De Betekenis Van Het Bekendste Gedicht Van Lucebert

Het gedicht: -- De zeer oude zingt -- van Lucebert heb ik altijd simpelweg een goed gedicht gevonden, nog voordat ik professor, doctorandus, meester in de literatuur werd. Al in de wieg probeerde ik het gedicht op verschillende manieren te declameren —meestal tegen de kat, die niet eens echt geïnteresseerd was in de Vijftigers.
Maar goed, het gedicht heeft alles: binnenrijm, buitenrijm, alliteratie, irritatie en weinig moeilijke woorden.
Het klinkt als een klok, en je voelt: hier gaat iets gebeuren.

Het thema is inderdaad: dingen die gebeuren. En dat kan voor sommige filosofen een groot probleem zijn — dingen die gebeuren. Kan dat zomaar, al dat gebeuren in het wilde weg? Moet dat eerst niet voorbestemd zijn of een actie als startpunt hebben, zodat je een reactie krijgt? Of een noodlot dat zich gaat voltrekken?

Het gedicht gaat dus over het worden en het zijn. Het zijn en het niet-zijn.
En Lucebert schreef dit gedicht uit de losse pols op jonge leeftijd. Het gedicht heeft wel degelijk een thema en is niet een kinderlijk gespeel met woorden. Ik houd van filosofie en ik houd van spelen met taal. Daarom vond ik het leuk dat ik ergens in een hoekje van het internet dit kleine berichtje las, over waar het fragment “alles van waarde is weerloos” nu precies vandaan kwam. (De Slimste Mens, natuurlijk.)
En daarna wat achtergrondinformatie: namelijk het feit dat Lucebert — misschien als jeugdzonde — sympathie voor het nazisme had.
En dan wordt de discussie opeens heel heftig, en wist het zelfs commentaar op te roepen — heel zeldzaam in de literaire panelen, die meestal ruisen van stilte. Die servers hebben weinig koeling nodig, hoor.

Maar ik wil graag het gedicht — of zelfs ook het schilderwerk — los zien van de man, en ik wist eerlijk gezegd niet eens van deze smet op zijn blazoen.
En daarom schreef ik deze (niet zo beknopte) beschouwing.
En nu wordt het serieus: ik dacht dat ik de gedachte van het gedicht intuïtief al voelde, voordat ik ergens las, wie precies met --de zeer oude-- bedoeld wordt.
Vandaar mijn schaamteloze kopie van mijn eigen gedicht tot slot.
Ik wil het niet hebben over de discussie of iets antisemitisch is of dat Maarten van Rossem een zilverrug-gorilla is die soms even op zijn zeer oude borstkas trommelt.
Want ik vind dit gedicht van Lucebert gewoon een zeer goed gedicht, dat inhoud, klank, ritme en een soort van wijsheid in een paar regels weet te vangen.

Dit gedicht was voor mij min of meer het begin van de lange tocht door alles wat je met woorden kunt doen. Ik ben tegenwoordig aanbeland bij Sylvia Plath en William Gass, want de Nederlandse poëzie heeft zijn grenzen. Vooral de jeugd van tegenwoordig kan er niks van.
(Ironie, mensen.)
Ik vind zelfs werk van gevierde dichters of schrijvers tegenvallen onder daglicht. Moet ik namen noemen?
Maar sommige 'hedendaagse' dichters hadden wel hun momenten – bijvoorbeeld Rogi Wieg, maar ook Esther Jansma, en zoveel anderen.

Ik heb dus vandaag begrepen dat ‘de zeer oude’ slaat op Herakleitos, een pre-socratische filosoof, die de oervorm en kerngedachte van dit gedicht is.
Ik vind het sowieso al knap dat een jonge, wilde schilder/dichter, zoals Lucebert, hiervan op de hoogte was.
En hij heeft ook zeer goed de betekenis van het filosofische idee begrepen én gevoeld.
Als artiest leef je in het nu, en het nu bestaat als een moment dat leeft en nooit vastgelegd kan worden. Het moment van worden tot het daadwerkelijk zijn is dan een kwestie van wil? Die niet meer nodig is als het eenmaal is gerealiseerd?

In ieder geval: het gaat om leven en bewustzijn, wat alleen echt is in het moment van het nu. En zelfs het nu bestaat niet.
Non-dualisme, boeddhisme, zen, taoïsme, en zeer oude Griekse filosofen — ik wist echt niet dat dit in het gedicht zat.
Alhoewel… ik heb ook mijn versie van dit gedicht geschreven. I hope you like it.
U weet misschien allen hoe lang je als schrijver kunt schaven en schuren aan één gedicht, tot het perfect is?

Hier is mijn gedicht: hierin gaat het dus om het moment, zoals iets bestaat dankzij energiegolven en interacties, die pas werkelijkheid worden wanneer het gebeurt, en dan weer constant vervallen of zich omscheppen in een andere vorm, die op zijn manier ook weer even echt en waar is.
Oftewel, een verband met de quantumtheorie – dat ook nog!
Dat had zelfs Lucebert niet! Misschien was het nog niet gepopulariseerd in de media.

DE PRECISIE VAN DE WERKELIJKHEID

vandaag voelt de wereld aan als een wolk
waarschijnlijkheden en ik laat
alle dingen zijn
zoals het gras, de wind en de bomen
de regen laten komen

de vogel ging zitten in de boom
met de onhoorbare grondtoon
de wolken botsen tegen de zon
met de onhoorbare boventoon
de anti-wolken botsen tegen de anti-zon
in de vijver zonder vooroordelen

de vogel en de boom en de wolken
en de zon en de vijver worden
zich in het moment van nu
schenken zich uit, vullen
alle mogelijke werelden

zonder moeite is alles, wat het is:
de precisie van de werkelijkheid

degene die zich -ik- noemde
ontwaakt,
kan niet meer terug
naar een onhele wereld

... Ik heb dus vandaag begrepen dat ‘de zeer oude’ slaat op Herakleitos, een pre-socratische filosoof, die de oervorm en kerngedachte van dit gedicht is.
Ik vind het sowieso al knap dat een jonge, wilde schilder/dichter, zoals Lucebert, hiervan op de hoogte was.
En hij heeft ook zeer goed de betekenis van het filosofische idee begrepen en gevoeld.
Als artiest leef je in het nu, en het nu bestaat als een moment dat leeft en nooit vastgelegd kan worden. ...

de zeer oude zingt Lucebert betekenis

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.3 met 3 stemmen 33