Wilde passie in een korsethuwelijk verstikt

(voor Top Naeff (1878 - 1953))

Je bent geboren als Anthonetta Naeff op 24 maart 1878 op de Nieuwe Haven 38 in Dordrecht. Jouw vader was de uit Gelderland afkomstige beroepsmilitair Johan Reinhard Naeff en jouw moeder was Anna Cornelia Vriesendorp. Je was hun enigste kind. Toen je geboren werd, was jouw vader eerste luitenant bij het corps Pontonniers. In Dordrecht was de Pontonnierskazerne. Je stamde af van de oude, deftige, Dordtse koopmansfamilie Vriesendorp. Jouw roepnaam was Top. Zo werd je thuis genoemd, wat jouw vader niet zinde. Rond 1888 woonde je met jouw ouders op de hoek van de Wijnstraat en de Gravenstraat. Op jouw negende kreeg je pianoles. Dat was een traditie binnen de rijke kringen.

Jouw vader was een bijzonder strenge man en jij was nogal rebels en onhandelbaar. Je zat twee klassen op de meisjes-HBS, waar jij tijdens de lessen stiekem de boeken van Geertruida Bosboom-Toussaint, Jacob van Lennep, Hélène Swarth en Walter Scott las. Daarna zat je op de meisjes-Mulo in Gorcum, want jouw vader was naar de Vestingartillerie in Gorcum overgeplaatst. Je groeide op in een deftig burgermilieu. In Gorcum ontdekte je 'De Nieuwe Gids' en de moderne literatuur van o.a. Perk, Kloos, Verwey, Van Eeden, Van Looy, Boeken, Tideman, Van Deyssel, Erens en Couperus. Op jouw zestiende verscheen ''t Was beter zo' in Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. In 1895 werd jouw vader tot commandant bevorderd.

In oktober 1897 overleed jouw vader door een val van zijn paard. Je ging samen met jouw moeder bij jouw opa wonen. In 1898 verscheen jouw novelle ''t Was beter zo'. Op 13 februari 1899 debuteerde je als toneelschrijfster met het stuk 'De Genadeslag', wat door het Rotterdamsch Tooneelgezelschap Le Gras en Haspels in Dordrecht gespeeld werd. De regisseur was Jan C. de Vos. Met o.a. Marie van Eysden-Vink en Alida Klein, chique dames. In 1900 debuteerde je met jouw meisjesboek 'School-idyllen'. In 1901 volgde 'Aan Flarden' en later 'Het Weerzien'. Van 1902 tot 1914 schreef je toneelrecensies voor de Dordrechtse Courant.

Op 23 november 1904 trouwde je met de uit Zutphen afkomstige dokter Huibert Willem van Rhijn (1875 - 1956), die huisarts in Dordrecht was. Van 1904 tot 1908 woonde je met hem op de Cornelis van Beverenstraat 3. In 1908 verhuisden jullie naar de Johan de Wittstraat, wat nu nummer 33 is. In 1912 debuteerde je met de psychologische roman 'Voor de poort' in de literaire wereld. Dit boek gaat over de tragische Liesbeth van Landschot, die na een verbroken verloving op de getrouwde Frans Scheffers verliefd wordt. Ze is overgevoelig, labiel en zenuwachtig. Jij had een ongelukkig huwelijk en jij koesterde een grote liefde voor de acteur Willem Royaards, die met Jacqueline Sandberg getrouwd was. Je schreef een biografie over hem.

In 1926 verscheen 'Letje', een verkapte autobiografie. Van 1914 tot 1930 was je redactrice en toneelcritica bij 'De Groene Amsterdammer'. In 1914 ging je met Huibert naar India, waar jij lezingen gaf. In oktober 1914 konden jullie maar net veilig terugkeren. In 1931 reisden jullie naar Griekenland, Syrië, Palestina en Egypte. In 1932 verscheen 'Offers', wat Anna Blaman 'het juweeltje in onze literatuur' noemde. In 1936 verscheen 'Een huis in de rij'. Veel collega-schrijvers hebben bij jou overnacht. Jij kende vele literatoren en je was toneelrecensente voor 'De Groene Amsterdammer'. Van 1937 tot eind 1940 was je literair redacteur van het Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift, op verzoek van jouw voorganger en vriend, de romancier/dichter Herman Robbers, die op 15 september 1937 overleed. Herman had ooit een fikse ruzie met Louis Couperus, wiens werk hij betichtte van 'vergezochtheid' en 'opgewonden koudheid'. Jacobus van Looy maakte een portret van Herman met een lorgnet.

In januari 1941 verboden de nazi's de publicatie van het Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. Annie Romein-Verschoor ontdekte in jouw werk 'standsvooroordelen, geringschattende opmerkingen over "de kleine man" en een te grote gehechtheid aan het eigen milieu'. Zij noemde jou 'een kostelijke plant in al te schamele aarde'. In 1950 verscheen jouw autobiografie 'Zo was het ongeveer'. Je was ook bevriend met Ary Prins, Johan de Meester, Johan Daisne, Ina Boudier-Bakker en Ferdinand Bordewijk. Op 22 april 1953 overleed je door een hartaanval in Dordrecht. Dat was een maand nadat je tot ereburger van de gemeente Dordrecht was benoemd. Je werd 75 jaar en je bent op de Westerveld Begraafplaats en Crematorium in Driehuis gecremeerd.