'De Kersentuin' van Toneelgroep Maastricht overtreft Tsjechov

Op 12 april 2023 was ik getuige van een meesterlijke uitvoering van de komedie 'De Kersentuin' van Anton Tsjechov door de Toneelgroep Maastricht in de Goudse Schouwburg. Anton schreef zijn toneelstuk in 1904 en de première was op 17 januari 1904 in het Moskouse Kunsttheater, in 1897 gesticht door de acteur/regisseur Konstantin Stanislavski en de theaterdirecteur/toneelschrijver Vladimir Nemirovitsj-Dansjenko. De moderne uitvoering door Toneelgroep Maastricht is van een hoog niveau en boeit van a tot z. Deze nieuwe jas van het wereldberoemde toneelstuk is tragisch-komisch en actueel-filosofisch. Zo gaat het tekstueel gezien ook over de klimaatcrisis, de Oekraïne-oorlog, het fataal kapitalisme, de wolf en de kernbom. De hoofdrol wordt gespeeld door niemand minder dan de bijzonder aantrekkelijke en hoogst geniale actrice Anniek Pheifer, die zich van haar beste kanten laat zien. Ik herkende hetzelfde diepdoorleefde fluïdum om haar heen als bij Renée Soutendijk, die ik ook al eens in de Goudse Schouwburg zag spelen. Het is een bijzondere, extra, geraffineerde vonk, die Anniek weet uit te stralen. De meesterlijke touch van het natuurtalent. Anniek speelt als Ljoebov Andrejevna Ranevskaja de hoofdrol en zij is de eigenares van de kersentuin. Zij speelt de opperste vreugde en het diepste verdriet als de beste. Verder gebruikt zij heel subtiele mimiek en sleept zij de toeschouwer daarin mee. De andere rollen werden/worden gespeeld door Jeroen Spitzenberger, Peppe Costa (1956, Caluso), Vincent Linthorst, 'Ntianu Stuger (1998), Quiah Shilue (1995, Son en Breugel), Nick Renzo Garcia (1993) en Liza Macedo dos Santos (1992). De regisseur is Michel Sluysmans (1979, Heerlen) en de tekstschrijver is Jibbe Willems (1977).

Er was een rond, draaiend toneel op het podium en dat werd deels gebruikt om op te spelen. Anniek droeg niet al te strakke kleren, maar wel strak genoeg om haar bevallige lichaam te kunnen bewonderen. Haar bewonderenswaardige toneelspel is natuurlijk niet los te zien van haar elegante, slimme, sierlijke, bedreven, intrigerende, magnetische, elastische, wijze, doorleefde en volop stralende lichaam. Anniek weet ook uitstekend te zingen, net als Peppe en 'Ntianu. Peppe zong/zingt geregeld binnen de voorstelling en dat doet hij uitzonderlijk goed, tezamen met zijn gitaarspel, fluitspel, vioolspel. Bovendien speelt hij een grappige, oude man, die op gegeven momenten zijn wijsheden laat gelden. Soms heel grappig met iets over vliegen. Hij heeft een klein en dik postuur, wat hem al gauw tot de narfiguur maakt, maar ik zag hem op een bepaald moment heel diepzinnig kijken, los van zijn lichaam, en toen ontdekte ik de wijze sjamaan in hem. Hij weet hoe hij met zijn ziel kan kijken en hij kan dat ook als zodanig uitstralen. De vergeestelijkte blik, die vanuit de eeuwigheid weet te schouwen. Anniek liet enkele keren haar krachtige stem weergalmen en dan voel je hoeveel potentie zij als actrice in zich heeft. Zij weet heel krachtdadig vanuit haar buik te acteren. Haar losbrekende stemvermogen vind ik eerbiedwaardig en verbijsterend. Het is zo mooi, zo oer en zo integer. Haar stem is voor altijd bevrijd en hopelijk gaat zij die nog veel gebruiken. Bij extreme emoties speelt zij op haar best. En ik heb het hier met veel respect over iemand die al een hele weg heeft afgelegd.

