Noord Italiaanse Psychiatrie

Verslag over een werkbezoek aan Rome.

Dagen heb ik lopen prakkiseren over wat ik nog toe zou kunnen voegen in een verslag over bijna alles wat er al gezegd gezien en geschreven is inzake het Italië model.
Het Noord Italië model.
Luisterend naar de psychiaters in Rome en mijn eigen beeldvorming brachten mij bij hoe de maatschappij tegen mensen aankijkt. Hoe laat je achtstandsgroepen of liever gezegd bijzondere groepen in woonwijken integreren.
Het nu volgende verhaal vind ik zelf een goed voorbeeld.

Nog twijfels?

Zo’n vijftien jaar geleden werd het grote woonwagencentrum ‘De Hanerick’ aan de Hasselterdijk in Zwolle ontmanteld. De situatie werd er onhoudbaar.
Wat hadden de woonwagenbewoners behalve zichzelf en hun familie? Vooruitzichten? Geen! Aan wie konden ze zich optrekken? Aan de pastoor? De maatschappelijk werker? Hun voetbalclubje? De leerkrachten op het kampschooltje?
Geen van allen konden zij het kampgebeuren naar een hoger niveau tillen.

De plannen van de overheid waren bekend: de grote woonwagencentra moesten verdwijnen. Integreren zou voor de woonwagenbewoners een feit gaan worden.

Er verschenen krantenartikelen pro en contra de opheffing van het kamp in Zwolle. De gemeente belegde voorlichtingsavonden in die wijken waar kleine kampjes zouden komen te staan. Deze avonden werden druk bezocht en brachten een hoop commotie te weeg en veel beledigingen over en weer, de wijkbewoners wilden dat ‘tuig‘ niet bij zich in de buurt hebben wonen.
De woonwagenbewoners maakten dankbaar gebruik van de argumenten van de ‘boeren’ zoals de burgerij in het Bargoens wordt genoemd. Zo hadden ook zij een reden om op het grote kamp te kunnen blijven staan. Maar niets van dit alles geschiedde. De gemeente hield de poot stijf. Het beleid inzake de integratie in de wijken ging door. De kleine kampjes kwamen er.
Er werden goede afspraken gemaakt die voort kwamen uit de discussies tussen de drie betrokken partijen.
Ook bood de gemeente de woonwagenbewoners- waaronder veel analfabeten- speciaal aangepaste mondelinge opleidingen aan. Zo kregen velen de kans een diploma te halen.

Anno nu.

Wie praat er nog over de kleine kampjes en hun bewoners in de wijken? Horen wij de woonwagenbewoners nog klagen?
Er wonen inmiddels veel ex-woonwagenbewoners in de wijken en hun kinderen gaan er naar school. De integratie is doorgeslagen naar de goede kant, een geslaagde missie mag je wel zeggen. De oude generatie woonwagenbewoners verlangt nog wel eens terug naar het oude kamp, logisch, er liggen nogal wat herinneringen.
Eindelijk werden de woonwagenbewoners mensen: dat waren ze al maar dat zagen we niet.

Persoonlijke groei van mensen met bijzonder grote achterstanden zal pas in de volgende generaties zichtbaar worden.

De contouren van het oude woonwagenkamp zijn nu anno 2004 nog zichtbaar. De laatste woonwagens zijn onlangs naar een nieuwe standplaats gegaan en binnenkort verrijst er nieuwbouw op die grote roemruchtige plek, dan is de Hanerick geschiedenis.

Het zal u wel duidelijk zijn wat ik wil zeggen met het woonwagenverslag.
Alles wat met vermaatschappelijking van psychiatrische patiënten te maken heeft zit hierin: integreren, burgerschap, rehabilitatie, goede bejegening en acceptatie.
Dit alles in goede banen geleid levert succes op voor de doelgroep.
Er is echter een verschil tussen achterstandsgroepen en psychiatrische patiënten, deze laatste groep zal altijd van zorg afhankelijk blijven. Het zijn mensen die andere mensen nodig hebben om goed te kunnen functioneren. Hun handicap brengt met zich mee dat ze nooit optimaal aan het maatschappelijk gebeuren deel kunnen nemen en daar dient begrip voor te zijn. Het vraagt om zorg op maat.
Vermaatschappelijken mag nooit synoniem zijn aan: nu kun je het zelf wel weer, laat dat duidelijk zijn. Dan pas maakt het beoogde doel alle kans van slagen.

Terug naar Rome, daar wordt familie in één adem genoemd met
betrekking tot de zorg rondom hun familielid, zij zijn er even belangrijk, men weet er heel goed hoe zwaar hun lasten zijn.
‘ Zorg ervoor dat de familie u nooit ziet als vijand!’ sprak een psychiater de hulpverleners toe. Helemaal gelijk!

Vergaderen doen ze in de bezochte instellingen in Rome niet met de deur op slot, als een patiënt een vraag of probleem heeft kan hij binnen komen en wordt het gesprek even stil gelegd. Kom er hier eens om! Wij zijn er voor de patiënt en niet andersom is hun motto.
Natuurlijk is er een cultuurverschil met Nederland.
Ook hebben de instellingen in Noord Italië veel minder geld tot hun beschikking dan wij hier in Nederland. Zij moeten veel lobbyen bij de overheid of het bedrijfsleven om geld los te peuteren voor voorzieningen die belangrijk zijn voor het optimaal functioneren van de doelgroep. ‘Obsessief zijn‘! zei een psychiater, ‘net zolang zeuren tot ze gek van je worden‘.
En inventief zijn volgens mij!

Ook petje af voor alle familieleden en vooruitstrevende psychiaters die zo’n dertig jaar geleden met veel inzet en invoelingsvermogen deze nieuwe vorm van zorg leven in bliezen- vermaatschappelijken dus. De onhoudbare toestanden in de psychiatrische ziekenhuizen noopten hen daartoe. Weggestopte mensen moesten weer een gezicht krijgen, gezien en geaccepteerd worden.

Tot zover mijn verslag.

Ik hoop dat het vermaatschappelijken van psychiatrische patiënten goed zal gaan verlopen, ook hoop ik dat ze niet ter zijner tijd weer uit moeten wijken naar de bossen. Omdat te voorkomen dient mede de overheid er voor te zorgen dat de Psychiatrie niet het ondergeschoven kind in de zorgsector blijft en dat ze oog houdt voor de noden van mensen die het vaak al aan zoveel ontbreekt, die al zoveel door hun handicap moeten ontberen.
Wonen in een wijk, is dat niet veel fijner dan verblijven binnen de muren van psychiatrisch ziekenhuis? Vraag het de mensen die het aangaat zelf eens. Ze hebben al te lang gewacht op een stuk erkenning. Wij met zijn allen moeten er voor zorgen dat het lukt. Wij horen dit nodig te achten voor hen en dienen alert te blijven.
Nog een ding, ik hoop dat de overheid- in het kader van het welzijn voor velen- de wet aangaande de opnameplicht zal gaan veranderen in behandelplicht.


Christien Damman©april 2000

Schrijver: Christien Damman, 2 mei 2004

c.a.j.dammanhome.nl

maatschappij

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

2.8 met 13 stemmen 1.444