Inloggen
voeg je verhaal toe

Verhalen

amateur filosofeert slag in de rondte

Gelezen in een rouwadvertentie:
“Wij weten niet waar de dood ons opwacht, laten wij hem dus overal verwachten. Je instellen op de dood is je instellen op de vrijheid. Als je geleerd hebt hoe je sterven moet, heb je afgeleerd slaaf te zijn. Als je op de dood bent voorbereid, ben je los van alle onderworpenheid en dwang.” – Montaigne(1533-1592)

De mij sympathieke Franse filosoof Montaigne, minzaam, voorzichtig, ondogmatisch, humanistisch, heeft hier een behartenswaardige uitspraak gedaan. Een uitspraak met praktische levensbetekenis. Ik word er door in de war gebracht.
Zou ik hierover kunnen schrijven zodanig dat ik deze verwarring weet te verwoorden en met de te voorschijn komende vragen iets zinnigs kan doen. Ondanks mijn problemen in het abstracte een rode lijn te volgen?
Weet je wat ik doe, ik doe het met ingelaste pauzes tegen ontzetting van de gemoedsrust. Ik ga er ‘n sessie van maken. Amateurs mogen traag zijn toch? Mijn vraag is: geeft Montaigne echt een weg naar innerlijke bevrijding?

Kan ik bij Montaigne voor “mijn” bevrijding terecht of is zijn vrijheid eigenlijk die van de suïcidale terrorist? Van de soldaat te velde? De autobom-jongere in de Ghazastrook weet waar de dood hem wacht: de vervulling van zijn opdracht is zijn dood. Op weg er naar toe kan de dood hem ook omarmen op ieder moment. Hij is tot in alle vezels ingesteld op zijn dood. Hij ervaart zijn bestaan als ontkend. Als mohammedaanse Palestijn ervaart hij generlei erkenning als mens.
Als zijn advocaat zeg ik dat hij zijn leven in de Palestijnse nederzetting ervaart als dagelijkse slavernij, die hij omzet in “zich instellen op de dood als bevrijding”. Zijn zelfmoordoptie lijkt bevrijdend naar Montaigne: hij en zij die delen in zijn zelfbeeld en interpretatie van de “reële situatie” zien het voorbereide sterven als bevrijdend.
Dat kan toch niet: de zachtmoedige humanist Montaigne rechtvaardigt (zinloos?) geweld?
Inderdaad niet. De terrorist heeft zich uitgeleverd aan een buiten hemzelf staande idee of instantie. Hij noemt ‘vrijheid’ wat de facto onderwerping is. En zijn actie is dus een uiting van slavernij. Aldus Montaigne volgens mij. Hij zou Augustinus’ uitspraak bestreden hebben: “God dienen is De Ware Vrijheid.”

Naar mijn idee gaat het Montaigne hier om de verinnerlijkte slavernij, niet die verbonden aan een idee of persoon op zich. Angst voor de vrijheid. Beren op de weg. Fobie. Hyperventilatie. Hypochondrie. Rookverslaving. Ik neem deze laatste in nader onderzoek.

Wij nemen een beschrijving van een rokerservaring:
‘Dwangmatige impulsen sturen haar vingers naar het draaien van een shaggie. Angsten, boosheden, ergernissen en hevig onbehagen houdt zij verstild binnen en ze bezorgen haar constutionele huishouding duurzaam herhaald een geïmplodeerde shock van boven af.
Ze neemt een eerste trek, gehaast, inzuigend op haar longen. Haar troep blijft in haar bovenkamer, zij staat te tollen. Ze rookt en raakt bedwelmd. Achter een zweverige grauwsluier verzinken haar ogen tot het diepste punt in haar karkas. Als na smeulende antracietpuntjes priemen ze haar woede en angsten in een luchtledig. Pupilverstarring heeft ze, ze kan de krant niet lezen. Waarneming kan wel maar op een voor haar niet nader te bepalen gefixeerde afstand. Ze kijkt door jampotjes gevuld met gelei. Haar lichaam transformeert tot een zompige pudding bijeengehouden door trillende schroefjes en moertjes. Ze weet het, in zekere zin, want ze is er zelf bij.’