Anniek Laura Pheifer is geboren op 16 oktober 1977 in het Wilhelmina Ziekenhuis op de Oosterhoutstraat 9 in Assen. Haar ouders zijn Rien en Els Pheifer. Zij woonden destijds op de Generaal van den Boschweg 40 in Veenhuizen, een vrijstaand, monumentaal woonhuis vlakbij het natuurgebied het Fochteloërveen. Rien was onderwijzer van de lokale basisschool in Veenhuizen (OBS De Vlinderhof of CBS De Veenstra) en Els was een onderwijzeres. Anniek is in Veenhuizen opgegroeid. Zij ging naar het Montessori Lyceum Groningen, wat toen De Nieuwe School heette en sinds 1993 het Zernike College. Het ligt op de Helper Brink 30 in de wijk Helpman. Daarna deed zij de acteursopleiding van de Theaterschool in Amsterdam, waar zij in 2000 is afgestudeerd. Zij is getrouwd met de acteur/theaterregisseur René George Joseph Marie van Zinnicq Bergmann, geboren op 24 maart 1963 in Berlicum, Noord-Brabant. Zij kregen samen twee zonen, Willem (15) en Douwe (12) en zij wonen in Haarlem. Zij werd na een half jaar met René in 2008 zwanger van Willem. Zij had last van perfectionisme en negatieve gedachten. Dat kun je wel een beetje aan haar piekerende hoofd zien. Die straalt nog steeds de piekerstand uit, ondanks haar vrijgevochten lijf en geest. Zij aaide met haar vingers over haar borsten en zij zat met haar vingers heel diep in haar broekzakken te graaien. Zij keek ook met een helderziende, zielsdiepe, goddelijke sjamanenblik.

Anniek is ook een uitstekende filmactrice. Een greep uit haar films: In 2001 debuteerde zij als Liesbeth in 'Ik ook van jou' van Ruud van Hemert (1938 - 2012), naast Anthonie Kamerling en Angela Schijf. Zij speelde Liesbeth, het vriendinnetje van Anthonie Kamerling. In 2001 speelde zij ook als Maureen in de komedie 'Costa!' van Johan Nijenhuis, naast Georgina Verbaan en Katja Schuurman, en in 'AmnesiA' van Martin Koolhoven, naast Carice van Houten en Theo Maassen. In 2010 speelde zij met Tygo Gernandt de hoofdrol in 'First Mission' van Boris Pavel Konen. In 2018 speelde zij Etta in de tegenvallende film 'Het leven is verrukkulluk'. Samen met Jeroen Spitzenberger speelde zij de hoofdrol in de thriller 'Bumperkleef' uit 2019 van Lodewijk Crijns. Echt een heel griezelige film en overtuigend gespeeld. In 2021 speelde zij Isabel in 'Nr. 10' van Alex van Warmerdam. Zij speelde ook in diverse tv-films en tv-series, o.a. in 'Baantjer', 'Grijpstra & De Gier', 'Jiskefet', 'Het Klokhuis', 'Van God Los', 'Penoza' en 'Toren C'. En zij was kandidate in 'De Slimste Mens'. Anniek ontving twee keer de Guido Moor Prijs en op 30 april 2015 ontving zij de Mary Dresselhuys Prijs.

Jeroen Spitzenberger is geboren op 20 januari 1976 in Rotterdam. Hij ging naar het Montfoort College op de Montessoriweg 14 in Rotterdam en daarna naar de Toneelschool Arnhem. Hij zat bij het Nationale Toneel, het Onafhankelijke Toneel en Toneelgroep Amsterdam. Hij is getrouwd met de Mexicaanse actrice/schrijfster Olinda Larralde Ortiz, met wie hij Milan en Diego kreeg. Een greep uit zijn films: In 2004 speelde hij David in 'De Tweeling' van Ben Sombogaart, Jan de Geus in 'De Dominee' uit 2004 van Gerrard Verhage en Jonathan in 'Stille Nacht' van Ineke Houtman, naast Liesbeth Frederiek Kamerling (de zus van Anthonie) en Victoria Koblenko. In 'Alles is Liefde' van Joram Lürsen speelde hij Prins Valentijn, naast Carice van Houten en Michiel Aart Pieter Romeyn. Joram heeft samen met de regisseuse Antoinette Beumer twee kinderen gekregen. Jeroen speelde een uitgever in 'Tirza' (2010) van Rudolf van den Berg. Hij speelde de hoofdrol in 'Süskind' van Rudolf en in 'Jackie' uit 2012 van Antoinette Beumer speelde hij naast Carice en Jelka van Houten. Hij speelde de hoofdrol als Han van Meegeren in 'Een echte Vermeer' uit 2016 van Rudolf, naast Lize Feryn en Porgy Franssen. En hij speelde in diverse tv-films en tv-series.

