Het andere gezicht van de kerken
Religie beschouwen als de oorzaak bij uitstek van alle ellende - het begint zo langzamerhand een trend te worden. Gewapend met tegeltjeswijsheden en wikipediakennis zingen steeds meer bloggers de mantra dat godsdiensten de geschiedenis van de mensheid hebben verziekt met geweld, haat, dogmatiek en autoritarisme. Wie zich tegen hen durft te verzetten, wordt fijntjes gewezen op het irrationele, onwetenschappelijke karakter ervan – alsof onomstotelijk vaststaat dat er geen leven is na de dood en de wereld alleen uit platte materie bestaat. Argumenteren met deze religiebestrijders heeft geen zin, want tegenspraak wordt vaak niet geduld. Voor deze bloggers geldt dat de bevrijding van de mens pas definitief een feit is als de goden zijn bijgezet in het rariteitenkabinet van de geschiedenis en alle uitingen van religie uit het openbare leven zijn verdwenen.
Is het door die aanzwellende kritiek nu echt game over voor de religie in de westerse wereld? En waarom moeten sommigen zich uit alle macht verzetten tegen een God en tegen gelovigen als ze toch zeker weten dat er geen God bestaat? Nog belangrijker: is het wel waar dat die negatieve kanten van de religie de positieve in de schaduw stellen? Om tegenwicht te bieden aan deze critici wil ik hieronder graag iets vertellen over twee manieren waarop het christendom onze westerse cultuur in gunstige zin heeft beïnvloed. Niet om anderen ertoe over te halen om ook te geloven. Wel om te laten zien dat het christendom het Westen niet alleen ellende, maar ook veel goeds heeft gebracht. Zoeken naar het juiste evenwicht – dat lijkt me op dit gebied ontzettend belangrijk. Al was het alleen maar om te voorkomen dat de discussie verzandt in hopeloze eenzijdigheden.
DE PRAKTIJK VAN DE CARITAS
Eén van de belangrijkste begrippen in het christendom is de ‘caritas’, de liefde voor de naaste. Elke kerkelijke gemeente heeft de opdracht om te zorgen voor zieken, armen en oude mensen. Vanaf de allereerste kerken tot in deze tijd is dit één van de functies van de kerken. In vroegere eeuwen waren zelfs veel mensen in het Westen hiervan afhankelijk. Toen er nog geen sociale voorzieningen waren en grote groepen daarom aan hun lot werden overgelaten, klopten ze aan bij kerken en kloosters voor hulp. Die werd hun ook gegeven. In Middeleeuwse kloosters werd een ziekenboeg ingericht waar niet alleen zieke kloosterlingen, maar ook zieke reizigers en parochianen in werden opgevangen. Oorspronkelijk waren het zaaltjes waarin rondtrekkende pelgrims konden overnachten, maar die functie werd steeds meer uitgebreid. Op die manier ontstonden in het Westen de eerste zieken- en armenhuizen.
Ook de parochies boden zorg aan armen, zieken en ouderen. Elke gemeente had - en heeft nog steeds – een orgaan dat mensen moet helpen die niet voor zichzelf kunnen zorgen. Bij de protestanten heet dit de diaconie, bij de katholieken noemt men dat de Parochiële Caritasinstelling of PCI.
Niet alleen officiële ambtsdragers, maar ook gewone gemeenteleden hebben vanuit de christelijke leer de plicht om zich om anderen te bekommeren. Veel kerkleden brengen dat ook in de praktijk. Nog steeds bestaat een groot deel van het leger aan vrijwilligers in Nederland uit kerkleden die dit doen omdat ze hiermee uitdrukking willen geven aan hun geloof. Onderzoeken zoals die van Joep de Hart uit 2011 (“Zwevende gelovigen”), bevestigen dat. Zonder al die vrijwilligers zouden heel veel instellingen – vooral op medisch en maatschappelijk gebied - niet eens kunnen functioneren.
KLOOSTERS EN ONDERWIJS
Afgezien van de praktijk van de ‘caritas’ is uit de middeleeuwse kerken nog iets anders voortgekomen dat een enorme invloed zou krijgen in de Westerse cultuur. Elk klooster had in de middeleeuwen nl. een eigen school waarin geestelijken werden opgeleid. In de vroegste periode werden daarin alleen theologische vakken onderwezen, maar later werd ook in steeds meer ‘wereldlijke’ vakken les gegeven. Uit deze kloosterscholen ontstonden de oudste universiteiten van Europa.
Ik weet het, het is onmogelijk om in een paar bladzijden een overzicht te geven van alle positieve dingen die het christendom het Westen heeft gebracht. Zo is de invloed van het christendom op de Westerse kunst ook enorm groot geweest. Ik wil alleen laten zien dat het koppelen van religie (en dan vooral het christendom) aan alles wat negatief en problematisch is, gewoon niet klopt. Elke religie is een enorm groot en wijdvertakt geheel, met een eigen geschiedenis, waarden, mogelijkheden en beperkingen. Daarom is een gesprek over religies alleen mogelijk als de belangrijkste facetten ervan, zowel negatief áls positief, aan bod kunnen komen - een gesprek dat door de eenzijdige nadruk op negatieve elementen praktisch onmogelijk wordt gemaakt.
