Liederlijke kleurenmagiër
(voor Cornelis Theodorus Maria van Dongen (1877 - 1968))
Je bent geboren in Delfshaven te Rotterdam, waar je genoot van de stadse bedrijvigheid, de kleurrijke gebeurtenissen op de aangemeerde schepen en de rustieke schoonheid van de hoge woningen. Je genoot van de vluchtige wirwar van allemaal verschillende mensen met andere doelen en behoeften. 'Wat zit je nou toch steeds te tekenen, ga liever je huiswerk doen!', zei je vader, terwijl je hem verbaasd aankeek en zei: 'Maar dit is mijn huiswerk!'. Langzaam maar zeker werd het je bezorgde ouders ook duidelijk dat je per se een kunstenaar wilde worden, dus mocht je op je zestiende beginnen met de avondlessen aan de Koninklijke Kunstacademie, een blije wereld ging voor je open, omringd door soortgenoten, die evenveel passie voor de kunst hadden dan jij. Je bezocht met grote interesse het Rode Quarter zeehavengebied, waar de ruige zeebonken hun dranklokalen hadden en waar ook de rosse buurt was, een en al buitensporig vertier, met felgekleurde prostituees in sexy lingerie, wat hun betoverende rondingen deed accentueren. Als puber en adolescent gierden de hormonen door je hongerige lijf, de naaktmodellen op de academie waren lang zo spannend niet als de publieke vrouwen met hun wuivende kom-maar-gebaren. Later putte je veelal uit de beelden, die je hier met trillende leden opzoog, met de unieke spanning van al die verboden vruchten, die zich als reusachtige roofvogels op jou stortten. O, wat verlangde je naar de beminnende naaktheid van vele vrouwen, in je fantasie deed je het met velen, maar in de werkelijkheid woonde je eenzaam boven het atelier van de kunstschilder Martinus Schildt, een toffe peer, maar hij verbood je om vrouwvolk mee naar huis te slepen, want daar kreeg je alleen maar gedonder van, beweerde hij, terwijl hij als een koe op zijn pruimtabak herkauwde. Toen je hem opgetogen groette, terwijl hij bij een oude hoer uit de deur liep, schaamde hij zich rot en trok hij zijn vrouwvolkregel in. Op je twintigste ging je voor enkele maanden naar Parijs, omdat het ware spektakel daar gebeurde en je graag wilde meeproeven van de nieuwste kunststromingen. Je overleefde via huisschilderwerk en 's nachts zwierf je door de lange straten, kroeg in, kroeg uit, om maar bezielende glimpen op te vangen. Twee jaar later ging je weer naar Parijs, maar niet alleen, want je was verliefd geworden op Juliana Augusta Preitinger, die je ontmoet had op de academie en de vlam was volop overgeslagen. Weer twee jaar later trouwde je met haar en ze stimuleerde je excentrieke kleurgebruik, hoogst frivool en circusachtig. Ze poseerde graag voor je en dat eindigde meestal met een spetterende vrijpartij, waarna je graag nog haar lome, bevredigde lichaam wilde schilderen. 'Zo ben je op je mooist!', zei je dan, want je snakte naar de uiterste overgave van je vrouw en model, om haar wezen ten diepste te grijpen en vast te leggen. Jullie kregen samen een dochter en jij exposeerde succesvol, ook tijdens de 'Salon d'Automne', waar Matisse ook hing. Ze noemden jou en gelijkgestemden 'Fauves', wat 'wilde beesten' betekent, omdat jij en zij zeer heldere kleuren gebruikten, maar je was beïnvloed door Jasmy Jacob en je zweerde bij die heerlijkste kleurenmengeling in fauvistische stijl. Je wilde vernieuwing en af van het neo-impressionisme, even heulde je met 'Die Brücke', je ging los, net als bijvoorbeeld Vuillard, Marquet, Delaunay en Friesz. Je verhuisde naar Montmartre, waar je bevriend raakte met Picasso en zijn knettergekke, zwoele maîtresse Fernande Olivier, die ook voor jou poseerde, terwijl ze je probeerde op te geilen, stoned van de hasj en dronken van de wijn. Toen je een keer voor de bijl ging, betrapte Pablo jullie, maar hij deed alsof er niets aan de hand was, hij zei: 'Mocht je je vrouw nog zien vanavond, doe haar dan de meest vriendelijke groeten!'. Je stond perplex. Fernande viel snikkend in zijn armen. Om geld bij te verdienen maakte je satirische tekeningen voor een krant en je organiseerde gekostumeerde ballen in je ruime atelier te Montparnasse. Ping-ping! je liep aardig binnen en de gemaskerde vrouwen inspireerden je tot bizarre, maskerende kleuren op de gezichten van je schilderijvrouwen. Je had succes als populaire portretschilder van veelal rijke dames, filmactrices en theatergrootheden, die je bewust slanker schilderde en met grote sieraden. Je schilderde zelfs Leopold de Derde van België, die alsmaar achterlijke vragen stelde. Hij wilde dolgraag je schilderij 'Zonnehart' van je kopen, waarop een goedgevulde dame haar linkerborst als een zon ontbloot, die ze ondersteunt met haar rechterhand, in prachtige, feestelijke kleuren, maar iemand was hem voor, je hebt nog nooit iemand zo somber zien kijken, alsof al zijn rijkdom hem ontnomen werd. Je speelde de burgersmaak in de kaart en na je scheiding van Augusta kreeg je het Legioen van Eer, een jaar later opgevolgd door de Orde van de Kroon van België. Je verkreeg de Franse nationaliteit en op je zes-en-zeventigste trouwde je met Marie-Claire Huguen, die veel jonger was dan jij, want samen met haar kreeg je een zoon. Je maakte een portret van filmdiva Brigitte Bardot, maar de bezeten vurigheid van vroeger was voorgoed gedoofd, terwijl je ijsbeerde in je huis te Monte Carlo, verdrietig was om de verdwijning van je geniale schilderstreken, nadroomde over je impressies van Spanje, Marokko en Egypte, blies je dankbaar je laatste adem uit, terwijl Marie-Claire in bad genoot van de geurige badoliën, hopend op een volgende, genotvolle liefdesnacht.
Geplaatst in de categorie: literatuur
Kees van Dongen
62
Geef je reactie op deze inzending: