Tot de eenzaamheid is weggeschilderd

(voor Ellen Thesleff (1869-1954))

Je bent geboren in Helsinki, waar je vader Alexander werkte als plaatsvervangend directeur-generaal van een grote firma, waar je als kind erg tegenop keek. Je ene zus heette Thyra en je jongste zus heette Elizabeth, ze was elf jaar jonger en jullie waren alle drie zeer muzikaal. Moeder Mathilde Emelia Sanmark trouwens ook, want van haar leerde je pianospelen en later van een betaalde lerares, die geen wanklanken duldde en altijd stonk naar wodka. Terwijl je piano speelde, zong je de mooiste liederen, kinderliedjes, balladen en Schubert. Je vader schilderde amateuristisch, maar hij gaf je wel je eerste schilderlessen, wat van levensbelang voor je was, want je hart lag nergens anders. Op je zestiende kreeg je les van Adolf von Becker, die aan de kunstacademie was verbonden. Op je achttiende ging je naar de Tekenschool van het Finse Kunstgenootschap, waar je vier jaar gebleven bent en waar je alsmaar meer opbloeide. Je ontmoette er gelijkgezinden en Beda Stjernschantz werd je allerliefste vriendin en collega. Al hadden jullie weinig geld om uit te gaan, dat deerde niet, want met een fles goedkope wodka kon er ook gefeest worden en de kunstenaarstypen kwamen graag bij jullie langs, meestal niet met lege handen en in armoedesferen is de erotiek een welkome afleiding, waardoor je met de mooiste jongemannen gezoend hebt, maar slechts een enkeling mocht veel verder gaan, maar niemand erin, dat bewaarde je voor de ware Jacob en gelijk had je. Beda hitste je dan op, want je wist niet wat je miste en grijp je kans, waar die zich voordoet, zelfs getrouwde vrouwen blijven naar anderen hunkeren, maar je lachte haar standpunten weg. Na die tekenschool ging je in de leer bij Gunnar Berndtson, die getrouwd was met Hedvig Olga Beatrice, ze was van adel en ze hield een oogje in het zeil tijdens de lesuren, want Gunnar hield erg van jonge blaadjes, op zich niet erg, maar hij verloor vaak alle gevoel voor eerbaarheid. Hij keek wel eens heel nadrukkelijk bij je bloes naar binnen, wat je vertederend toeliet, terwijl je prettig bloosde, maar verder ging hij nooit, hij kon het vrouwelijk verborgene gewoon niet uitstaan, dat was alles, ze waren hem vergeten het paradijs uit te trappen, de arme man stierf vijf jaar later aan syfilis. Je ging naar Parijs, waar je vier jaar aan de Academie Colarossi hebt gestudeerd en tijdens je eerste studiejaar reisde je voor het eerst naar Italië, waar je de oude meesters bezocht. Op je drieëntwintigste stierf je vader en je viel in een diep dal, je kunstwerken werden somber, donker en simpel, even kleurloos als de depressie in je diepste binnenste. Je schilderde in wezen om je vader te plezieren, om hem versteld te doen staan, maar even waren al die motieven in rook opgegaan. Een zelfportret getuigt van je uiterlijke schoonheid, maar ook van je depressieve ingetogenheid en op een volgende ben je zelfs de somberheid zelve, al stijgt een knap geschilderde vioolspeelster er ver bovenuit en zien we dat Henri Matisse je de kleurenmagie schenkt. Van een versoberde symbolist verander je in een vurige expressionist, al spat de vrolijkheid er niet direct vanaf. Rustig aan. Je moest wennen aan het licht en de knallende kleuren. Samen met je moeder en je zussen genoot je van de kunstweelde in Florence, je wilde iedere meter wel kussen en de wijn werkte dubbel in de hete zonnestralen. Je ontmoette in Florence Beda weer, inmiddels dertig, maar ook Hugo Simberg, die 'De gewonde engel' had geschilderd, waarbij een geblinddoekte engel door twee sombere jongens op twee stokken wordt weggedragen. Voorts ontmoette je Magnus Enckell, die een dierbare vriend werd, en de charmeur Axel Gallen, die overigens geen kans bij je maakte. Jullie vormden een klein Finland en dat werd fantastisch gevierd. Italië werd je tweede vaderland en tijdens de Wereldtentoonstelling in Parijs won je een bronzen medaille. Een jaar later werd de familieboerderij in Muroleesa verkocht, wat je heel erg vond, maar je verbleef 's zomers in Florence en 's winters in Forte dei Marmi, zeewaarts, terwijl je bevriend raakte met de theatervernieuwer Gordon Craig, een uiterst vriendelijke homofiel, die je aanraadde om houtsneden te gaan maken, wat je met veel genoegen deed. Hij bezocht je vaak en hij was zeer verrukt over je schilderijen en houtsneden, waardoor hij je nog meer stimuleerde om door te zetten. Volgens hem had jij het helemaal en deed je zeker niet onder voor de grote, Italiaanse meesters. Ondertussen werkte je ook in Finland en was je één van de eerste expressionisten daar. Beda was op drieënveertigjarigen leeftijd gestorven, geldgebrek en een slechte gezondheid hadden haar leven geteisterd, in je dromen kwam ze herhaaldelijk terug als een als bedelares vermomde koningin. Je haakte aan bij de kunstenaarsgroep Septem, maar die verliet je twee jaar later, je was te individualistisch en te origineel om je ergens bij te voegen. Magnus probeerde nog een relatie met je op te bouwen, maar je ziel was al verkocht aan de eenzaamheid en ook al kon hij je seksueel uitstekend bevredigen, dat was maar een kleine bodemschat in vergelijking met je geestelijke behoeften. Niemand kon je vader vervangen. Niemand je liefdesbehoeften invullen. Het eenzame kind in jou beet van zich af door door te schilderen, terwijl je schilderijen pronkten in Moskou, Sint-Petersburg, Göteborg, Stockholm, Oslo en Milaan. In Helsinki maakte je gebruik van een gesubsidieerd atelier, terwijl je rijk genoeg was, maar principieel, en in München maakte je kennis met Wassily Kandinsky, wat was de kunstwereld toch klein, wat was jij toch groots! In je nachtmerrie's werd je verstikt door je schilderdoeken, verfrommelden ze jou, maar in de realiteit kreeg je een tramongeluk en kampte je met een gebroken heup, totdat je in volstrekte eenzaamheid gestorven bent, starend naar een leeg doek, maar niet helemaal, want in de rechterbovenhoek had je nog een gouden hartje geschilderd.

Ellen Thesleff Tot d Tot de eenzaamheid i

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

3.0 met 1 stemmen 80