Ik wil een boek schrijven VIII

- Het is maar wat je oplossen noemt.
- Waar het om gaat, is dat je leert omgaan met de vragen van het leven. Hoe gelovigen daar ook mee bezig zijn, of niet, in hun kerk vinden ze wat ze nodig hebben. Voor mij was het uiteindelijk onhoudbaar geworden om te geloven dat er enige kerk op de wereld bestaat, die het woord van God verkondigt. Kerken zijn mensenwerk.
- En ik vind dat de drang om dingen te begrijpen niet haaks hoeft te staan op geloven.
- Dat zeg ik ook niet. Ik geloof ook en ik denk dat de meeste mensen geloven. Georg Christoph Lichtenberg zei: “Bij de meeste mensen berust het ongeloof in een bepaalde zaak op een blind geloof in een andere.” Wat dat betreft is jou hang om de dingen te begrijpen alleen maar te prijzen. Maar toch denk ik dat het je vroeg of laat de kerk uit zal drijven.
- Als het moeilijk wordt om te geloven, dan haken er een hoop af. In deze tijd van zelfbeschikking en ontelbare mogelijkheden om op andere manieren diepgang te zoeken, stromen de kerken inderdaad leeg. De boekenplanken staan vol met engelenverhalen en wonderenboeken. Maar ware religie is nog altijd iets anders dan mode en lezen wat je wilt.
- Misschien is dit de ware emancipatie van keuze en vrijheid. Wat heb je in een kerk te zoeken als je er ongelukkig wordt of opstandig. Als je je vrijer voelt door een boek te lezen, dan past dat klaarblijkelijk beter bij je persoonlijkheid. En anderen zijn meer gebaat bij kerkbezoek of natuuraanbidding. Ik vind dat gewoon.
- Mensen doen datgene waar ze het nut van inzien. Zichzelf beperken door zich over te geven aan een andere macht, om de eigen wil ondergeschikt te maken aan een andere wil, daar zullen weinigen warm voor lopen. Logisch gezien klinkt het ook bizar. Als ik het helemaal logisch bekijk, dan is het normaal om voor datgene te kiezen, waarin je het gelukkigst wordt. Maar als ik dan verder kijk, waar die logische beslissingen op uitlopen, dan denk ik weer dat er weinig meer van het leven overblijft dan eten, drinken, plezier maken en in meer of mindere mate proberen om gelukkig te worden, alleen of samen met anderen.
- Dat is toch al heel wat. Als je daarin slaagt, dan doe je het goed.
- Natuurlijk. Maar ik wil zeker niet zeggen dat religieus ingestelde mensen daar minder in zouden slagen. Toch wordt die associatie vaak gelegd. Dat het gaan naar een kerk iets zou zijn voor mensen die zichzelf niet goed kunnen redden. Althans, dat gevoel krijg ik vaak. Ik heb uiteraard nog niet met zoveel mensen hierover gesproken. Mag ik nog bijschenken?
- Jazeker. Ik lust ook nog wel wat. Maar goed, het is natuurlijk ook niet zo interessant wat buitenstaanders ervan denken. Het gaat om je eigen gevoel en overtuiging.
- Uiteraard. Maar daar wilde ik nog even op terug komen. Het nut ergens van inzien. Dat heeft natuurlijk ook te maken met je overtuiging en geloof. En dan komt mijn drang om te begrijpen om de hoek kijken. Uit de geschiedenis kun je gemakkelijk herleiden dat geloof en kerk vaak misbruikt zijn om bedenkelijke dingen tot stand te brengen. Woorden als ‘de macht van de kerk’ klinken mij nog steeds verdacht in de oren. Al die oorlogen die in de naam van de kerk en van God gevoerd zijn en worden, dat heeft wat mij betreft niets met echte religie te maken. Het heeft meer met groepswerking te maken, zoals je dat ook terug vindt in de politiek of in de sport. Het is een soort machtsspel. Ook hier weer het gevecht om gelijk, of in ieder geval de strijd om de eigen belangen zo sterk mogelijk vertegenwoordigd te krijgen.
- Je begeeft je nu toch weer op gladijs. Je scheert weer allerlei dingen over één kam. Je weet dat het in onze westerse cultuur een zegen is gebleken om de kerk en de staat te scheiden. Honderd procent zal wel niet kunnen, maar als machtsfactoren zijn ze niet meer aan elkaar gekoppeld.
- Natuurlijk. Dat wil ik ook helemaal niet bestrijden. Waar het mij omgaat, is het feit dat de mechanismen die erin door werken sterk op elkaar lijken. Ik scheer politiek en religie en sport niet over één kam, maar de mechanismen die erin door werken zijn dezelfde. Mijns inziens dan.
- Waar heb je het dan over?
- Je had het daarnet over mensenwerk. Al deze zaken zijn mensenwerk Dus de manier waarop de werkzaamheid van grotere groepen tot uitdrukking komt, moet wel op elkaar lijken. Overal zie je de menselijke strijd om belangen, de menselijke verdeling van macht, de menselijke behoefte aan leiding en de menselijke reacties op misverstanden. De effecten, waarvan we ’s avonds op het journaal getuige zijn, zie ik voornamelijk als het gevolg van invloeden van massale aard. De meeste mensen zullen hoofdschuddend kijken naar het openen van massagraven in voormalig Yoegoeslavië. Maar ik hou mijn hart vast als wij zelf eens in een dergelijke situatie terecht komen, dat er sprake is van een machtsvacuüm. Het is moeilijk voorstelbaar als je vanuit je geciviliseerde stoel naar het scherm kijkt, maar er komen gigantische krachten vrij waarvan je je normaliter zou distantiëren, maar als het zover is zou je zomaar ineens anders kunnen gaan piepen.
- Ja, we mogen blij zijn dat we in een stabiel stukje van de wereld wonen. Hoewel, we zien zelfs hier dingen gebeuren, die we ons tot voor kort niet konden voorstellen.
- Precies. Maar ik denk dus, dat niet alle mensen in gelijke mate onder invloed staan van de krachten die leven in de samenleving.
- Ja ja. Ik zie het al voor me. Er zijn verschillende ontwikkelingsniveau’s van mensen en je kunt je los maken van de massale invloeden die inwerken op de samenleving en op jezelf als individu. En dan zijn we weer terug bij ons vertrekpunt.