Inloggen
voeg je verhaal toe

Verhalen

Menstruatie door de eeuwen heen

Menstrueren doen zoogdieren al sinds het ontstaan van haar soort. Intrigerende factor daarin is hoe vrouwen daar al die eeuwen mee zijn omgegaan. Wat ik ermee bedoel, is de praktische kant van het ongemak daarbij.

De reden dat ik mij dat afvroeg, is dat ik in de supermarkt stond met een mandje vol van die pakjes die ons in deze tijd daarvoor ruimschoots ter beschikking staan; een mandje vol in een variatie van maandverband tot tampons. Als partner en vader heb ik daar ook geen enkele moeite mee. Dat hoort bij het leven, zeker als je - incluis moeders - deel uitmaakt van een gezin dat bestaat uit vier vrouwen. O ja, en een vrouwelijke hond. Maar zij kan zonder.

Het lijstje steek ik met een gerust gevoel terug in mijn zak; ik ben er inmiddels bedreven in. Mini of maxi alsmede bleu of paars of de vraag wat soft-cups zijn; dergelijke vaktaal brengt mij niet meer van de wijs.

Waar ik nog niet zo bedreven in ben, is het visueel beantwoorden van al die verbaasde blikken op de inhoud van mijn mandje. Het meest degenererende daaraan is overigens overwegend de blik van vrouwen; zij zouden toch beter moeten weten. Echter, daar heb ik iets op gevonden: ‘Het is niet voor mij hoor,’ roep ik luid genoeg zodat de blikkende rij achter me en de kassajuffrouw het duidelijk kunnen horen. En dat werkt. De kassajuffrouw slaat haar ogen neer en de dames nemen gehaast iets uit de mand met aanbiedingen. Eigen schuld, hadden ze maar niet zo onbeschaamd moeten kijken.

Blijft echter de vraag hoe vrouwen in het verleden met die maandelijkse menstruatie zijn omgegaan; onderzoek is dus gewenst.

In tegenstelling tot wat de commercie u wilt laten geloven, namelijk dat de tampon en het maandverband medio dertiger jaren hun intrede hebben gedaan, kan ik u uit-de-droom helpen. De commercie weet er namelijk niets van. Maar dat laatste wisten vrouwen ook al want dat heeft hun moeder en jullie oma aan haar dochter reeds verteld voordat de huidige reclamemakers nog geboren moesten worden. Voor de tijd dat deze – huidige - middelen uit een pakje kwamen, ‘hing de vlag namelijk uit.’ En dat bovenal aan de waslijn, wasdrogers bestonden immers nog niet.

Waar het mij dus wezenlijk om gaat, is hoe ze het daarvoor deden? En ik vraag het me af: zal ik beginnen bij die tijd even daar vóór of zal ik beginnen bij het begin voor zover dat begin bekend is? Laat ik dat maar doen.

Grote winnaar binnen de historie voor zover bekend, is: ja inderdaad, de tampon. Voor het eerst vermeld in de geschiedschrijving van Egypte omstreeks 1538 V.C. Echter niet als ‘opvangmiddel tot’ maar als anticonceptiemiddel. Het bestond uit opgerold linnen gedrenkt in hars dat ingebracht in de vagina bewerkstelligde dat vrouwen - indien kort daarna - geslachtsgemeenschap hadden, niet zwanger zouden geraken. De reden –en hoe hebben ze dat geweten: de schede reageerde hierop door een overvloed aan melkzuur te produceren.

Dat vrouwen - in Egypte, en al spoedig daarna ook de vrouwen binnen het establishment van het Romeinse rijk - zo pienter waren te constateren dat dit ook wel eens gemakkelijk zou kunnen zijn als ze ongesteld waren, spreekt voor zich. Tot die tijd droeg men namelijk geen ondergoed om praktische redenen als baden, toiletgang en wat u zich daarbij allemaal nog meer kan voorstellen. Ook populair in die tijd was een kapje met zakje dat over de baarmoedermond werd geplaatst om zo het menstruatievocht op te vangen.

Tampons in elke variant, bijvoorbeeld katoen ingerold in papyrusblad met toevoeging van kruiden, bleven door de eeuwen heen in zwang. Helaas waren deze echter alleen voorbehouden aan de meer rijken binnen de samenleving. Wie immers arm was, liet het menstruatievocht - evenals alle andere secreties vallen indien het noodzakelijk was deze te laten vallen, al-dan-niet door ‘het gemak’ of op het land. En dat was heel normaal totdat invloeden van de kerk stigmatiserend hun uitwerking begon te krijgen op de - lees menstruatie - ‘zondeval’ van de vrouw. Het was immers onrein en werd bovendien vaak gebruikt als bewijsmateriaal verbonden aan hekserij. ‘Heksen’ waren immers ‘even’ zelden zwanger als dat zij in tegenstelling ‘zonderling’ waren. Andere vrouwen werden immers zelden ongesteld. Dat de oorzaak hiervan was gelegen in het geven van jarenlange borstvoeding in een opeenvolging van zwangerschap op zwangerschap, ging uiteraard aan de gevestigde orde voorbij.

De verloren gedane kennis van de tampon van weleer werd wederom -meegebracht door kruisvaarders - hernieuwd geïntroduceerd in de Middeleeuwen en vaak in het geheim overgedragen door edele dames aan vrouwelijke lijfeigenen. De tampon werd dan ook meer en meer algemeen goed binnen het leven van de vrouw in die tijd.

Het herwasbare maandverband - goedkoper in gebruik, en we droegen sinds midden 1600 immers bijna allemaal ondergoed - was de eerste variant die de nadelige gevolgen van al die ingebrachte absorptiemiddelen op betaalbaar wijze teniet deed. Het ‘uithangen van de vlag’ was geboren.

Het kapje met opvangzakje dat over de baarmoederhals geplaatst kon worden, werd in 1867 herontwikkeld door de firma Kotex ten dienste van de prostituees, opdat zij met behulp daarvan hun werk ononderbroken konden voortzetten. Wellicht is dat ook de reden dat deze methode in de vergetelheid raakte en bij de ‘reguliere’ vrouw nooit is geslaagd als middel de maandstonde te verdoezelen.

De commercie tracht echter hernieuwd een poging met de huidige introductie van de soft-cup. En dan praten we over bijna 150 jaar later sinds zij al twee keer is uitgevonden. Lang leve de menstruerende vrouw.

Wat ik daarmee wil zeggen: wat nieuw lijkt is dus helemaal niet nieuw, maar iets van alle tijden. Laat u als vrouw dus niet voor de gek houden. Menstruatie met alle gevoelens die daarbij kunnen plaatsvinden, is namelijk een onderdeel van het vrouwzijn zolang we als zoogdier al bestaan. Mannen kunnen daar goed mee leven. En zoniet, dan gaan ze zelf maar menstrueren. De Middeleeuwen liggen immers ruimschoots achter ons.

Uit: Zangzaad van Adriaan Hoefs

Schrijver: Adriaan Hoefs, 21 september 2005


Geplaatst in de categorie: vrouwen

3.2 met 40 stemmen 11.603



Er zijn 2 reacties op deze inzending:

Naam:
Iris
Datum:
15 november 2009
vond het erg interessant! Wilde het net zoals Annika, altijd al weten! En nu heb ik het antwoord! Die Egyptenaren waren echt geniaal!
Naam:
Annika
Datum:
30 juli 2007
Altijd heb ik al willen weten hoe vrouwen dat vroeger deden, en ik heb nu mijn antwoord. Bedankt. Leuk stukje, ook door de link naar het reclamewezen.

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)