Bijna gestikt in een botje

Toen ik een jaar of acht was, het was in ieder geval nog voor het uitbreken van de oorlog in mei 1940, woonden mijn ouders in Amsterdam, op een bovenwoning in een arbeidersbuurt. Mijn vader werkte bij de stadsreiniging en liep met zo’n klepper door de straat om de buurtbewoners te waarschuwen, dat ze hun vuilnisbak buiten moesten zetten, want de vuilniswagen zou weldra komen.

Ik herinner mij, dat het een spannende tijd was, omdat Hitler aan de macht was en dat zijn legers al Polen waren binnengevallen. Mijn vader kreeg ook een oproep zich te melden, want de Nederlandse regering had een algemene mobilisatie afgekondigd. De dag voordat hij moest vertrekken naar zijn bestemming mocht mijn vriendje Japie bij ons eten. Wij waren onafscheidelijke kameraadjes en speelden vaak samen op straat, ook met andere jongens.

We voetbalden ook op straat en menig balletje ging door een raam heen van een benedenhuis. Dat was voor ons wel geinig, maar niet voor de ouders, de schade moest immers betaald worden. Ik weet nog, dat wij van een onderstel van een oude kinderwagen met daarop een houten stellage, waarin je kon zitten, lekker over de stoep kon rijden. Soms werd ik zo hard geduwd door mijn vriendje, dat ik bijna een voetganger aanreed. Later heeft mijn vader het karretje omgebouwd en kon je met behulp van fietstrappers jezelf voortbewegen.

Daar waren we erg blij mee. Je had in vooroorlogse tijd praktisch geen speelgoed. Dat werd gewoon niet gekocht, omdat het voor de arbeiders te duur was. Ik zeurde wel steeds voor een autootje om mee te spelen. Die had ik gezien in de Hema en als ik met mijn ouders meeging in de hoop, dat zij een autootje voor me zouden kopen, had ik het mooi mis. Ze liepen gewoon door in de winkel, een klap voor je harses kon je krijgen.

Wat we wel deden op straat was behalve voetballen, ook hoepelen met een fietswiel zonder spaken en knikkeren, slootje springen in het park en boekjes lezen van Dick Bos. Op zondag kreeg ik vijf cent en mocht ik een autoped huren, die je na een uur weer terug moest brengen bij de fietsenboer. Japie was tamelijk dik en werd bolle Jaap genoemd. Hij was gewend zijn buikje vol te eten en hij had mazzel, want mijn moeder had iets lekkers klaargemaakt, ze noemde het een galgenmaal, omdat vader de volgende dag in dienst moest en je wist niet voor hoe lang. Ze had nieuwe aardappelen gekookt, die toen nog geschraapt werden. Verder sperzieboontjes en kip en dat was iets bijzonders. Mijn vader haalde vaak vlees bij het abattoir, maar daar zat altijd een dikke vetrand aan. Dat lustte ik alzo niet, maar kip was iets bijzonders. We kregen allemaal een grote kippenpoot op het bord.

Mijn vader keek met genoegen naar Japie, want die had schik met die grote kippenbout. Hij was de eerste die hem op had en keek rond of er nog wat te bietsen viel. Mijn moeder was een klein vrouwtje en kon die bout niet op. Ze liet de helft op haar bord liggen, maar ik zag mijn vriendje al loeren naar die overgebleven kip. Ik was zo brutaal om tegen mijn moeder te zeggen, dat Japie dat stuk kip nog wel zou lusten, en ze gaf het hem. Glunderend keek hij met zijn dikke bolle wangen naar dat stuk kip en beet erin.

Opeens paniek, want Japie snakte naar adem. Zijn wangen werden helemaal blauw. Hij greep naar zijn keel en stamelde wat. Doodsangst straalde van hem af, zijn ogen werden zo groot als kleine tomaatjes.
Mijn vader kwam van zijn stoel en rende naar mijn vriendje toe, keerde hem om met zijn hoofd naar beneden en duwde met zijn beide stevige armen op zijn buik en rug en toen zagen we wat de oorzaak was. Er kwam een stuk botje uit zijn mond, die was namelijk in zijn keel blijven steken, waardoor hij het zo benauwd kreeg. Zijn leven was gered. Mijn vader vermaande hem voortaan niet zo gulzig te schrokken met kippenboutjes. Wat waren we geschrokken, maar gelukkig is het goed afgelopen. Dat is mij altijd bijgebleven, vooral omdat ik op latere leeftijd ook bijna was gestikt in een stuk appel.