Zelfs na Auschwitz weer opgekrabbeld

(voor Marceline Loridan-Ivens (1928 - 2018))

Je bent geboren als Marceline (Meriem) Sanne Rozenburg op 19 maart 1928 in Épinal, de Vogezen, gelegen aan de rivier de Moezel. Jouw Poolse, Joodse ouders emigreerden in 1919 naar Frankrijk. Jouw vader was Sjlomo Rozenberg (1901 - 1945). Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog verhuisden jullie naar de Vaucluse. Jullie laatste adres daar was: Domaine de Gourdon in Bollène. Daar had jouw vader een kasteeltje gekocht. Daar werden jullie door jullie buurman verraden, omdat hij in jullie tuin hazelnoten had geraapt en hij de beloning te weinig vond. Jullie zaten in het verzet. Je was vijftien jaar toen de Gestapo jullie heeft gearresteerd en meegenomen.

Vanaf het concentratiekamp Drancy ging je op 13 april 1944 mee met het konvooi nummer 71 richting het concentratiekamp Auschwitz. Je werd samen met Simone Veil gedeporteerd, de latere minister van gezondheid en sociale zaken, plus de voorzitter van het Europees Parlement. Simone verloor haar ouders André Jacob en Yvonne Steinmetz en haar broer Jean Jacob. Samen met haar zussen Denise en Madeleine overleefde ze de concentratiekampen. Jij was een trouwe vriendin van Simone en van Anne-Lise Stern (1921 - 2013), die ook in konvooi 71 zat en die later een psycho-analytica werd. In Auschwitz werd het kampnummer 78750 op jouw linkerarm getatoeëerd.

Daar waar alleen lijden en onderdrukking heersten, leerde jij elke vorm van dwang negeren. Je zei: 'Mijn kracht was dat ik niet bang was om dood te gaan. Als de SS-ers mij sloegen, zei ik dat ze hun gang konden gaan, dat ze me toch niet klein zouden krijgen. Niemand heeft mij na de bevrijding ooit nog iets opgelegd.'. In Auschwitz kreeg je te maken met geweld en vernederingen. Je moest de greppels voor de vermoorde lotgenoten graven en de kampbeul Jozef Mengele was de eerste man, die jou naakt zag. Je zei: 'Je moest jezelf van binnen bevriezen om te overleven!'. Jouw vader overleefde Auschwitz niet. Via Bergen-Belsen, Theresienstadt en Leipzig keerde je naar Frankrijk terug.

Na de oorlog pleegden jouw broer en jouw zus zelfdoding. In de jaren vijftig woonde je in het Saint-Germain-des-Prés, waar je de manuscripten voor beroemde intellectuelen uittikte, zoals Roland Barthes. In 1955 werd je een jaar lang actief voor de communistische partij. Je had veel korte liefdesrelaties. Je trouwde met de ingenieur Francis Loridan, omdat jouw moeder dat graag wilde. Na de scheiding behield je zijn achternaam. Je ontmoette de marxistische filosoof/socioloog Henri Lefebvre en de filosoof/socioloog Edgar Morin (1921, Parijs), die met Violette Chapellaubeau trouwde. Alleen die schone naam al! In 1961 speelde je mee in de documentaire 'Chronique d'un été' van Edgar Morin en Jean Rouch. In 1962 verscheen jouw eerste film, die over het net onafhankelijke Algerije gaat.

In 1963 hertrouwde je met de Nederlandse documentairemaker Joris Ivens (1898 - 1989), die dertig jaar ouder was. Jij was zijn vierde en laatste vrouw. Jij hielp Joris met zijn werk en je co-regisseerde enkele van zijn films, zoals '17th Parallel Vietnam in War' uit 1968. In Vietnam hebben jullie Ho Chi Minh (1890 - 1969) ontmoet. Van 1972 tot 1976 werkten jullie in China, tijdens de Culturele Revolutie. In 1976 verscheen jullie documentaire 'Hoe Yukong de bergen verplaatste', die 763 minuten duurt. De communistische revolutionair Jiang Qing, de 4e vrouw van Mao Zedong (1893 - 1976), had kritiek, waardoor jullie China verlieten. Op 14 mei 1991 heeft Jiang Qing zichzelf in Beijing opgehangen. Zij werd 77 jaar.

Je zei: 'Ik geloof niet in trouw. Voor mannen is het fysiek onmogelijk, omdat ze elke vijf minuten een seksuele impuls hebben. En bezitsdrang leidt tot leugens, wantrouwen, jaloezie. Respect in een relatie, dat is belangrijk, maar trouw, nee.'. Jij had samen met Joris een open relatie. Jullie vertelden elkaar niet alles. Op 28 juni 1989 overleed Joris in Parijs. Hij werd 90 jaar en hij is in de Cimetière du Montparnasse begraven. Jij gaf lezingen op (hoge)scholen en je getuigde over de Holocaust. In 1999 speelde je in de komedie 'Peut-être', naast Julie Marion Depardieu (1973, Parijs) en Emmanuelle Devos (1964, Puteaux). In 2003 speelde je in de romantische film 'Les Beaux Jours' van Marion Vernoux, met Fanny Ardant in de hoofdrol.

In 2015 verscheen jouw literaire boek 'Et tu n'es pas revenu' bij Éditions Grasset & Fasquelle. Het is een ontroerende afscheidsbrief van jou aan jouw vader. Een Nederlandse vertaling van Reintje Ghoos en Jan Pieter van der Sterre verscheen in 2016 bij De Bezige Bij. In de laatste jaren van jouw leven was je vooral erg bezorgd over de terugkeer van het anti-semitisme. In 2010 werd je Officier van het Légion d'honneur. Je overleed op 18 september 2018 in Parijs. Je werd 90 jaar en je bent in de Cimetière du Montparnasse begraven. De grafrede werd door de rabbijn/journalist en het model Delphine Horvilleur uitgesproken.

Marceline Loridan-Iv Joris Ivens Francis Loridan

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

Er is nog niet op deze inzending gestemd. 53