Inloggen
voeg je verhaal toe

Verhalen

EEN INTERVIEW DE AANDACHT WAARD

'Goedemorgen luisteraars. Vandaag bij ons in de studio een bijzondere gast uit een geslacht dat decennia lang werkzaam was in de kolenmijnen van Limburg, Engeland en Duitsland.
Van vader op zoon werd een beroep doorgegeven, dat nu in de provincie Limburg is uitgestorven.
Er was onvoldoende ander werk buiten dat in de mijnkolonie indertijd, men had dus eigenlijk geen keus. Een fragment uit een liedje zegt al wat een ramp het was voor de mijnwerkerscultuur toen de kolenmijnen werden gesloten:
"De lamp is uit, de schacht ligt scheef.
Alleen de hoge steenberg bleef."
Hulde aan de heldhaftige mannen die al eeuwen werkten in de mijnen. Zij mogen nooit worden vergeten. De sluiting van de Limburgse mijnen in de jaren '60 en '70 leverde 75.000 werklozen op en zeer veel leed. Een manier van leven, gekenmerkt door saamhorigheid, verdween.

Ze wierp een snelle blik op haar papieren en ging verder.

'Jan Ariekan, welkom, je bent zelf geen mijnwerker geweest en je vader, opa en overgrootvader ook niet, jouw voorgeslacht had een andere taak nietwaar? Ook een belangrijke en een net zo gevaarlijke als die van de mijnwerkers.'

Daarin had ze gelijk.

'Ja ook tijdens hun eigen, waakse werk, vonden veel van mijn familieleden en hun collega's de dood of lieten soms bijna het leven. In het laatste geval werd dan steevast reanimatie toegepast en zuurstof toegediend. Zij waren levende detectors. Als zij onwel werden, vluchtten de mijnwerkers voor het mijngas dat reuk-, kleur- en smaakloos is en zeer explosief. Eigenlijk waren mijn voorouders niet veel meer dan slachtoffers van het systeem. Precies als de mens zelf en de paarden en muildieren. Wij werden op onze beurt in een kooi gezet zodat we niet konden ontsnappen aan ons lot.'

'Ik las dat er, voor de machines het overnamen er veel paarden, pony's en muildieren werden ingezet om de karren met kolen en materialen te trekken, kun je daar iets meer over vertellen?'

Dat kon ik.

'Meestal werden er dieren van een jaar of vijf ingezet. Die bleven een jaar of tien ondergronds en werden goed verzorgd door daarvoor speciaal aangenomen en opgeleide staljongens. Ook wel knechten genoemd. De dieren werden goed gevoed en steeds van vers water voorzien. De stallen lagen dicht bij de schacht. Aanvoer van vers water was dan gemakkelijk via een aangelegde leiding. Na het werk werd de stal vier uur lang goed verlicht. Dan werd het donker tot aan hun volgende dienst. Ze werkten altijd acht uur lang. Het gebeurde wel dat de gecastreerde hengsten, die men voor het slepen en vervoeren gebruikte, na verloop van tijd blind werden door het werken in het donker. Helaas wachtte hun dan het slachthuis. Ook als ze versleten waren was dat hun lot.
Het laatste paard verliet begin jaren '60 zijn mijn. Het heette Tobias. In Engeland verlieten de laatste pony's pas in 1994 hun mijnen. Naast Belgische werkpaarden werden ook paarden uit Rusland en Litouwen ingezet.'

De vragenstelster vroeg zich af of de mens deze edele en vele andere dieren wel hun wil had mogen opleggen.

Mijn weerwoord was dat niet alleen de dieren maar ook de mijnwerkers zelf leden onder 'wil', namelijk de strikte regels hen van bovenaf opgelegd.
Zoals de armoede onder de boeren in Virginia jongeren dwong toe te treden tot het leger, dreef die de Limburgse boeren tot het vak van mijnwerker. Met kolen kon je immers verwarmen en energie opwekken.
Zeker na WO II bloeide de winning ervan op. Heel Nederland was afhankelijk van de mijnbouw. Altijd al waren Duitsers en Polen in de Limburgse mijnen werkzaam geweest. Het waren de Duitsers die patrones Sint Barbara introduceerden en dagelijks een kruisje sloegen of een schietgebedje tot haar deden voordat ze afdaalden in de schacht.

De bezetters wilden tijdens de oorlog van Limburg een grote Nazistische leverancier van steenkool maken, de arbeiders saboteerden de boel door zich vaak ziek te melden of trager te werken zodat de productie daalde in plaats van steeg. Ze pleegden passief verzet.
Tot actief verzet kwam het niet voor en na de oorlog. Je moest per persoon per dag een opgelegde hoeveelheid kolen binnenhalen, haalde je dat quotum niet, kreeg je minder loon uitbetaald. Elke koempel (kameraad) hielp indien nodig de ander.

'Wat is jou bekend over de 'zwarte' longziekte'?

'Ja, dat was in wezen de meest voorkomende mijnwerkersziekte. Het gros van de mannen stierf eraan. Het was een lijdensweg vol benauwdheid. Het was in wezen een langzaam stikken, omdat je longen vol gruis zaten. De leiding van de mijnen deed er alles aan om de diagnose niet te laten stellen en gooide het vaak op bronchitis. Daardoor werd er na 'de dood door bronchitis' geen geld aan weduwen en wezen uitbetaald. De werknemer stierf immers nooit aan stoflongen en de achterblijvers moesten hun woning verlaten en het verder zelf maar uitzoeken.
In hun schaarse vrije tijd hielden velen duiven. Er waren verenigingen en er werden wedstrijden georganiseerd. De 'Duivenziekte' was een minder geslaagde bijwerking van het duivenmelker zijn. Ook de stof die deze dieren verspreidden veroorzaakte of bespoedigde longziekten.'

Ze zei dat het eind van de uitzending nabij was en kondigde aan met het gebed van een mijnwerkerskind af te sluiten. Het betreurend dat de Kinderarbeid in de mijnen dit keer niet aan bod was gekomen.

'God, ik smeek tot u, bescherm de goede Vader van mij!
Daar onder in de diepe schacht, geef op zijn stappen acht!
De trouwe engel zij hem goed en zegen alles wat hij doet!
En laat hem snel thuis zijn, die lieve, goede vader van mij!
Sint Barbara, ga bij dag en nacht met vader in de schacht”
Staat u hem bij in iedere nood, bewaar hem voor de plotselinge
dood.'

Met schitterende ratels en hoge trillers zong ik ten afscheid het hoogste lied. Het zangtalent van mijn voorouders was ook erfelijk gebleken.

Schrijver: Anneke Haasnoot, 24 januari 2025


Geplaatst in de categorie: geschiedenis

4.2 met 4 stemmen aantal keer bekeken 104

Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)