Inloggen
voeg je verhaal toe

Verhalen

De naam van de noemer

Ik heb me met taal ingelaten. Daarbij was ik gewaarschuwd dat de taal zich niet leent voor overpeinzing en subjectieve belichting. Zachte woordkeus zou nog iets kunnen verbeteren, maar dodelijke ernst is moeilijk te camoufleren. Zelfs een humoristische verwijzing naar menselijke zotheid heeft de kiem van serieuze bedoelingen in zich.
Want humor is zelden onschuldig. Het grappigste blijkt herhaaldelijk een vorm van leedvermaak. Of humor is een methode om groepsbanden te accentueren, een wij-zij gevoel te creëren. ’t Is maar wat je ervan maken wil. Het ergste zijn degene die grappen maken om te laten zien hoe geestig ze zijn.
Aan de andere kant staan zwartgallige pessimisten. Zij claimen soms de waarheid te beheren, die zucht en kreunt onder levenslasten. Ze roepen dat het begin onherroepelijk het einde initieert. Dat realisme de dingen ziet zoals ze zijn: niet leuk en bij voorbaat onwenselijk.

De beste taal weet het onverenigbare onder één noemer te brengen. Dat wil nog wel lukken soms, maar welke naam de noemer draagt, zodat hij begrepen wordt en, vooral, geaccepteerd dat is van een andere orde. Hij moet klinken als een berg, de moeite van het beklimmen waard. Om op de top een oneindig reikend vergezicht te vinden, waarmee krachten worden verworven om verdere hellingen te nemen.
Welke noemer herbergt deze vibratie van het trommelvlies? In een door en door ontgonnen taal, die als bijproduct diepzinnige beelden oproept, zijn de meeste namen afgekaveld. Waarheid is achterhaald, geloof is zwakte en God is uit de lucht gegrepen. Tegenwoordig is er de innerlijke stem, waaruit een persoonlijke levensvisie zich zal ontrollen die op maat gesneden is. Als deze levensvisie wordt gedeeld met het dagelijkse leven, ontspringt de basis van een zinvol bestaan.
Maar is dat de naam van de noemer? Op het moment misschien wel, maar is hij in staat de tijd te overwinnen? Want de wind heeft zijn allure verloren sinds het paradijs. De door God’s hand beschreven stenen liggen onder het stof. De verlichting heeft de kennis omarmd, waardoor geleerden het beter weten dan de arbeiders. De industriële revolutie heeft de wetenschap aangenomen, zodat de aarde dreigt te veranderen in een vergiftigd oord.

Als het zo is dat de waarheid zich niet eenduidig laat uitdrukken en alleen subjectief overgebracht kan worden, dan ondervind ik daardoor een grote stimulans om mijn begrip, kennis en opvattingen in mijn zelf gekozen vormen weer te geven. Eigen vormen zijn op maat gesneden en sluiten aan bij de eigen natuur. Eigen vormen bouwen een tastbaar universum buiten het eigen denken, waardoor innerlijk nieuwe en lege ruimte ontstaat die zich weer langzaam kan vullen.
Of de opgebouwde werkelijkheid aansluit bij de waarheid, kan daarna overdacht worden. Eigen vormen kunnen naast en tegenover andere vormen gehouden worden om tot een nog diepere betekenis duiding te komen en tot nog meer waarde door te dringen. Eigen vormen kunnen voor anderen een vergelijkbare spiegel zijn, zodat er toch een manier van overdracht plaats vindt. Zo zijn de subjectiefste vormen toch van objectieve waarde.

Voor mij is het ‘GIET JE BEGRIP IN EIGEN VORMEN’ de naam van de noemer, waarin de diepste betekenis van menselijke expressie tot uitdrukking komt. Als het kunstenaarsschap een weg van zelfontplooiing is, kan dat nooit tot imitatie leiden van bestaande vormen of tot een volgen van geldende normen. Als het streven van een dichter, om in woorden terecht te komen, zuiver zoekend en grensverleggend probeert te zijn, dan kan daaruit alleen nieuwigheid geboren worden. Zo het al mag lijken op een afwijzing van het bestaande of het oude, dan ligt dat besloten in het diepe verlangen om niet tot stilstand te komen. Dat de dichter [of kunstenaar] daarbij staat op al het voorafgaande en als het ware vertrekt vanaf de plek waar zijn voorgangers aangeland waren, is eenvoudig in te zien.

Welk begrip moet de dichter zoeken? Begrip van zichzelf en daardoor van anderen en de wereld om hem heen. De weg naar objectiviteit gaat dwars door het zelf. Het zelf is alleen te ontdekken door het in eigen vormen uit te drukken en in de buitenlucht neer te zetten. En als het zelf door de elementen bewerkt is en in een helder licht is komen te staan, kan de waarneming van mensen en de wereld zuiverder worden en in trefzekere woorden aan de vergankelijkheid onttrokken worden. Daarom ontstonden er zo vaak mythische verhalen, omdat iets in de woorden voor veel mensen een diepere betekenis tot uitdrukking bracht. En soms gaat een verhaal een eigen leven leiden: hoe groter de mensenmassa die betekenis aan verhalen en gebeurtenissen geeft, hoe mythischer de kracht van de woorden. Zo kunnen vormen, die oorspronkelijk als een persoonlijke expressie zijn opgetekend, uitgroeien tot breed gedragen levenswijsheid of waardevolle leidraad.

De mooiste ontdekking is volgens mij dat de ontelbare [eigen] vormen uiteindelijk een universele werkelijkheid blijken weer te geven. Eigen vormen, in een zuiver streven ontstaan, kunnen niet tegenstrijdig zijn, maar vullen elkaar aan. Ze wijzen niet naar elkaar, verwijtend en afwijzend, maar ze verheugen zich in elkaar, omdat ze nieuwe dingen van elkaar leren.
Kritiek is eenvoudig te leveren, want taal is een onvolledige en uiterst fragmentarische methode van uitdrukken, dus zowel de schrijver als de criticaster zal hierdoor gehinderd worden en altijd te kort schieten.

Schrijver: Willem Houtgraaf, 27 mei 2005


Geplaatst in de categorie: individu

1.8 met 5 stemmen 1.216



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)