Zie daar de verschijningsvorm van een nooddruftig rookverslaafde. Binnen het rijke scala van mogelijkheden voor de menselijke soort.
Haar werkelijkheid lijkt slechts bepaald door haar eigen ik en haar bewustzijnsdaden. Zij lijkt mij dus nogal solipsiste,. Zit zij te wachten op haar dood als verslaafde volgens Montaigne? Of stelt zij zichzelf in op de dood om zich te bevrijden?
Het eerste is objectief een beetje waar: zij sterft waarschijnlijk elke dag een beetje meer en vroeger dan de “gemiddelde” niet-rokende mens.
Zij stelt zich echter in het geheel niet in op de dood als realiteit. Haar solipsisme sluit dat uit. Montaigne’s devies vraagt om overgave aan de doodservaring om het leven beter an te kunnen. Niet dus om overgave aan tabak. Dat is onderwerping in Montaigne’s termen. Dat is dus eerder voor hem een duidelijk obstakel.
“Je instellen op de DOOD is je instellen op de VRIJHEID”, zegt de Galliër. Er is de voorwaarde van vrije wilsbeschikking. Zij van de tabak valt af!

De logisch volgende en meest waarachtige vraag is daarom:
Hoe organiseer je een sterfervaring zonder (het risico) te sterven? Of zou het zo zijn dat wij dagelijks in zo risicovolle omstandigheden verkeren dat wij weinig verbeeldingskracht behoeven om aan Montaigne’s “instellen op.....” te voldoen. Men neme de auto etc.

Hier laat ik het nu bij. Als ik het bovenstaande herlees vind ik het eng. Filosoferen is voor een amateur misschien ook wel eng. Hoewel, dat klopt ook niet want denken over de dingen en jezelf, dat doen we toch allemaal. Dus kun je profs scheiden van amateurs?
Trouwens de rookster, dat ben ik zelf. Dat had u natuurlijk al lang door.

Schrijver: jos zuijderwijk, 27 april 2005


Geplaatst in de categorie: filosofie

4.3 met 3 stemmen 1.254



Er zijn 4 reacties op deze inzending:

Naam:
Jerry Panday
Datum:
29 april 2005
Email:
jerrypandayhotmail.com
Geachte heer Zuijderwijk, u kent mijn toewijding en trouw nog niet! Wat W., H. of W.H. beweren interesseert me niet zo, maar wat ú beweert daarentegen... U schrijft op zo´n manier dat de aandacht van de lezer niet verslapt. U neemt uzelf tenminste niet zo verschrikkelijk serieus, terwijl u het toch over serieuze zaken heeft (Montaigne, Gerard van der Lem, de OBA). En u heeft iets begrepen van wat er onder ´stijl´ moet worden verstaan. Vooral dit laatste is heel belangrijk.
Naam:
Willem Houtgraaf
Datum:
28 april 2005
Email:
whoutgraafhotmail.com
Nihilisme, verwerping van waarheden, waarden of normen.

Filosofie kan gemakkelijk stranden in nihilisme. Het plezier in filosoferen, dat uit dit stukje spreekt [ondanks de angst die de auteur voelt] zou ik wel willen terugvinden.
Wat ik bijzonder waardeer is de vaststelling dat amateurs en profs niet te scheiden zijn. De wereld zit natuurlijk vol met artificiële scheidingen van verbonden delen (of ben ik nu weer te stellig of drijf ik de conclusies te ver?).

Hoe het ook zij, je hart verpanden aan ideeën en dogma’s is de grootste vrijheidsbeperking die [juist] niet zo ervaren wordt. Daarom is filosoferen een gezonde zaak, want filosofen horen uit te blinken in het stellen van vragen. Ik geloof wel dat er een waarheid is, maar ik heb de juiste vragen nog niet gevonden om haar te vinden. Misschien moet ik het filosoferen weer oppakken.
Naam:
jos zuijderwijk
Datum:
28 april 2005
Email:
zuyde038planet.nl
U weet wat er met mijn vorige fan is gebeurd? Nee? Dat is W. en die bromt nu in H. Hoor ik niks meer van. Volgens echtgenote A. tot hij is uitgebromd, en dat duurt jaren.
Naam:
Jerry Panday
Datum:
28 april 2005
Email:
jerrypandayhotmail.com
Amateurisme, leesbaarheid en humor hoeven elkaar dus niet uit te sluiten. Dat is wel eens anders op deze site... Zuijderwijk moet vooral heel veel blijven schrijven. Hij moet onvermoeibaar door blijven gaan met het ordenen of in de war brengen van zijn gedachten, desnoods met een Belinda of een Camel Light bij de hand. Nu ja, moeten... ik zou het op prijs stellen. Zo gaat hij in één moeite door het nihilisme te lijf dat hij elders zegt te vrezen.

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)