Tussen Kunst En Kitsch

Laatst belde ik een kennis die me vroeg of ik naar die unieke overzichtstentoonstelling van Vermeer in het Rijksmuseum was geweest. Hij veronderstelt gemakshalve maar dat ik een kunstkenner c.q. -liefhebber ben, omdat ik eens iets heb geschreven over de ‘Boomwortels’ van Van Gogh of in het verhaaltje ‘Abstract’ iets over abstracte kunst.
Nee, legde ik hem uit ik ben niet geweest en ga ook niet. Het is net zoiets als een voetbal wedstrijd bezoeken, je loopt er over de koppen zo druk en op TV kun je het een en ander veel beter bekijken en zelfs met herhalingen.
Natuurlijk begrijp ik dat de beleving anders is. Neem alleen al zoiets als de Nachtwacht, daar voor staan is toch van meer waarde dan het op internet op een plaatje bekijken. En het is duidelijk een bijzonder ‘groots’ schilderij. Hij heeft er een groep ordehandhavers ( boa’s avant la lettre) op afgebeeld, op een wanordelijke manier, wat voor die tijd bijzonder was. Dit groepsportret is niet zoals toen gebruikelijk statig. maar meer een zooitje ongeregeld.
Nee, een echte kunstkenner ben ik natuurlijk niet. Wel is het zo dat bepaalde kunstwerken mij wel intrigeren en waar ik wel eens iets meer van wil weten. Maar aan de andere kant heb ik ook vaak m’n twijfels, vooral bij moderne kunst. Soms heb ik het idee dat iets je als kunst wordt gepresenteerd waar je best je vraagtekens bij mag plaatsen. In de dichtkunst, wat ik vaak wel waardeer, verschijnen soms ook zulke onbegrijpelijke dingen, waarvan ik denk, wil die persoon nou wel of niets zeggen. Wil hij wel of niet begrepen worden of is het slechts bedoeld voor een bepaalde elitaire ‘intellectuele’ groep lezers. Is dat soms de bedoeling van bepaalde kunstuitingen? U proeft bij mij twijfel.
Vaak voelt zoiets dan ook aan als een kunststukje. Mijn twijfels heb ik in het onderstaand gedichtje weergegeven.

KUNST

is de kunst zichzelf
voorbij gelopen
met een ballon hond
futloze zonnebloemen
een radeloze schreeuw
wat men als kunst vond

en zich laat verkopen
voor meerdere miljoenen
ik snap het even niet
of ik bekijk het met
te nuchtere ogen
of ik word toch bedrogen

Toch soms intrigeert een kunstwerk. En andere heb ik weer helemaal niets mee. Neem nou zoiets als die bovengenoemd ballonnen hond van Jeff Koons – welke gedachte moet daar wel niet achter zitten. Hij heeft meerder versies gemaakt in diverse kleuren en groottes, trouwens ook van bloemen. Nu heb ik geleerd dat je kunst moet bekijken met een open mind, dus zo heb ik die hond van ballonnen ook bekeken. Na enige nadenken bedacht ik, maar natuurlijk die glimmende hond stelt de wereld voor met z’n glamour en glitter, waarvan de mens denkt die als een hond aan zich te kunnen onderwerpen maar tevens, wordt daar indirect de kwetsbaarheid van diezelfde wereld mee aangegeven.
Zoiets moet het wel wezen. Toch? Even op internet kijken hoe of wat. Het blijkt dat hij als kind gefascineerd was door die ballonnen wezentjes en hij het nu daarom ook zelf maakt om de wereld te verfraaien. Dus de gedachte die er achter zit is veel minder diep dan ik had vermoed.

In een museum in Canada, was een bezoekster die een kleine versie van het beeldje even wilde bevoelen, waardoor het in tientallen stukken viel. Ach zoiets kan iedereen gebeuren toch? De schade bedraagt zo’n 40.000 euro.

Laatst werd een schilderij van Van Gogh geveild. Een portret van Sien, die ook op z’n schilderij ‘De Aardappeleters’ staat, niet bepaald een Mona Lisa.
Maar ja, er hangt het labeltje Van Gogh aan en dan is het onbetaalbaar. Het bracht 5,5 miljoen euro op. Trouwens over Mona Lisa gesproken.
Een poos geleden zag ik Diederik van Vleuten, die prachtige geschiedenisconferences heeft gehouden, in een serie kunstdocumentaires.
Hij belandde uiteindelijk voor de Mona Lisa en raakte bijna in vervoering, zo mooi vond hij het.
Die mysterieuze lach en de blik in haar ogen is wat volgens zeggen het schilderij bijzonder maakt – volgens Diederik dus ook. Gisteren zocht ik op internet iets over de Mona Lisa op. Er stonden ook enkele spottende uitbeeldingen van haar.
Iemand had haar afgebeeld met in haar hand een enorme joint. Oneerbiedig natuurlijk, maar toch toen zag ik het opeens ook - die mysterieuze lach, en de niet plaatsbare blik in haar ogen.
Volgens een Italiaanse kunstkenner zou in het ene oog de letter L en in het andere de letter S staan met op de achtergrond het getal 72. Het zal wel; je staat trouwens wel even naar een schilderij met een geschatte waarde van 0,7 miljard te kijken en zij naar jou.

Dat is altijd nog beter dan zoiets als een banaan aan de muur geplakt met ducktape, ‘Comedian’ geheten, gemaakt door Maurizio Cattelan, waarvan het concept inmiddels 340.000 euro heeft opgebracht. Bij aankoop krijg je hiervoor een certificaat van echtheid, met een handleiding over hoe het een en ander moet worden tentoongesteld. Logisch want de banaan verrot op den duur of wordt, zoals kort geleden in Zuid Korea, weer opgegeten.
De waarde zit volgens zeggen in de ophef erover en de belachelijkheid van het geheel.

Ach maak je niet druk, meende die kennis van me, na mijn ellenlang telefoongesprek wat mijn hele beltegoed opslorpte. Kunst is echt niet zo belangrijk.
Nou dat weet ik zo net nog niet. Het kan soms heel belangrijk zijn hoe iets wordt bestempeld.
Had men de schilderijen van Hitler maar als mooi bestempeld en hem niet afgewezen bij de kunstacademie dan was de geschiedenis
misschien heel anders verlopen.
Ook Karadzic was kunstzinnig, hij was een dichter. Had hij zich daar nou maar bij gehouden, dan lag de Balkan er misschien
ook heel wat vrediger bij. Nu heeft hij er trouwens de rest van z’n leven alle tijd voor. Ach zo bekeken is kunst wel degelijk van enig belang.
Rest de vraag, wie bepaalt nou eigenlijk wat kunst is of kitsch. Het antwoord is volgens mij altijd – jijzelf.
‘Klopt’, zei die kennis, ‘nu snap je het.’

Koons Gogh kitsch Nachtwacht

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.0 met 2 stemmen 137