Zie ook: http://spiritueelaurora.blogspot.com/
Schrijver: Hendrik Klaassens, 26 april 2012
zonnet.nlGeplaatst in de categorie: religie
kerk
1.599
Geef je reactie op deze inzending:
Het is ook waar dat je, als je wilt bidden of mediteren, geen priesters of kerken nodig hebt. Het enige wat ik wil laten zien dat niet alles aan de kerk en het christendom negatief en verwerpelijk is. Deze elementen waren er ook. Onze Westerse cultuur is voor een groot deel gevormd door het christendom.
@Len, opnieuw druipt de minachting van jouw laatste reactie af. Zo zet je het woord 'artikel' tussen aanhalingstekens, alsof het nog maar de vraag is of dit een artikel mag worden genoemd. Verder zie ik alleen maar waarde-oordelen en negatieve kwalificaties, zonder enige onderbouwing.
Mijn beschouwing is in jouw bewoordingen 'geen interessant weerwerk' en 'een achterhaalde vorm van bewijsvoering'. Waarom dat zo is, wordt nergens duidelijk gemaakt. Verder ben ik 'ten einde raad' en is er alleen maar sprake van jouw 'vermeende weerzin tegen geloof'. Allemaal kreten die volledig in de lucht hangen.
Waar in jouw stukken het christendom ter sprake komt, verbind je het met negativiteit. Ik kan iedereen aanraden dat aan de hand van Lens lijst met inzendingen te controleren.
@Katty: dat klopt, elke religie komt in feite neer op een aantal kernwaarden en -noties. Het zijn menselijke fouten en zwakheden waardoor er telkens weer dingen fout gaan.
@Maarten: mijn opmerkingen over atheïsten zijn niet aan jou gericht, maar slaan op al die mensen, die zonder kennis van zaken het geloof en gelovigen aanvallen. Voor de respectvolle manier waarop jij met mij over religie van gedachten wisselt, kan ik alleen maar waardering hebben.
‘Elke religie is een enorm groot en wijdvertakt geheel, met een eigen geschiedenis, waarden, mogelijkheden en beperkingen.’
Mijn vraag is echter: waarom blijven volgelingen van religies allerhande elkaar uitroeien niet alleen met woorden maar vooral met wapenvuur en broedermoorden. In de woorden van Joanan Rutgers kan ik mij vinden omdat ze veel waarheid bevatten. Wie echt wil bidden of mediteren heeft geen kerk(en) noch priesters nodig. Die mensen geven liefde in plaats van er te verwachten, en ze voelen zich niet verheven boven een ander levend wezen.
Ik put overigens geen bijzonder genoegen in 'aantrappen' tegen kerk of geloof. Klaassens moet wel ten einde raad zijn, dat hij altijd lukraak op mijn vermeende weerzin tegen Geloof tamboert. Hier laat ik het bij. Mijn punten heb ik al lang gemaakt.
Mijn artikel is trouwens een reactie op een aantal recente religievijandige beweringen. Kijk dat tabblad er maar eens op na.
Dat een artikel, waarin ik laat zien hoe de caritas door de eeuwen heen in de praktijk is gebracht, door jou op een aantal schimpscheuten is onthaald, hoeft niemand te verbazen. Aan inhoud, nuance en nuchterheid heb je sowieso het land. Artikelen over religie zijn voor jou alleen maar o.k. als er flink naar de kerk en gelovigen wordt uitgehaald. Je bent dan ook uiterst voorspelbaar.
Ik nam aan dat Hendrik het daar over had, figuren die uit verveling aanschoppen tegen alles wat in hun ogen een andere mening heeft en natuurlijk niet over de serieuse tegenstand die ik wel aanhang, namelijk mensen als Dennet, Bart Klink,Etienne Vermeersch, Herman Philipse, Michael Shermer, Hitchens en nog veel meer schrijvers en wetenschappers die in mijn gammele Billie Boekenkast (© IKEA) staan.
Ik ben ervan overtuigt dat elke religie ,zoals jij het zegt, zijn negatieve en positieve kanten en ook gebeurtenissen kent, in het ontstaan en het verloop van zijn geschiedenis.
Meestal heeft het dan te maken met een aantal machthebbendheden , die misbruik gaan maken van het inhoudelijke van de religie en er hun eigen waarden gaan opplakken en alles naar hun hand zetten, de werkelijke inhoud gaat verloren en blijft een misbruikte theorie. Joanan Rutgers haalt daar dan een aantal voorbeelden aan...die we natuurlijk niet uit de geschiedenis kunnen schrappen.
In mijn ogen komt , wanneer je werkelijk gaat kijken, elke religie op hetzelfde neer..
