven werk van Vivian en ze laat oude, authentieke beelden van haar bij haar opa en oma zien. Vivian was innerlijk en uiterlijk beeldschoon, heel erg opgewekt, spontaan en open. Ze had prachtige ogen en een brede glimlach. Ze wilde graag carrière maken én reizen én gelukkig zijn en een groot sociaal leven hebben. 'Ik leg de lat heel hoog voor mijzelf!', schreef ze. Dat is nu juist een valkuil voor veel jongeren vandaag de dag, die hen wordt opgedrongen door de overspannen stressmaatschappij, die alleen nog de allerbesten accepteert en het liefste kant en klaar en direct beschikbaar. Deze onnatuurlijke, maatschappelijke druk is nu juist niet wat mensen aan het begin van hun levensloop in de wijde wereld moeten krijgen opgelegd. Denk aan de dichtregel van Willem Kloos 'Ik ween om bloemen in de knop gebroken!'.

De huidige werkmaatschappij is doodziek en amper meer bij te benen door de vele eispakketten en absurde snelheidslimieten. In feite is de huidige werkmaatschappij een open inrichting en vallen de meest gevoelige mensen buiten het bootje. Hoogsensitieve mensen als Vivian passen niet in zo'n mensonwaardige, verdorven, hypocriete, emotieloze, onpersoonlijke, walgelijk concurerende, opgefokte, burn-outs en zware depressies opleverende, incompetente, fake-achtige werkwereld. Daar kan die oppervlakkige werkwereld namelijk niet mee omgaan, omdat die eist, dat je jezelf aan hen moet aanpassen. Bovendien begrijpt die asociale werkwereld niets van hypergevoelige en hoogbegaafde mensen. Daar hebben ze geen boodschap, de lompe braverikken en kleinburgerlijke slaven van het werkmierensysteem.

Terug naar Vivian. Ze wist wel te realiseren, dat ze naar Namibië en India reisde, wat haar meer gevoel van vrijheid heeft geschonken. Samen met Ingrid is ze nog een keer naar Namibië teruggekeerd. Dat was tien weken voor haar tragische overlijden. Ze was werkelijk gelukkig, maar iets in haar begon er te knakken, al bleef ze zichzelf naar de buitenwereld toe groot houden. De echte Vivian kwam in botsing met de aangepaste Vivian, die de mensen wilde pleasen ten koste van zichzelf. De echte Vivian is haar door de hoge eisen van deze dwingende maatschappij ontnomen. Het gaat deze keiharde maatschappij allang niet meer om originele mensen, maar om mensen, die als robotten kunnen opereren, om dienstbare fake-pionnen, die in het kapitalistische winstplaatje passen. Iemand had Vivian moeten leren inzien, dat ze een prooidier van een meedogenloze maatschappij was geworden en dat ze daarom in de knoop geraakte.

Die iemand had bijvoorbeeld haar psycholoog kunnen zijn, die haar zware depressie niet heeft herkend. Hij zei dat ze mogelijk aan een beginnende depressie leed. O, my God, psychologen, ik heb het er niet zo op, die zachte heelmeesters met hun doekjes voor het bloeden en matige inzichten, waardoor het vaak hartstikke fout gaat. Vivian had naar een psychiater gemoeten, die de noodzaak van een opname in een therapeutische gemeenschap noodzakelijk had geacht. Haar identiteitscrisis had veel meer zorg en aandacht nodig. Vivian had aangegeven, dat ze suïcideplannen had en toch werd dat genegeerd. Ze zei toch niet dat ze overwoog om met een raket naar Mars te gaan? Ze hield dingen achter, omdat ze zichzelf had aangeleerd om andere mensen maar niet te belasten met haar somberheden. Ze wilde eigenlijks geen problemen hebben, maar ze had ze natuurlijk volop.

De extreem lieve en kwetsbare Vivian kwam in een draaikolkproces van piekeren en twijfelen over zichzelf terecht. Grotendeels in het geheim, achter de coulissen, in de lange, eenzame nachten. Ze kreeg nog een bijna-romance met een jongeman, met wie ze slechts één kus heeft gedeeld. Hij vond haar nogal nerveus en zwaar op de hand. Dat laatste klopt zeker, want ze was heel streng voor zichzelf, maar daar zit een voorgeschiedenis aan vast, die ze op een veilige plek had kunnen uitpluizen. Tenslotte sprak ze in kringetjes en herhaalde ze haar gespreksstof. Tegen haar ouders zei ze ineens 'Ik wil andere genen!'. 'Ambitie, perfectionisme en gevoeligheid voor angsten is een gevaarlijke mix!', zegt Ingrid. Ze was genetisch bepaald, maar dat zijn wij allemaal. Ze kreeg last van trillende handen en slaapgebrek. Daarna kreeg ze slaappillen, wat nooit goed is voor iemand, die depressief is, want dat verergert de mentale toestand alleen maar.

Ingrid zegt 'Ik heb niet genoeg bij je stil gestaan. Ik had zorgzamer kunnen zijn. Ik was teveel met mezelf bezig'. Ik proefde een residu schuldgevoel bij Ingrid, wat ze niet hoeft te hebben, want als er iemand is, die zielsveel van Vivian heeft gehouden, dan is zij dat wel! Plak die woorden dus maar op de haperende en leegte gapende maatschappij. Haar psycholoog zei, dat Vivian's lach niet echt meer was en dat zij niet authentiek meer was. Gaan er dan geen belletjes bij je rinkelen, soepjurk? Depressie betekent onderdrukking van je ware emoties en je ware ik. Het is een kluwen, waar je de tijd voor moet nemen om het te ontrafelen en ten goede doen keren.

In de aftertalk op internet stelde ik de vraag of de maakbare maatschappij niet grotendeels schuldig is aan haar zelfdoding? Haar moeder zegt terecht, dat de harde, maakbare maatschappij haar heeft afgestoten. Ik schreef in mijn vraag aan aftertalk 'de schijnbaar maakbare maatschappij', omdat al die nare, hoge doelen niet haalbaar zijn en slachtoffers maken. Op de valreep van de aftertalk kwam mijn vraag aan de orde en zwegen de pychiater en de aanwezige lotgenote van Vivian een hele tijd. Tenslotte kwamen ze tot de slotsom, dat er in het algemeen meer kennis bij de mensen moet zijn om depressie bij anderen te herkennen. Volgens mij is haar kortzichtige psycholoog van destijds in gebreke gebleven door haar niet naar een therapeutische gemeenschap te sturen. Daar was ze namelijk volop aan toe.

'Is er dan niets meer aan te doen?', vroeg Ingrid aan de politie, die haar belde om te melden, dat haar jongere zus was overleden. Toen niet meer, maar daarvoor had er daadkrachtig preventief moeten worden opgetreden door haar psycholoog, die loog over de toestand van haar psyche.