In de refter
(voor Konstantin Paustovski)
Ik was amper negentien toen ik als postulant in de benedictijnse abdij van Egmond-Binnen was ingetreden, officieel R.K. (Raar Kuddedier) geworden, wat me nu niets meer zegt, ook gezien de de werken van Jacob Slavenburg over het gnosticisme. Dat betekende het trappenhuis van boven naar beneden stofvrij maken, de w.c.'s boenen, de kaarsen maken en inpakken en in de tuin spitten.
Mijn oude broeder, die in de top van het klooster woonde, kon Achterberg uit zijn hoofd reciteren, draaide voor mij klassieke muziek en leerde me dat het leven ernst en luim beslaat.
Een avond in de week draaide een pater, die sprekend op Hesse leek, klassieke toppers met een inspirerend voorwoord. De platenhoes hing dan die dag naast de dikke deuren van de refter, die ik ook wel eens moest schoonmaken.
Ik was een jonge hond tussen oude rotten in het monastieke vak. De imposante kloosterbibliotheek was boeiend, na de completen en wat koude koffie in de refter las is 's nachts in stapels literatuur.
Mijn buurbroeder, de grootste Gerhardt-expert, tikte overdag driftig op zijn typemachine. Mijn geestelijk leidsman vertelde me waar abt Brüggen (de broer van de beroemde dirigent) te vroeg het leven liet.
Er was een broeder die zweerde bij het werk van Dag Hammarskjöld en terecht, zijn '6 augustus 61' is een van de ontroerendste gedichten ooit. Weer een andere broeder, genaamd pater Vlinder, kweekte en spaarde 's werelds mooiste vlinders.
Mijn buurbroeder in het koor rookte 's nachts stevig pijp, sliep nauwelijks en was republikein in hart en nieren.
Iedere donderdagmiddag gingen we wandelen, het liefst ging ik naar het klooster van broeder Ton, die twee echte Tibetaanse honden had, ons verwelkomde met ouzo, want zijn geestelijk leidsman was een kluizenaar op Athos. Hier werd het geloof veel vrijer beleefd, met klankschalen en ritmisch op stokken slaan. Ook slenterden we als zwarte kraaien door de duinen, langs de Noordzee, naar de Lioba-zusters of de kleine zusters te Heiloo, ook wel naar de ruïne van het kasteel in Egmond aan de Hoef.
Ik herinner mij de zelfgemaakte cider bij een nasi-maaltijd, een hok vol gele kuikentjes, de mooie dochter van de pachtboer, die mij sterk deed twijfelen aan de celibataire regel.
Een jonge non die woest de deur voor mijn neus dichtgooide, toen ze me al te lang zag staren met niet al te vrome gedachten, zeg maar. Wat je moet onderdrukken, komt dubbel zo hard terug of je moet a-seksueel zijn, wat toch contramenselijk is.
Ik bekogelde een Noorse broeder met stenen, omdat hij onwetend Calvijn verheerlijkte. Ik liet de portier voor de grap de politie bellen. Nog nooit zo'n boze monnik gezien! Ik zie nog het krat Westmalle, een geschenk, met een jonge medebroeder hebben we stiekem een flesje leeggedronken.
Nog een goede vriend uit het klooster, inmiddels een gerespecteerd pastoor, ging met mij naar een banale sexfilm, waarna ik bij de Lioba-zusters het glas-in-lood-raam boven de voordeur kapotgooide. Over sexuele frustratie gesproken. Moet gezegd, hij vond er niks aan.
De borduurpater hield niet van chocolade, dan moest hij zo zweten, wel van sigaren in de radiokamer, waar ik naar 'Alive and kicking' van de Simple Minds luisterde. Ik weet nog hoe een verdwaasde jongeman in onze kloostertuin ronddoolde, luid 'Thorn between two lovers' zingend, ik ervoer sympathie, daar ik zelf ook vreemd dreigde te worden, overspannen, mijn weg kwijt. Alles was een bizarre uitvergroting van mijn geestdodende en zwaar beschadigende thuissituatie, maar dat wist ik toen nog niet, door schade van Roche-pillen (uit de apotheek gepikt, terwijl aan de overkant daarvan het licht in de cel van de abt brandde, mijn hart klopte nog nooit zo hard! De moeder van Rimbaud had een tweede huis in Roche, rare associaties had ik toch!) en een fles jenever, die ik 's nachts in een verlaten cel vond, op de koop toe ook nog platgespoten door de dorpsdokter.
Voor altijd wég daar!!!
Een vogel zie je ook nooit zwenken, zichzelf bedenken en terugkeren, schreef een wijze dichteres. Traumaplekken zijn er om te ontwijken. Nog eenmaal in gedachte zwenken naar de mooiste kloostermomenten die ik heb, ik bedoel daar in die dierbare refter, die nu verbouwd wordt tot bibliotheek, dus is die ruimte voorgoed bestemmingsverleden. Ik had de taak om als laatste de deuren te sluiten. Eerst voor de lange eettafels een lied zingen tot de rijzige, weledele abt met een houten hamertje op de tafel slaat. Zitten. Afwachten. Dan begon de voorlezer met het vervolg van Paustovski, heel serieus en vol liefde voor de mooie volzinnen. Mijn literaire buurbroeder, nu met een wit schort voor, diende de kervelsoep op, in slow-motion, want iedere handeling werd sacraal gemaakt. Aten we vlees? Ik weet het niet meer, wel veel gebakken eieren op witte schalen. Daar was het echt eten wat de pot schaft, want zonder tussendoortjes (op een Maria-koekje na) of 's avonds nog een patatje. Daarom smaakte het altijd lekker, maar het verorberen van het geestelijk voedsel was nog lekkerder, Paustovski sprong er groots uit, was het de Hesse-lookalike die hem zo waardig voorlas? Ik geloof van wel, hij mocht graag het woord 'curieus' gebruiken, welnu, zijn voordracht was ook curieus mooi, die verhalen zitten heel sterk, ook gezien de locatie, in mijn ziel gegrift. Daar in die refter werd Paustovski tot een ware mysticus verheven, dat had ik nooit willen missen, ondanks de prijs die ik er persoonlijk voor betaalde. Daar sprak hij tot mij in die ultieme eenzaamheid van stilzwijgen en geregeld door Gerhardt vertaalde psalmen zingen, waar ik nog geleerd heb om de klok te luiden, nu dan om vooral Paustovski te eren. Er is een raampje op de hoge zolder, waardoor je net de Noordzee kunt zien, daar bij zee stond Paustovski hevig te gebaren van 'Kom eruit, verlaat die onnodige tragiek!' en 'Hier is het vrije, dichterlijke leven, lieve vriend, je hebt je dramatisch vergist!'.
Geplaatst in de categorie: eenzaamheid
In de refter
455
Geef je reactie op deze inzending: