Onbekende kunstenaar

Na de periode in de chaotische psychiatrie van de grote stad, Amsterdam, moest Alfons, in een harmonische omgeving, zijn eigen denken hervinden.
Te lang had hij geleefd in de veronderstelling dat de slachtofferrol hem op het lijf was geschreven. Periodes van depressieve gevoelens en angst hadden zich afgewisseld met periodes van grote levensmoed en ontdekkingsdrang. Alfons had de kwast ter hand genomen, de kleuren aan het doek gegeven.Textuur verworven, materiaal bevrijd. Beelden uit zijn hoofd de werkelijkheid laten zien.
Alfons had sprookjesachtige huizen geschilderd, gebouwen betoverd, luchten gehemeld, gezichten bezworen, abstracte dieren omhelst. Maar het was alsof hij achtervolgt werd, door zijn gebrek aan status, zijn onkunde, zijn psychiatrische handicap en onvermogen om met de maatschappij te communiceren. De drang om bewust te leven werd hem soms teveel. Het scheiden van glas en papier van het andere afval was goed te doen, maar de idealisten van de geldwolven onderscheiden was veel moeilijker met zijn van huis uit smalle beurs, en liefde voor de dieren.
De hulpverleners uit de geestelijke gezondheidszorg probeerden van alles, maar ze spraken te dikwijls vanuit een theorie, hadden te weinig voeling met de werkelijkheid, van de maatschappij en de kunstwereld die aan snelle veranderingen onderhevig was, en geen tijd had om te dwalen.
Uiteindelijk lukte het Alfons niet meer om zijn denken te ordenen middels de creativiteit van het schilderen. Hij legde de kwasten terzijde, borg de verf op in een kast, en begon de wereld via het wereldwijde internet te verkennen. Alfons reageerde op gedichten, bemerkte dat hij via het lezen van de emoties van anderen meer inzicht in zijn eigen emoties kreeg.
Ook zijn denken maakte een ontwikkeling door, nu hij doorkreeg hoe zeer het opportunisme in de mensenziel gebakken zat, werd Alfons ook wat zekerder over zichzelf. Hij hoefde zich niet te schamen voor zijn afhankelijkheid, er waren zoveel mensen afhankelijk van anderen.
Hij zag in dat er nog mogelijkheden waren, om met zijn recht om te denken, iets werkelijks te bereiken. Iets wat tastbaar was, en niet door de verdoezeling van heftige emoties aangetast. Hij begon zelf met het schrijven van gedichten, maar deze werden niet goed ontvangen, ze waren te ingewikkeld, te abstract, en te ver in de duisternis verzeild geraakt. De lage waarderingen logen er niet om, het schimmenspel van zijn fantasiewereld hoefde in de maatschappij niet op enthousiasme te rekenen.
Het enige wat hem nog kon boeien was het bespioneren van bomen, die zeiden nooit wat terug, maar behielden steeds hun trots, in weer, wind, zon en tijdens stormen, de kruinen gericht naar de hemel. Met een onzekere stift maakte hij wat schetsen, soms wat onvoorzichtig, maar toch steeds zorgvuldiger begon hij steeds meer over de bomen te begrijpen.

“Hoewel hij zich liet inspireren door zijn directe omgeving, was het zijn eigenzinnige verbeeldingskracht die zijn werk een poëtische kwaliteit verleende.”

In zijn nieuwe woning, een oude negentiende-eeuwse etage in Amsterdam nabij het Oosterpark, las de onbekende kunstenaar Alfons, de heldere tekst op een oud visitekaartje van zijn schilderwerk.
Jarenlang schilderde en tekende Alfons in zijn oude woning aan de andere kant van de Amsterdam, in de levendige volksbuurt de Baarsjes. Eerst een aantal jaar alleen, later bij een kunstenaarsvereniging voor mensen met een psychiatrische handicap, en later weer alleen, door de toestroom van problemen, en het gebrek aan verantwoordelijkheid, daar.
Ondanks zijn psychiatrische handicap wist hij mee te doen aan verscheidene exposities, binnen en buiten het psychiatrisch circuit. Maar de onbekende kunstenaar kon er niet zijn brood mee verdienen. Toen de regels van de sociale dienst, later dienst werk en inkomen werden aangescherpt viel hij buiten de boot, ondanks dat hij voor een betaalde baan was afgekeurd, mocht hij niets verdienen met zijn schilderwerk, waarvoor toch enige erkenning was geweest.
Hij ruilde af en toe een tekening of een geschilderd portret voor een boek of een broek. Hij had inmiddels Louis Couperus, Kees Ouwens, Fernando Pessoa, en Gerrit Achterberg in de boekenkast, en Wrangler en wat merkloze, versleten spijkerbroeken in de broekenkast. Hij kreeg een broodje kaas voor een kleine tekening van een boom. Een simpel beeldhouwwerkje leverde een uitvoerige liefdesbrief op.
De onbekende kunstenaar kreeg wel eens een wankel tafeltje van vrienden of een oude, verweerde spiegel voor boven de wastafel. Soms vond hij een licht beschadigde bloempot bij de vuilcontainers of scoorde hij een slanke vaas, weliswaar zonder bloemen, maar met voldoende glans voor een volwaardige nacht van dromen.
Maar, ondanks dit alles, bleef het de onbekende kunstenaar, Alfons, dwars zitten dat hij niet meer met zijn schilderwerk had kunnen bereiken, dan tot dan toe was gebeurd. Hij besloot zijn stoute schoenen aan te trekken en liet zijn werk aan een galeriehouder zien. De galeriehouder mailde een paar dagen later dat hij niet zo onder de indruk van het werk van Alfons was. Alhoewel dat Alfons bevreemde liet hij zich niet uit het veld slaan. Hij besloot een enkel schilderij in te zenden voor een reizende tentoonstelling van vergeten schilderijen. Hij had dat al eerder gedaan, niet onverdienstelijk, hij had er zelfs een verjaardagskalender aan overgehouden, en een glas introductie wijn.

“Hoewel hij zich liet inspireren door zijn directe omgeving, was het zijn eigenzinnige verbeeldingskracht die zijn werk een poëtische kwaliteit verleende.”

De onbekende Alfons las nogmaals de tekst op het visitekaartje van zijn toenmalige werk. Hij bekeek de kleine afbeelding van het zelfportret dat hij geschilderd had. Hij bekeek een afbeelding van de Portugese vissershuizen.
Enkele dagen gingen voorbij, toen kwam het bericht per post, de visserhuizen waren niet in de collectie opgenomen, maar hij mocht in 2014 weer werk inzenden. Hij bedacht zich geen moment en ging voorzichtig aan de slag, de lijnen op het doek mochten zijn geheimen niet verklappen. Niemand in de wereld kon het hem nog afnemen, al zou hij nooit meer door iemand erkenning voor zijn werk krijgen, al zouden al zijn gedichten worden afgemaakt door vreemden,de voldoening van het creatieve avontuur kon niemand hem meer afnemen.

schilderen armoede armoede

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

3.2 met 11 stemmen 279