Ik wil een boek schrijven VI

- Het was niet mijn overtuiging. Het was nieuw voor mij. Maar in grote mate herkenbaar, het pretendeerde voor dingen die ik waarnam een verklaring te bieden.
- Waarvoor dan?
- Wat ik net al zei, over dat wij niet in staat zijn de gang van zaken in ons leven zo te beheersen, dat er bestendige en zinvolle dingen uit voortvloeien. We zijn een speelbal van ons eigen humeur, van onze eigen onwetendheid enzovoort enzovoort.
- Laat me raden. Dit gevoel projecteerde je zeker ook op je medemensen, daar ken ik je al lang genoeg voor. Jij denkt nu dat de mensen waarmee je werkt, waarmee je samenleeft, een stel onbewuste klompen bewegend vlees zijn.
- Zo denigrerend wil ik het niet stellen. Maar ik denk wel dat het leed van veel mensen te maken heeft met de situatie waarin ze voor een groot deel door eigen toedoen in terecht zijn gekomen. Je kent die mensen toch, die klagen over wat hen allemaal is overkomen, terwijl ze er niets aan proberen te doen. Als je niet met ze mee huilt, zijn ze al beledigd. Gurdjief zegt in feite dat dit de effecten zijn van een onbewust leven. Iemand die bewust is, neemt het heft in eigen handen in plaats van te wachten wat het lot voor hem in petto heeft.
- En jij, denk je dat jij bewust bent?
- Er schijnen graden van bewustzijn te zijn. Het punt is, dat je minder bewuste mensen wel zou herkennen, en bewustere mensen niet. Bewustzijn is in die zin een soort verworven inzicht waarover je permanent kunt beschikken. Het is misschien nog het beste te typeren als een verworven manier van zien.
- Ik vind het maar niets. Als er mensen in rampspoed terecht zijn gekomen, zouden ze dat dus aan zichzelf te wijten hebben? Er zijn zoveel dingen op een dag die je kunnen overkomen waar je volgens mij totaal geen invloed op kunt uitoefenen, dat je dat moeilijk kunt toeschrijven aan een gering bewustzijnsniveau.
- Als ik het allemaal goed geïnterpreteerd heb, dan zijn er verschillende invloeden in de wereld. Maar niets is toeval, terwijl we gebeurtenissen wel als toevallig kunnen ervaren. Het meeste is een keten van oorzaak en gevolg en daarin zitten de mensen gevangen. De keten bestaat voor een deel uit gebeurtenissen die voortkomen uit hoe je bent, voor een deel wat je doet en voor een groot deel uit van jouw onafhankelijke oorzaken. Dit samenspel vormt de loop van de tijd zoals men die kan ervaren.
- Hier kan ik me wel wat bij voorstellen. Hier, in mijn citatenboekje heb ik ook een aantal van de overpeinzingen van Marcus Aurelius opgenomen. In boek acht, 27 is te lezen: ‘Gij zijt op drie wijzen verbonden, ten eerste met het u omhullende lichaam, ten tweede met de goddelijke oorsprong waaruit voor iedereen alles voortkomt, en ten derde met uw medeschepselen.’ En inderdaad, bij alles wat je doet, blijkt dat er een effect veroorzaakt wordt, die je soms had kunnen voorzien en soms uit de lucht komt vallen. In mijn leven waren de meeste zelf veroorzaakte gebeurtenissen van de eerste soort, want zelfs als ik ze niet had voorzien, dan kon ik me wel achteraf tegen mijn kop slaan. Hoewel, als het prettige gebeurtenissen waren die uit de lucht kwamen vallen, dan was ik niet de beroerdste om aan te geven dat ik bewust daarop had aangestuurd.
- Ja, en van dat soort zelfverlakkerij lijd je uiteindelijk schade, denk ik. Eerlijkheid ten opzichte van jezelf is van cruciaal belang. Als je gewend bent jezelf ten onrechte op een voetstuk te plaatsen, dan raak je er op de een of andere manier aan verslaafd. Je wilt op een gegeven moment horen dat je goed ergens in bent en dan stuur je er steeds vaker op aan om complimentjes te oogsten. Maar op een gegeven moment moet er ook iets echts tegenover staan en als je met gebakken lucht geoogst hebt, loop je geheid tegen de lamp.
- Het is toch menselijk om complimenten te willen krijgen. Daarop is ook een goede leiderschap gebaseerd, dat je beseft dat je niet zonder het team kunt en dat je de mensen zo nu en dan een schouderklopje geeft.
- Jawel, maar je gooit nu twee dingen door elkaar. Waardering krijgen van anderen is iets anders dan ernaar vissen. Dat tweede is zwakheid. Net zo als het klagen als je te weinig waardering krijgt. Maar de ene zwakheid is eenvoudiger te doorzien dan de andere zwakheid. Zo zijn er zelfs zwakheden die heel goed gecamoufleerd zijn. Sommige dingen worden algemeen gezien als not done, terwijl andere dingen geaccepteerd worden als menselijk en noodzakelijk. Zo moet je van je hart geen moordkuil maken, terwijl Gurdjief zegt dat het zwakheid is om alles maar te zeggen wat je op je lever hebt. Ik denk dat nu ook. Of je moet betrokken zijn bij je werk en dan moet je zo nu en dan een scheldpartij ten beste geven om de betrokkenheid te onderstrepen om te voorkomen dat je als een stoïcijn betiteld wordt. Allemaal zwakheid.
- En jij bent zeker niet meer zwak. Ik zag je laatst nog tekeer gaan tegen je vader. Dat was nergens voor nodig, maar je hebt hem diep gekrenkt. Ik dacht nog, hij moet beter weten, maar dat was ijdele hoop!
- Ja, ik ben er nog niet. En achteraf, na zo’n uitspatting, ben ik ook een paar dagen niet in staat om mijn fout los te laten. Het beïnvloedt dan mijn hele dag en ik zit dan niet lekker in mijn vel. Zelfs nadat ik mijn verontschuldigingen heb aangeboden, kan ik het niet loslaten. Ik zie het als falen.
- Ja, er moet er een de wijste zijn en je vader zal dat niet zijn. Maar daarom verdient hij wel nog je respect. Hij heeft toch veel offers gebracht om jouw groot te brengen. Daar zul je hem je leven lang voor verschuldigd zijn.