Dagje Voorthuizen

Ik parkeerde mijn gewassen BMW tegenover de pastorie, waar ik vier jaar in vertoefd had. De patatzaak was er nog steeds, overgenomen door de zoon van de toenmalige eigenaar. Omdat we daar vaak nog 's avonds patat haalden of een broodje warm vlees, bestelde ik die combinatie vergezeld met een volksmerkbiertje. Ik had honger gekregen van de autorit, dus dat ging er makkelijk in. Ik loerde ondertussen nieuwsgierig naar de overkant, of ik daar de huidige bewoners kon waarnemen. Ik zag niets bewegen, dus stak ik over de provinciale weg richting Amersfoort, waar ooit de Romeinen nog langsliepen of waren het de Fransen, wat bomt het ook. 'Die spullen zijn in ieder geval van andere mensen', dacht ik, 'mijn hemel, al even steriel en saai als destijds!'. Ik liep via het kerkplein naar de zijkant, waar het hekje mij toegang bood tot de ruime achtertuin. 'God, ja zeg, hier was het inderdaad, hier heb ik als jongeling mijn grootste psychische veldslagen geleverd, het zijn zelfs nog dezelfde terrastegels!'. Ik sloop door het hekje, zag nog steeds niets, liep tot achter in de tuin, verschool me wat tussen het groen en tuurde langdurig naar het huis en met name de zolderverdieping, waar ik zo heftig geleefd had. Onder het dakraam had ik in dat grijze, buigzame spul mijn naam en een Ichtus-teken (een vis) getekend, ik vermoedde dat dat er nog steeds zat, want zoiets vervang je niet zo gauw, als het gekrabbel je al opvalt. Ik bewaarde daar de lege flessen wijn en sterke drank achter een schot, mijn ouders schrokken zich lam toen ze de hoeveelheid ooit ontdekten. Daar had ik het verzamelde werk van Frederik van Eeden gelezen, daar was ik al vroeg een werkeloze outsider geworden, iemand die elke dag naar de dorpsbibliotheek slenterde voor nieuw leesvoer, de nagels zwartgelakt, een zwarte streep onder de onderste oogleden, zoveel mogelijk zwarte kleding. Ik was toen bijzonder kwetsbaar en ik voelde dan ook zo, zwart is een beschermingskleur ontdekte ik later, het maakt je onzichtbaar, je valt minder op. Vanaf die hoge zolderkamer ging ik 's ochtends vroeg naar het Johannes Fontanus-college in Barneveld, in de ijdele hoop nog een Havo-diploma te bemachtigen, wat o.a. mislukte door innerlijke, zwaarverlammende problematiek. Het enige vak waar ik nog voor warmdraaide was Nederlands, zoals autisten meestal in één ding uitblinken, zo deed ik dat in literatuurkennis. Mijn leraar was de inmiddels beroemde schrijver Hans Werkman, ook redacteur van later 'Liter', ik zat meestal met kloppend hart op het puntje van mijn stoel, hopend de meester te betrappen op een vergissing of nalatigheid. Ik had geen zin om later nog naar die school te rijden, want ik haatte dat gebouw en de streng-calvinistische inhoud ervan, na mijn vrije leven op de Heerenveense Havo (Pabo) was deze overgang natuurlijk ook desastreus en vragen om de afgrond. Jan van Schaffelaar, een mesjokke ridder, was daar van de toren gesprongen, zulke verhalen boeiden me veel meer dan het verwijfde gelul van een leraar Engels, die als vermomde homofiel duidelijk in het hol van de leeuw vertoefde. Gek hoe flarden je het sterkst bijblijven, ik zei het al eerder tijdens mijn dagje Heerenveen. Zo was ik na afloop van de les nog wat in gesprek met meester Werkman, toen er een medeleerlinge binnenkwam, met de werkelijk opvallend grote tepels uitpuilend in haar zomershirt. Ze lachte daarbij ook nog verleidelijk vriendelijk. Ik voelde dat het zelfs Werkman niet onberoerd liet. Ha! Het leven is zo vermakelijk!

Die zolderkamer, waar ik na mijn groteske débâcle in het Egmondse klooster op terug viel, als een mislukte nestvlieder. Nou, dat heb ik geweten. Ik moest zo snel mogelijk een uitkering aanvragen, wat ik dan ook deed, niet om mijzelf, maar om mijn ouders huur te betalen. De man bij het uitkeringsbureau was een vriend van Cees Nooteboom, zei hij, die had het ook niet makkelijk gehad, zei hij, dus met Cees als voorbeeld kon ik het doen. Ik hoopte nog op dienstplicht, maar zelfs daarvoor werd ik afgekeurd, psychisch, weet je wel. Ik huilde er zelfs om. Dom, achteraf gezien. In die zolderkamer ging het van lieverlede bergafwaarts met mij, ik kreeg angstvisioenen, te heftige depressies en de drank kon het niet meer verbloemen. De combinatie met verkeerde antidepressiva werd de nekslag en zo belande ik op de PAAZ-afdeling te Amersfoort, bovenop een berg. Toen kwam ik enkel nog weekenden naar mijn zolderkamer, maar niet eens elk weekend geloof ik, dat weet ik niet meer. De psychiatrie is een mallemolen, een gehaktmolen, een windmolen waartegen je vecht als Don Quichotte, je wordt langzaam maar zeker meegezogen en van hot naar her gestuurd, één gesprek in de twee weken met een psychiater, pilletjes uitproberen, proefkonijntje spelen, moeizaam je hoofd boven water houden, terwijl het negatieve stigma meer en meer in je lijf gebrand word. Nu ik op leeftijd ben, ben ik immuun voor kortzichtige onwetenden, maar destijds was het een ware hel voor mij, voelde ik me een zichtbare leproos onder de zogenaamd gezonden. Thuis- en wereldsituatie was levensbedreigend, overal, continu. Pas enkele jaren later werd bij mij de juiste diagnose gesteld en toen kon ik weer rustiger ademen, begreep ik veel meer van mijn psychische gesteldheid en waarom er zoveel misliep in mijn leven, waarom ik extra voorzichtig moest zijn om niet (rand)psychotisch of onhanteerbaar zwaar-depressief te worden. Nu heb ik al jaren min of meer mijn uiterst mogelijke evenwicht gevonden, maar destijds daar in die protestantse zolderkamer wist ik nog zo weinig over de ware toedracht. Het was al in mijn babytijd ontstaan, iets was er verkeerd gegaan met de fase individuatie-seperatie of zoiets. Ik had me er volop in verdiept, maar dat verdiepen maakte me op zich ook zwaar somber, drukkend grauw, zielsverstikkend. De diepste waarheden opzoeken is geenszins prijsloos. Vertel mij wat!

Ik rende de straat over als aangeschoten wild, opende intussen mijn auto op afstand. Sprong naarbinnen, startte direct en scheurde weg met een verboden snelheid.

Dagje Voorthuizen

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.7 met 6 stemmen 265