De Boléro van Ravel II
Het schijnt overigens een belevenis geweest te zijn wanneer Ravel zelf zijn Boléro dirigeerde. Want dat deed hij zonder gêne, en op zich vind ik dat weer een stunt, om je ondanks alle kritiek in de pers van die tijd en je eigen kritiek op het stuk niets van dat alles aan te trekken. Dat staat voor mij voor karakter, geloof in je eigen schepping en een benijdenswaardige eigenzinigheid!
De tekenaar Albert Moreau schetst Ravel met een scherpe pen als een man met smalle schouders, een magere kop en een stramme rechterhand waarmee diezelfde man uitermate precieze gebaren maakt. Een robot, die wat venijnige en automatische bewegingen maakt.
De Oostenrijkse musicoloog Willy Reich herinnert zich overigens dat hij nooit een man had meegemaakt die muziek zo intens beleefde als Ravel, ondanks de uiterlijke beheersing die zo kenmerkend voor Ravel geweest moet zijn.
Ravel schreef zijn "Boléro" als ballet voor de in die dagen befaamde danseres Ida Rubinstein. Als beeld daarbij dient een schaars verlichte herberg waar in het midden van de gelagkamer een grote tafel staat waarop een danseres in het begin wat schuchtere bewegingen maakt. Naarmate de dans voortduurt en de muziek feller wordt reageert het om de tafel zittende schaars verlichte publiek het ritme van de dans over. De obsessie van de monotonie wordt groter en groter, het publiek beweegt zich naar de tafel toe, komt meer in het licht en het geheel krijgt daardoor een steeds grotere expressie. Alles komt in de ban van de dans.
Dat proces heeft tijd nodig, want daar gaat het juist om! Ik begrijp bij de opvatting van het tempo Ravel beter dan de opvatting van Toscanini. Dit kan niet met 6 minuten voorbij zijn, dit heeft tijd nodig! Die toenemende concentratie en onweerstaanbare macht van het ritme moeten tijd krijgen.
Let eens op het slot van het stuk. Is het geen allesoverheersende stuiptrekking die de apotheose vormt van deze dans? Heel knap bedacht en gecomponeerd, want hoe besluit je zo'n stuk?
De eerste uitvoering is een compleet succes. Ravel dirigeert zelf. Alle luisteraars zijn in een overigens ongevaarlijke trance gebracht. Behalve één bejaarde dame. Zij klemt zich tijdens de haar omringende commotie aan haar stoel vast en roept verbeten "Au fou, au fou!" ("Te gek, te gek!").
Waarop Ravel later gezegd zou hebben "die éne dame heeft het stuk begrepen!"
planet.nlGeplaatst in de categorie: muziek
ravel
735
Geef je reactie op deze inzending: