PANNENKOEKEN VOOR BANGLADESH

---------------------------------------------------

Het was het jaar 1972.
Nozems waren we, maar aardige nozems.

Opeens was overal, op de radio, in de kranten, aanplakbiljetten achter ramen van winkels, het woord 'Bangladesh' in de mode.

Wisten wij, kinderen uit een steeds welvarender worden Nederlands boerendorp, veel waar dat land lag, maar het klonk wel ietwat exotisch en ver weg.
We begrepen wel dat het een land in nood was, iets met honger en zielig en helpen.

Dus iemand had een aksie op touw gezet: 'Pannenkoeken voor Bangladesh'.
Ik dacht oprecht dat het de bedoeling was om een heleboel versgebakken pannenkoeken, nog vochtig in hun bedjes van keukenpapier en vergeelde Tupperware-bakjes rechtstreeks op te sturen via een vliegtuig van KLM, uitgezwaaid door Juliana en het trotse rood-wit-blauw, om daar als een soort Zweeds wittebrood aan parachutes te landen in hongerige bruine mondjes, zoals baby-vogels wachten met opengesperde bekjes op hun moeder, om het in één seconde weg te slikken en weer die bek open te doen.

Maar de actie was een tweetrapsraket die als volgt ging: van de moeders, en iedere vrouw in die tijd was eerlijk gezegd een huismoeder, die al vroeg een dikke reet en moederarmen ontwikkelden, ook al waren ze, als je het nu uitrekent, nog maar 24 jaar of zo.

Dus de moeders moesten al hun koekenpannen invetten, met boter, en dan heerlijk geurende pannenkoeken maken, echt tientallen centimeters dikkige stapels, met van die typisch zwart verbrande gaatjes en randjes, voor dat kleine beetje extra kankerverwekkende bittertje.

En de kinderen in de leeftijd 6 tot 12 werd dan verzocht om van deur tot deur de pannenkoeken aan de man te brengen, het verzamelde geld in te leveren op school, inclusief een briefje hoeveel er in de envelop zat etc. De beste Gutmensch kreeg dan een pluim met een griffel, waarschijnlijk, maar daar deden we het niet voor, dat is de goede instelling.

Ik zag gelijk al in, dat je dan netto-netto net zo goed gewoon geld kon gaan inleveren bij de school, en het hele pannenkoekbakverkoopgebeuren uit de vergelijking kon halen met hetzelfde eindresultaat. Gek dat niemand anders deze economische paradox zo zag, maar geniën staan altijd alleen in het begin.

Dus wij kregen een verrassend zwaar aanvoelend zakje met pannenkoeken mee (mijn moeder hield van lekker dik en stevig) en mijn plan was om een gebied te bestrijken waar nog geen concurrentie was, want ik was niet van plan om voor niks ergens aan te bellen, en te horen te krijgen dat ze reeds voorzien waren en reeds gegeven hadden, want ik zag voor mij in de straat, precies dát gebeuren: meisje A. belt aan bij dezelfde deur, waar net jongen B. is geweest.

Dus ik zei tegen mijn vriend: 'We moeten naar the outskirts of town, where angels fear to tread, but fools rush in!'
Dat begreep hij meteen, want wij hadden Engels geleerd van Bonanza.

In de outskirts of town leefden, wat wij nu tokkies, maar wat wij vroeger gewoon uitschot noemden. Zij hielden zich bezig met stropen van hazen om bontmantels van te maken, mossels en kreukels rapen, en het op de wereld zetten van inbread kinderen met uitzonderlijk grote hoofden en flaporen. Ook riekten zij naar mestvaalten en dode, door ratten aangevroten kippen.

Hun kleren riekten naar muffe jute zakken en stro, best wel geil als je er van houdt. Ik denk nu aan Tanja, zij zat in mijn klas.
Zij kon kauwgom maken onder haar rokken, ik heb het zelf gezien en ik geloof het tot op de dag van vandaag.
Ik werd toen al in de luren gelegd door de slick glimlach van een vrouw, die weet hoe goedgelovig mannen zijn.
Lichtjaren vooruit in emotioneel IQ, meneer.

Maar zoals te verwachten viel: de helft van de huizen deed niet open, achter de donkere ramen zag men gestalten leven, maar ze verstopten zich voor de boze wereld, en schuldeisers vooral.

De tas met pannenkoeken verspreide steeds sterker de heerlijke vanille-boter-meel geur in de kouder en vochtiger wordende oktober-avond en wij begonnen stukjes af te peuteren van de bovenste pannenkoek, puur uit honger en omdat het toch een scheve, niet goed gelukte pannenkoek was, dus die ging er schuldvrij - opgeruimd staat netjes - als eerste aan. De onschuldigen zijn ALTIJD de eerste slachtoffers. Overal, altijd.

