De kleuren teruggepakt
(voor Catherine-Marie-Agnès Fal de Saint Phalle (1930-2002))
Je bent geboren in Neuilly-sur-Seine, een rijke voorstad van Parijs, waar je vader André-Marie een Franse bankier was en je moeder Jeanne Jacqueline Count Harper een Amerikaanse van geboorte. Je had vier broers en zussen en op je derde verhuisde je naar Amerika, omdat je vader failliet was gegaan tijdens de Grote Economische Depressie. Hij had er goed de smoor in, maar hij kon bij de Amerikaanse familiebank als manager aan de slag. Met je nicht Therèse correspondeerde je over je belevenissen, zij zou later een barones en schrijfster worden. Je ging in New York City naar de Brearley School, maar toen je de vijgenbladen van een kunstwerk knalrood verfde, hebben ze je van school gestuurd, de bekrompen geshockeerden, ze moesten zich rot schamen.
Op je elfde werd je leven voorgoed verwoest, doordat je vader je seksueel misbruikte, waardoor je psyche zwaar getraumatiseerd werd, de veiligheid werd de grond ingeboord en woede en verdriet knalden tegen de binnenwanden van je kwetsbare, diep geschonden cocon. De keurige, welgemanierde, arrogante, voor de buitenwereld voorbeeldige bankier bleek een onbetrouwbare, psychopathische, seksueel-gefrustreerde, lafhartige, kleinzielige, benepen, zielsverwoestende klotenvader, die het gore lef had om jouw hoogst sensibele, hoogst artistieke, hoogst lieve wezen te torpederen.
Je schreef sombere brieven naar je nicht, die zich zorgen maakte over jou, je moeder geloofde geen snars van je 'verzonnen verhalen', zoals ze het noemde, terwijl er een zwarte oneindigheid over je heen was gegooid. Je werd naar de Oldfields School in Glencoe gestuurd, een oude, kloosterachtige meisjeskostschool, vlakbij de Buskruit-rivier, waar je vaak overwoog om jezelf erin te verdrinken. Het schoolmotto luidde 'Moed, nederigheid en grootheid van het Hart', nou dat had je zeker nodig om niet om te komen in de beangstigende wirwar van je vergalde, uiteengerukte leefwereld. Elke nacht hield je angstig je slaapkamerdeur in de gaten, doodsbang dat hij weer je privacy wilde schenden. Alles wat met seks te maken had werd een afstotelijke gruwel voor je en zo bouwde je je depressie en spanning op.
Op je zestiende stond je als model op de cover van 'Life magazine' en een jaar later studeerde je af en kon je het grote, witte gebouw met opgeheven hoofd verlaten. Je kwam godzijdank in contact met de schrijver Harry Mathews, even oud, die je redder in de familiaire nood was. Je vluchtte met hem naar Cambridge, waar je met hem trouwde. Je kende hem al vanaf je twaalfde en hij kende de barre reputatie van je walgelijke vader, die je geen vader meer kon noemen. Harry studeerde muziek aan de Harvard Universiteit en jij maakte experimentele schilderijen.
Op je eenentwintigste werd Laura geboren. Je familie verachtte je vanwege je kunstactiviteiten, ze draaiden de boel gewoon hypocriet om, behalve je oom, graaf Alexandre de Saint-Phalle, die je juist zeer hoogachtte.
Je haatte iedere saaie burgerlijkheid, je kreeg zelfs zenuwinzinkingen, waarbij de kunst je enige tegengif bleek, waardoor je weer buikdiep kon ademen. Je was op je negentiende al op de cover van 'Vogue' beland, weer als model in Parijs, ontmoette je de Amerikaanse kunstschilder Hugh Weiss, die je vriend werd en je aanmoedigde om je eigen stijl door te zetten.
Je verhuisde naar Deià op Mallorca, waar op je vijfentwintigste Philip werd geboren. Je las er Marcel Proust en je bezocht in Barcelona de kunstwerken van Antoni Gaudi, met als hoogtepunten de Sagrada Família en het Park Güell. Door de Spaanse invloeden kreeg je weer kleur in je leven, je zag dat Spaanse kunstenaars veel felle kleuren gebruikten en dat was wat je aantrok en wat je nodig had, dronken van kleuren worden. Gaudi opende daarbij nieuwe kunstuitingen voor jou. Je wilde net zo'n tuin als die van hem bouwen, al bleef je voorlopig nog schilderen en verhuisde je naar Parijs. In Zwitserland had je je eerste expositie van olieverfschilderijen en na een schildklieroperatie scheidde je op je dertigste van Harry. Je voorliefde voor geweren en revolvers had te maken met je verlate woede naar je vader toe, maar je verruilde die obsessie voor een positieve tegenpool, namelijk de befaamde Nana's, met dank aan de romanfiguur van Emile Zola, levensgrote vrouwenbeelden van papier-maché in felgekleurde tinten, bruiden en zwangere en bevallende moeders. Je peilde de rol van vrouwen in de samenleving, geïnspireerd door je zwangere vriendin, de lerares Clarice Rivers, de vrouw van Larry, een kunstenaar, muzikant en filmmaker, met wie ze twee dochters kreeg en waarvan ze na zes jaar scheidde. Larry vertelde je wel eens over zijn vriend de dichter Frank O' Hara, die door een buggy is doodgereden, knettergek en hoogstgeniaal.
Op je vijfendertigste werd je ondersteund door de excentrieke Alexander Lolas, een Parijse galeriehouder, die je stimuleerde en een boek over jou publiceerde. De goede man stierf jaren later aan aids. In je surrealistische film 'Daddy' rekende je voorgoed met hem af, maar ook in je kunstwerken, waarbij je de vrouw heilig verklaarde en terecht bewierookte. Je maakte grote sculpturen voor een museum in Stockholm, samen met Jean Tinguely, een Zwitserse kunstschilder en beeldhouwer, met wie je op je eenenveertigste trouwde. In Stockholm maakte je een zevenentwintig meter lange Nana, die via de vagina te bezichtigen is.
Op je negenenveertigste ging je naar Garavicchio, waar je begon te werken aan je levenswerk, de Giardino dei Tarocchi, een kunsttuin in Toscane, in Pescia Fiorentina, met beelden die de symbolische Tarot-kaarten weergeven. Na twintig jaar intensieve arbeid kon je je met recht de vrouwelijke Gaudi noemen.
Jean stierf in 1991 in Bern en daarna ben je verhuisd naar San Diego, ook vanwege de schone lucht.
In 2000 werd je ereburger van Hannover. Je schonk driehonderd kunstwerken aan het Sprengel Museum. In Israël maakte je 'Ark van Noach', 'De Golem' en 'Boeddha'.
Na een langdurig ziekbed stierf je in San Diego op je eenenzeventigste, met je oude kinderen zorgzaam bij je aanwezig. Ze kenden je jeugdtrauma, ze waardeerden daardoor des te meer je kleurrijke veroveringen op hun misdadige opa.
Geplaatst in de categorie: literatuur
Niki de Saint Phalle
83
Geef je reactie op deze inzending: