Het innerlijk weefsel

De innerlijke onverstoorbaarheid van het lot bepaalt wat we beleven en hoe we het beleven. Welke opmerking, die weerklinkt tussen de talloze andere uitspraken, is in staat het weefsel van ons diepste zijn in trilling te brengen? Hoe ervaren we die opmerking? In het algemeen, welke beleving raakt ons rechtstreeks in ons kloppende centrum en met welk vermogen kunnen we ons lot in interactie brengen met de buitenwereld, die gedomineerd wordt door geluid en beeld?

Het zoeken naar relaties, bijvoorbeeld met bekende figuren of belangrijke individuen, wiens meningen breed worden gedragen en gewaardeerd, zou een optie kunnen zijn. Of een hard oordeel uitspreken over (de) mislukkingen, die overal wel aan te wijzen zijn, in de hoop een mooie verstandhouding te oogsten met gelijkgestemden.
In beide gevallen is er sprake van partij kiezen. Partij kiezen door welke methode dan ook leidt vaak tot verlies van de zuiverheid van eigen ervaringen en gedachten. Als men niet uitkijkt, wordt het persoonlijke lot meer en meer verbonden met een persoon die een aansprekende status heeft. Het voordeel is misschien in een stroming terecht te komen die leidt tot concrete resultaten, bijvoorbeeld de waardering van een machthebber. Maar, deze methode is uiteindelijk niet meer dan een naar buiten gerichtheid en volgens mij leidt dat op termijn, wanneer er met teveel gemak wordt meegelift op de resultaten van iemand anders, tot zelfvervreemding. Bovendien gaan de onpartijdigheid en onafhankelijkheid verloren.

Ik denk dat de hele wereld in ons eigen innerlijk schuil gaat. Omdat we door een gekleurd vlies naar buiten kijken is de wereld onze wereld (zie ook: Wittgenstein, Tractatus Logico-philosophicus, 5.62 & 5.63). Deze wereld is alleen met groot geduld en niet aflatende vasthoudendheid te ontmaskeren. Alleen na een volstrekte inspanning kan het dradenspel van het lot tot het leven doordringen, anders blijft het achter in de donkere, onbegrepen holten van ons innerlijk, waaruit soms onverwachte en overstelpende gevoelens tot uitbarsting komen. Maar in het licht van begrip kan het bewustzijn de touwtjes in handen nemen en resulteren in een zekere controle, in elk geval tot het inzicht tot op welk niveau controle op ons leven uitgeoefend kan worden. De grenzen van toeval en onmacht worden duidelijker, schuiven misschien verder naar de buitenste kringen van onze persoonlijke ruimte.

Waarom wordt de innerlijke wereld vaak zo tekort gedaan? Een ontkenning van de realiteit van onze ideeën, onze gedachten en gevoelens, moet wel leiden naar het verlangen naar bijval, naar begrip en geborgenheid. Het blijft echter een feit dat een vergissing, een leugen en een ontkenning van de werkelijkheid op hun manier ook een waarheid zijn en ook een reëel effect hebben in ons leven. En als dit feit invloed heeft op ons leven, heeft het ook invloed op de werkelijkheid die we buiten ons vinden.
Zonder diep in te gaan op psychologische theorieën over het ontstaan van gevoelens en hun samenhang met onze gedachten wereld, moet toch voor iedereen duidelijk zijn dat de realiteit en de invloed van ons “innerlijk weefsel” een belangrijke factor in ons bestaan zijn. Een kleine verwijzing naar de aandelen markt is hierbij wel illustratief. De woorden “geluk”, “toeval” en “noodlot” zijn niet uit ons taalgebruik weg te denken.

Mijn stelling, na deze beknopte inleiding, is dan ook: Hoewel het lijkt dat toeval, geluk en noodlot van buiten onszelf afkomstig zijn, zijn het resultanten van onze innerlijke staat. Daaruit blijkt dat de innerlijke wereld onze totale aandacht waard is.

Hiermee is het laatste woord nog niet gezegd. Alle mensen ervaren hun innerlijk totaal verschillend. Het onbegrip en de conflicten in de praktijk van alle dag onderstrepen dit. De verzorging van ons innerlijk is dus niet te generaliseren. Wetenschappelijke, religieuze, sportieve en individuele wegen kunnen allemaal leiden naar een goede verbinding met innerlijke behoeften. De conflicten tussen de verschillende wegen hebben als één van de oorzaken het onbegrip van de zelf gevolgde weg. Vaak is de veroordeling hoorbaar van de andere wegen. Het spreekwoord “er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden” is in dit licht maar al te zeer waar. Met andere woorden: de eigen keuze mag niet een waarde oordeel zijn voor andere keuzen. Als voorbeeld: als iemand de religieuze keuze gemaakt heeft, mag dat niet leiden tot een oordeel van iemand die tijdens de kerkdiensten een hardloop circuit in zo kort mogelijke tijd tracht te belopen.

Geheel overbodig wil ik dit stukje toch beëindigen met een citaat uit de Tractatus Logico-philosoficus van Wittgenstein. Stelling 6.52 luidt: “Wij voelen dat zelfs als alle mogelijke wetenschappelijke vragen beantwoord zijn, onze levensproblemen nog helemaal niet zijn aangeroerd.”