Volgens het principe: aan een boom zo volgeladen, mist men één-twee pruimen niet, werd pannenkoek nummer twee ook opgepeuzeld, en op de lange weg terug naar het dorp, hebben we de rest ook maar opgemaakt, maar we lieten nog één pannenkoek over. De excuuspannenkoek, die net als Jezus alle schuld op zich neemt van alle zonden ooit gedaan, of nog moeten komen. Ik zeg niet dat Jezus een excuuspannenkoek is, maar het komt dicht in de buurt, en het speelt in hetzelfde ballenpark. We voelden instinctief aan dat het een logisch te verkopen verhaal is dat je op één na al je pannenkoeken kwijt bent.

Mijn moeder, en dat deed me wel pijn, was erg blij dat alles verkocht was, en zei daarom: 'Nu jongens, dan mogen jullie de laatste hebben, omdat je zo lang bezig bent geweest!'

Met lange tanden en met lange vingers moest dat er ook nog bij. Nu was het niet meer lekker, maar gedane zaken nemen geen keer.

Ik had geen geld to show for it. Daar had ik niet eens aan gedacht. Maar, zo zie je maar, van kleine zonden komen grote zonden, en daarna waarschijnlijk kan je alleen nog maar seriemoordenaar of minister worden, ging ik naar de slaapkamer van mijn ouders en deed een greep in de huishoudportemonnee. Niet voor de eerste keer, moet ik bekennen.

Ik dacht snel na en schatte dat zo'n 6 gulden vijftig wel in de buurt zou komen. Ook deed ik er nog drie gulden 75 bij vanuit mijn eigen zakgeld portemonnee, en het blauwe gestencilde formuliertje van school, vulde ik in, deed alles in de envelop en liet het mijn moeder zien.

Het is niet erg om een geboren con-artist te zijn, maar niet tegen je eigen moeder, maar terug kun je ook niet meer.
Wat over blijft, is een misselijk makende volle maag, een levenslang durend schuldgevoel, miljoenen Biafra kindjes als een graten huis en een verhaal.

Elke overeenkomst met bestaande personen, berust niet op toeval. Maar 66 % van de hoofdrolspelers is al dood, en over zo'n 15 jaar 100% waarschijnlijk, dus wat maakt het allemaal uit?
-----------------------------------------------------------

... Een terugblik op hoe de wereld reeds in het jaar 1972 van de honger gered werd.

Een semi-komisch verhaal in de sfeer van 'Han de Wit gaat in ontwikkelingshulp', is dit een kleine satirische zedenschets waarin genadeloos onze volksaard op de hak wordt genomen.

Na 'Eten voor India' in 1966 volgt tot aan 1977 ongeveer elke één à twee jaar een nationale actie voor het goede doel. Deze acties zijn zeer divers van aard.

De meeste acties in deze periode zijn zeer succesvol en halen elk meer dan 30 miljoen euro op. Vooral de acties gericht op de derde wereld (hongersnood, christelijke ontwikkelingshulp) blijken succesvol. Nationale acties voor oorlogsslachtoffers zijn minder populair.

De Biafra actie 'Uw Geld - Hun Leven' in 1969 en de actie voor 'Bangladesh' in 1972 halen respectievelijk ‘slechts’ 3,4 miljoen euro en 0,7 miljoen euro op.

Uit sociaal-psychologische literatuur weten we echter dat mensen eerder geneigd zijn om een ander te helpen als deze ander zelf geen (of weinig) schuld heeft aan zijn hulpbehoevendheid. Slachtoffers waarvan gedacht wordt dat ze zelf van invloed zijn geweest op hun slachtofferschap worden minder snel geholpen dan mensen die totaal onschuldig in een bepaalde hulpbehoevende situatie terecht zijn gekomen.

Een voorbeeld van mensen waarvan gedacht wordt dat ze er niets aan kunnen doen dat ze hulp nodig hebben, zijn slachtoffers van een natuurramp of kinderen.
Van slachtoffers van een oorlog wordt echter vaak gedacht dat ze zelf een rol hebben gespeeld in hun onfortuin. Dat de Biafra actie en de Bangladesh actie, beide gehouden voor slachtoffers van een oorlog, relatief weinig geld opbrengen komt dus overeen met de theorie.

De stroom aan nationale acties tussen 1966 en 1977 borduurt veelal voort op het succesconcept van de eerste nationale acties, zoals 'Beurzen open, dijken dicht' en 'Open het dorp'.
Het zijn grootschalige televisiegala’s, georganiseerd door omroepverenigingen in samenwerking met één of meerdere grotere fondsenwervende instellingen.

De gala’s bestaan voornamelijk uit amusement, onderbroken door burgers en bedrijven die giften komen aanbieden. Het publiek wordt zeer regelmatig op de hoogte gehouden van de tussenstand en aangemoedigd om meer te geven, zodat het 'streefbedrag' gehaald zal worden. ...