Inloggen
voeg je verhaal toe

Verhalen

1820 - 1887

Idee 136

De roeping van de mens is mens te zijn. Daarheen moeten leiden: opvoeding, onderwijs, beroepskeuze, zedenleer, wetgeving, godsdienst.

Hierin nu ligt, geloof ik, 'n algemene fout, dat men veelal het doel voorbijziet en hoofdzaak maakt van 't middel.

Gesteld dat men als volmaakt mens ter-wereld kwam. Dan zou alle kultus, alle dwang, alle wet overbodig wezen. Ik zeg niet: alle regel. Integendeel. Absentie van behoefte aan wet, is juist 'n kenmerk van regel en orde.

Maar de onvolmaaktheid die we dagelijks waarnemen in onszelf - en in alles - mag niet leiden tot toepassing van middelen, anders of meer dan juist nodig zijn ter bereiking van het doel.

Om m'n denkbeeld over te brengen in 'n vergelijking, wil ik de menselijke fouten en verkeerdheden ziekte noemen. Die ziekten zijn velerlei. Stel dat er 'n bijzonder geneesmiddel bestaat voor elke ziekte. Dan zijn, in 't algemeen, alle geneesmiddelen nodig voor alle krankheden. Doch ieder individu heeft 'n bepaalde ziekte, en dus behoefte aan 't geneesmiddel dat op zijn krankheid past. Wie zou nu, uit trage schuw voor de moeite van 't kiezen, aan elk individu durven voorschrijven: Recipe... alwat er in de apteek is?

Het doel is: behoud of herstel van gezondheid.

De gezonde schrijft men niets voor. Voor hen maakt men alleen dan uitzondering als er kan voorzien worden dat die gezondheid zou gevaarlopen. Er kan, bijv. 'n behoedmiddel nodig zijn voor 'n ziekte die men nog niet heeft, doch welker invloed te vrezen is. Maar niemand zal op 't denkbeeld komen zich te wapenen tegen cholera of pest, wanneer die plagen niet heersen of niet in de nabijheid zijn. Ook schrijft men geen geneesmiddel voor aan gezonden die behoefte hebben aan zulke veranderingen als de lieve Natuur zal bezorgen zonder middel. Men weet dat 'n kind moet groeien tot man of vrouw. Van 't daartoe nodige voedsel spreek ik nu niet, daar ik m'n vergelijking slechts uit de apteek haal. Niemand zal angstvallig zoeken naar 'n middel tot vergroting van z'n kind, wanneer dat zo groot is als 't naar z'n jaren behoort te wezen. De slotsom is: zo weinig middelen mogelijk.

Maar aan zieken schrijft men iets voor. Dit is noodzakelijk. Doch ook hier is de goede opvatting, naar ik meen: zoo weinig mogelijk.

Dat is, in beide gevallen, niet meer dan nodig om de gezonden gezond te houden of de zieken gezond te maken.

Wie dit anders inziet, wie meent dat het gebruiken van medicijnen doel is, en gezondheid bijzaak, spant de paarden achter de wagen, en loopt gevaar ziekte te geven waar ze niet was, en gezondheid te verdrijven waar ze bestond.

Dit zal niemand tegenspreken. Nooit zal 'n geneesheer zich beroemen op 't voorschrijven van veel medicijnen, maar wel zou hij zich mogen beroemen op 't uitwerken van veel goeds met weinig middelen, en vooral zou hij lof verdienen wanneer hij gezorgd had dat er nooit ander kwaad in de plaats trad van 't verdreven kwaad.

Wanneer iemand 10 graden miltsmart moet lijden in betaling voor 't verlossen van 9 graden koortslijden, noem ik dat geen winst. Zó'n verlies nu wordt vaak geleden. Ik zeg dit in toepassing van de vergelijking.

Maar - altijd in toepassing op m'n onderwerp - er is nog wat ergers. Dikwijls veroorzaakt onnodige kinine de koorts die er niet was. Dit is verschrikkelijk.

Ik stap nu van de vergelijking af en herhaal m'n tekst: de roeping van de mens is mens te zijn. Dáárheen moeten leiden opvoeding, wetgeving, enz. Alle middelen moeten zo weinig mogelijk worden aangewend, juist omdat het gebruik van veel middelen de weg afsnijdt waarlangs men moet geraken tot het hoofddoel. Wie dat hoofddoel voorbijziet, wie de patiënt beschouwt als geschapen om de apteek op te houden, instee van de apteek als 'n inrichting om de patient te genezen, handelt verkeerd op tweeërlei wijze:

Ten-eerste, door voor verdreven verkeerdheden andere - soms gevaarlijker! - kwalen in de plaats te geven.

Ten-tweede, door kwalen te veroorzaken die niet zouden bestaan hebben zonder 't onnodig middel.

Dit nu maakt me verdrietig, dat we veelal belet worden mens te zijn, omdat we door opvoeding en onderwijs zijn verschoold. Door beroepskeuze verambtenaard, vermilitaird, en verbeurst. Door zedenleer en wetgeving verwrongen en vermanierd. Door godsdienst verstelseld en verkerkt...

Zeg niet dat ik vreemde woorden maak. Het Volk-zelf noemt dat alles in z'n dikwijls krachtige taal: verdokterd!

Schrijver: Multatuli
Inzender: JM, 7 april 2004


Geplaatst in de categorie: moraal

2.4 met 7 stemmen 1.348



Er is 1 reactie op deze inzending:

Naam:
Ridzerd
Datum:
7 april 2004
Email:
rmvdhome.nl
Frappant is dat hij in zijn opsomming:
'opvoeding, onderwijs, beroepskeuze, zedenleer, wetgeving, godsdienst'
NIET kunst noemt.
Dat hoort er volgens mij wel bij in dit rijtje.

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)