Inloggen
voeg je verhaal toe

Verhalen

Verbindende schakel

Meningsuiting, vrije meningsuiting, als recht te beschouwen, is iets anders dan het recht te hebben.
De meeste meningen waarvan ik het bestaan weet, zijn relatieve gezichtspunten. Ze stijgen nauwelijks uit boven een bedenkelijk niveau van eigen belang en kortzichtigheid. Soms klinken ze indrukwekkend door een gedetailleerde feitenkennis, maar slaan uiteindelijk toch de plank mis door eenzijdigheid. Meningen zijn inzet en slachtoffer van duel en prestige. Ze worden gebruikt als vrijbrief om te shockeren. Ze worden misbruikt om aanzien te verwerven. Er wordt slinks mee omgesprongen om eigen zaakjes voor elkaar te krijgen. Soms zijn het zelfs opgedrongen verhaaltjes, die moeiteloos en zonder eigen inbreng herhaald worden. Hoe leeg zijn de uitspraken, die gezegd moeten worden om de schijn hoog te houden? Of de emotionele uitspattingen om een opgelopen miskenning aan de orde te stellen. Wat is polemiek geweld, waar gezwollen woorden belangrijker zijn dan doelgerichte beperking?

“Ja,” wordt er dan gezegd, “maar we moeten een open discussie aanmoedigen en bewerkstelligen.” Als alle genoemde effecten en motieven hun misleidende beeldvorming hebben bewerkstelligd, wat blijft er dan over van de discussie?
Regelmatig is meningsuiting een ordinaire opinievormende ellende. Maar ik vind dat meningsuiting een zoeken moet zijn, geen zelfbevestiging. Een zoekende mening is misschien in staat om de vrijheid recht te doen wedervaren, want de wetende mening is meestal veel te persoonlijk.

Het grote nadeel van de meeste meningen is ook nog, dat ze in taal worden vormgegeven. De eigenschappen van taal zijn helaas niet toereikend voor de vrijheid waar het recht op zinspeelt. Maar ook andere vormen kunnen de dingen van zuiverheid beroven. Zo hoorde ik onze premier in Den Haag zeggen, nadat hij met bewoners om de tafel had gezeten van de wijk waar de bestorming van een paar woningen had plaats gevonden, dat de pers dingen uit hun verband trekt. Ik voel de kijkcijfers op de achtergrond meepraten.

Doordat zoveel uitspraken en teksten officieel tot (vrije) mening worden verheven, worden de belangwekkende dingen niet eens meer gehoord. Sterker nog, de kwaliteit van het luisteren verkeert in een erbarmelijke situatie. Connie Palmen: “Goed luisteren vereist inleving en het achterwege laten van vooroordelen.” Anthony Staring: “De rijpe kennis hoort, de onrijpe kennis neemt het woord.”

Mag een mening dan pas geuit worden, als de waarheid ermee benaderd wordt? Nee, dat is ook niet de bedoeling. Maar het minste wat we kunnen doen, is ons praten zo te vormen, dat het vrij wordt van de motieven die ik hierboven genoemd heb (en uiteraard ook de bedenkelijke motieven die ik vergeten ben te noemen of waarvan ik zelfs het bestaan niet weet), zodat een open debat echt mogelijk wordt. Ik denk echter dat het voorlopig een stil debat zou worden.

Ik besef het al een tijdje: een mening wordt alleen aangevallen als hij wordt uitgesproken. En een mening die gerijpt is, in een tijd van verzamelen en bespiegelen, na een lange stille periode in de holte van het bewustzijn te zijn ontwikkeld tot meer dan een gezichtspunt, is als een verbindende schakel tussen elkaar bevechtende overtuigingen. Een goed rijpe mening wordt minder vatbaar voor geweld en andere destructieve krachten en mag zich met recht vrij noemen.

Schrijver: Willem Houtgraaf, 14 november 2004


Geplaatst in de categorie: actualiteit

2.6 met 5 stemmen 977



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)