LIEFDE VOOR AL WAT LEEFT OP DEZE WERELDBOL...
Wat ik, net als jij en Joanan, heel belangrijk vind, is de dagelijkse praktijk: hoe geef je in je eigen leven vorm en inhoud aan je geloof? Wat dat betreft waren de christengemeenten uit de eerste eeuwen m.i. nog het meest zuiver. Zij beleden een levend en geïnspireerd geloof. Maar ook al zijn er steeds meer onzuivere elementen in de kerken geslopen, de caritas is een cruciaal element gebleven. Sociale hulpverlening door de kerken wordt zelfs door de communistische overheid van China financieel gesteund, omdat ze het maatschappelijke belang ervan inzien. Dat lijkt me een objectieve graadmeter voor het belang van de christelijke 'caritas'.
Andere wijsheid hebben ze niet want hun wijsheid behoort tot de aardse wijsheid. Als men zich meer en meer verdiept in het innerlijk dan zou men andere wijsheden krijgen want de ware wijsheid zit in het hart. Helaas maar waar is dat Len alleen maar roept dat het stuk van Hendrik niet deugd maar zelf het tegendeel bewijzen zie ik Len niet doen. Wat Hendrik naar mijn mening wil laten zien is dat kerken ook goede dingen hebben gedaan i.p.v alleen maar slechte dingen.Natuurlijk heeft de kerk rare dingen gedaan maar moet elke gelovige daarmee vergeleken worden? Even een tip aan Len, als je de stukken van Hendrik niet goed vind en je je stoort aan hem, sla zijn stukken dan over want er staan genoeg andere stukken hier op de site die jou wel aanspreken.
Beetje onzinnig, dat Maarten meekrast met wonderlijke melodie van Klaassens. Namelijk, dat tegenstand vooral 'tegeltjeswijsheid' is. Of gebaseerd op 'ongenuanceerd wikipediagebruik'. Dit soort betweterige, totaal achterhaalde verdedigingen, duiken hier nog steeds regelmatig op. Erg jammer.
Buiten dat probeert Klaassens een oude, erg oeverloze discussie, nieuw leven in te blazen. En wel door uitgekauwde kliekjes op te dienen over de liefdadigheid van de kerk door de eeuwen heen.
Voer vooral zo de discussie over dit thema niet. Het is een hopeloze en beetje dommige strijd. Met dit soort stukjes, met deze argumentatie, kan je geen dam opwerpen tegen de zogenaamde stroom van christelijk-vijandige publicaties.
Helaas is het ook weleens anders want als je geen dooplid bent helpen ze je niet, tenminste sommige gemeentes. Ook als je niet meer naar de kerk kunt, sluiten ze je buiten. Hierbij denk ik aan mijn vader die bij de volevangelische gemeente hoorde. Mijn vader werd dement en kon niet meer naar de samenkomst en hij stortte ook geen geld meer dus..... ze kwamen gewoon niet meer.
Wat Joanan zegt over de ware liefde kan ik wel inkomen want liefde zit niet tussen vier muren.
Wél wil ik het monomane beeld van het christendom als een religie waarin alleen maar slechte dingen zouden gebeuren, wat rechttrekken. In feite geloof ik alleen in de directe band tussen de gelovige en Jezus, zonder tussenkomst van mensen.
Günter, ik ben ingenomen met je reactie. Het is niet mijn bedoeling om mensen met dit artikel tot geloof te brengen, maar als je de kerk hierdoor met wat andere ogen bent gaan zien, kan ik daar alleen maar blij mee zijn.
Maarten, wat je schrijft, is waar: veel religiekritiek is gebaseerd op wikipediakennis of zelfs nog minder dan dat. Ik heb ook wel atheïstische vrienden; dat is voor mij geen enkel probleem. Essentieel vind ik alleen dat mensen elkaars opvattingen respecteren. Eigenlijk is dat nog belangrijker dan de vraag of iemand al of niet gelooft.
Goed geschreven, ik hoor aan je dat je veel tegenstand krijgt, maar het is zoals je al zegt grotendeels tegeltjeswijsheid en ongenuanceerd Wikipediagebruik. Leg het naast je neer, dat is het niet waard.
Natuurlijk heeft religie ook goede dingen gebracht!
Het gros neemt niet de tijd om een fatsoenlijk boek open te slaan en alles in de juiste context te plaatsen. Het is o zo makkelijk om religie aan te wijzen als zondebok, het is m.i. het eeuwenoude gebrek aan Mea culpa.
Ik ga hier echter geen een pleidooi geven ten faveure van religie, dat laat ik over aan mensen zoals jij, maar ga daarentegen geen heksenjacht openen. Dat is niet constructief, en voor mij “atheïstonwaardig”. En hoewel wij ellenlang kunnen keuvelen over leven na de dood, en andere zaken, vervallen in drogredenen moeten we ten alle tijden vermijden. Er zijn toch vele betere manieren om te discussiëren?