De samenleving moet zich ontdoen van de economische slavernij

Dit is deel 1 van 3 delen van het essay dat ik heb ingestuurd voor de Kant Essayprijsvraag, uitgeschreven door Filosofie Magazine.

1 De prijs van de verkoop
2 De kracht van suggestie
3 Beschaving
4 Economische slaven
5 Cultuuromslag
6 De echte zomer

Inleiding

Vandaag is informatie met een druk op de knop en in een fractie van een seconde aan de andere kant van de wereld. Dit betekent dat nieuwsfeiten binnen 10 uur tot wereldnieuws kunnen uitgroeien. Landelijke kwesties zijn binnen een paar uur in elk gehucht en elke stad bekend.
De verantwoording van informatie genererende instanties, zoals de journalistiek, de politiek en de wetenschap neemt hierdoor toe. Hoewel informatie onjuist kan zijn gaat ze een eigen leven leiden als ze breed wordt uitgemeten in vrij toegankelijke media zoals Internet, dagbladen en vooraanstaande tijdschriften.
Maar de verantwoording gaat ook ‘het volk’ aan. We leven in een democratie. We bepalen met z’n allen wat we als samenleving belangrijk achten. De economische kettingen waaraan we vastgeketend zijn, kunnen we alleen gezamenlijk doorslaan.

De prijs van de verkoop

Een centraal woord in de westerse vrije markt economie is groei. Om economisch te groeien, wat een essentiële voorwaarde schijnt te zijn om als economie te blijven bestaan, moet de waarde stijgen. Om in waarde te stijgen moet er verkocht worden. Iets, wat dan ook, moet aan de man gebracht worden. Daarvoor worden technieken en soms zelfs slinkse wegen bewandeld. Zo blijkt de grote verkoop zelf ook een prijs te hebben.

Beelden en foto’s van een menigte boze mensen doen meer dan vijf volzinnen met relativerende informatie. Het hele land lijkt in rep en roer, terwijl in het onderschrift van een foto of in de tekst staat dat enkele honderden betogers slaags raakten met de politie.
De noodzaak om te verkopen dwingt dagbladschrijvers om ten koste van objectiviteit enige scherpte en partijdigheid in het ‘nieuws’ te verwerken. Bovendien is de concurrentie om als eerste ‘het nieuws’ te verslaan dermate groot, dat nieuws vaak al gebracht wordt voordat alle feiten bekend zijn.
Sommige onderwerpen zijn zo beladen, dat nieuwsberichten over zulke zaken sterke invloed op de gemoederen hebben ook al behandelen ze alleen ‘feiten’.

In de politiek gaat de waarheid geregeld schuil achter sluiers van het partijbelang, behalve als het in het belang van de partij is om de waarheid kenbaar te maken. In het laatste geval gooit de reactie van andere partijen zoveel zand in de ogen van kiezers en andere geïnteresseerden dat niemand meer weet wat juist is.

Zelfs binnen wetenschappelijke kringen, waar het beste voorbeeld te vinden zou moeten zijn hoe objectiviteit benaderd kan worden, is de noodzaak om gehoord te worden zo groot, dat onderzoeksresultaten ‘slim’ worden gepresenteerd en in sommige gevallen zelfs worden gemanipuleerd.
De steeds verder gaande ontwikkelingen op verschillende vakgebieden werken een steeds grotere specialisatie en professionalisering in de hand. Amateurisme heeft geen schijn van kans meer, terwijl individuele toevoegingen aan het openbare debat even waardevol kunnen zijn als de gedachtegolven van een hele denktank. Het voordeel van individuele mensen is, dat ze zich relatief onpartijdig en onafhankelijk kunnen opstellen. Maar de onafhankelijke stem gaat steeds vaker ten onder in het geloei van grotere kudden.

Schrijver: Willem Houtgraaf, 18 september 2006

whoutgraafhotmail.com

Biografie van deze schrijver

Slavernij economie o economie opinie

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

2.3 met 3 stemmen 1.003