Wat mij vooral is bijgebleven van 'De Kersentuin' van Toneelgroep Maastricht is het ronddraaiende, ronde toneel en de krachtige uitlatingen van Anniek. Jeroen had ook wel krachtige uitlatingen, maar die van Anniek zijn bij mij blijven hangen. Wat beklijft, heeft de meeste indruk gemaakt, zo is dat. De vele, identieke, grote portretten van de zes jaar geleden verdronken dochter van Ljoebov, Grisja, is onomkoombaar indrukwekkend. Haar graf in de kersentuin, dat verplaatst moet worden, is qua betekenis cruciaal. Het typeert de algehele ontheiliging van de kersentuin door de sluwe kapitalist Lopachin, die de kersentuin uit winstbejag heeft gekocht. Het beeld van de slapende Anniek (Ljoebov) op het ronddraaiende toneel(rad) zal mij nog lang bijblijven, omdat ik dacht: 'Zo ziet Anniek er dus uit, wanneer zij is overleden!'. Ik vermoed dat Anniek ook met die gedachte speelde en dat ik dat heb opgevangen. However, zo resteert er roerloze schoonheid. Haar vrouwelijke vormen waren heel goed zichtbaar en ik keek naar haar ontblote arm opzij langs haar zij. Zo vreselijk mooi, zo vreselijk ontroerend. Haar schone ziel hing voor even boven haar lichaam te glanzen. Haar schone ziel flitste op mij af. Zij is nog veel en veel mooier dan haar aardse verschijning in vlees en bloed. De Mysterieuze Godin in haar keek even naar mij, los van heel het toneelstuk. Wat is die René toch een ontzettende bofkont, dat hij al zoveel nachten naast zo'n goddelijke vrouw mag slapen! Die slapend geen actrice meer is!...

Bovendien, toen ik de slapende Anniek daar zo zag liggen, verscheen Peppe Costa ineens achter haar en het was op dat moment, dat ik Peppe met de blik van een sjamaan zag kijken. Alsof hij over haar waakte. Alsof zijn ziel over haar ziel waakte en waakt. Er ging duidelijk een verdedigend aspect vanuit. Hij moet net zoveel van haar houden als ik van haar houdt. Overigens was de sfeer niet steeds zo diepzinnig en mystiek, want er werd overwegend volop gegrapt. Vooral de gezette Vincent kwam heel vaak grappig uit de hoek, bijvoorbeeld toen hij met zijn blote bast en bretels acteerde en 'No future!' scandeerde. Charles Baudelaire heeft ons geleerd om het meest vulgaire met het meest hoogstaande te combineren. Het deed me werkelijk deugd dat Anniek 'neuken', 'toegeknepen kut' en ik meen 'draairad tussen haar benen' zei. Dat in combinatie met haar stemverheffingen scoort enorm bij mij. Het maakt haar zo lekker aards en vrouwen zijn van nature toch meer fysiek gericht dan mannen. De bevrijding van het vrouw-zijn was dan ook een thema. Het harmonieert zo fantastisch Baudelairiaans met haar hoge, oude, oerwijze ziel. De zichtbaar verblijde toneelgroep werd beloond met drie keer een overweldigend applaus. Ook natuurlijk nog steeds een beetje veel voor Tsjechov.