De mode
Lang geleden werkte ik in de automatisering. Dit was niet goed voor mij. Als ik een nieuwe taal leerde, vond ik het best leuk, maar meestal was het werk weinig meer dan het oplossen van puzzels. Het was te eenvoudig. Ik verveelde me. Ik was op mijn werk dood, schreef ik in mijn dagboek.
Maar wat mij wel opviel was dat mijn manager en de directeur allerlei modewoorden gebruikten. Engelse woorden die gisteren niets betekenden, maar vandaag de oplossing voor alles waren. Ik ben ze vergeten, omdat ze zoals te verwachten viel, de woorden niets oplosten. Het enige wat we in ons bedrijf deden was immers puzzels oplossen. Bits en bytes verplaatsen, schreef ik in mijn dagboek. Maar dat van die modewoorden liet me niet los.
Later studeerde ik bestuurskunde en zag ik opnieuw modewoorden langskomen. New Public Management, las ik, en het heeft lang geduurd om uit te vinden wat het betekende. Public Privat Partnership hoorde ik en de econoom Arnold Heertje kwam uitleggen dat dit vooral betekende dat de private partijen de winst zouden opstrijken en als er verlies was de overheid die voor zijn rekening nam. Maar dat wilde niemand weten. En dan was er de noodzakelijke schaalvergroting, waardoor scholen, gemeenten en ziekenhuizen groter en groter werden. Tegelijk vond de regering decentralisatie absoluut noodzakelijk, waardoor taken van het Rijk en provincies naar gemeenten gingen omdat die dichter bij de burger zaten. De gemeenten kenden uiteraard hun eigen burgers steeds minder, dus de logica ontging mij.
Modewoorden blijken niet zozeer verbeteringen, maar middelen van consultants om opdrachten binnen te slepen. Die consultants stellen dan reorganisaties voor en vertrekken daarna zo snel mogelijk, zodat de gereorganiseerde organisatie zich afvraagt wat er na hun inspanningen nu eigenlijk echt beter is geworden. De wereld blijkt dan zo complex, dat er op deze puzzel nooit een antwoord komt.
New Public Management is het stellen van meetbare doelstellingen, SMART, in jargon, zodat iedereen kan zien of de doelen ook worden gehaald. Het halen van die doelen gebeurt overigens zelden. De werkelijke wereld is immers meestal zo complex dat tal van onvoorzienbare en/of onmeetbare factoren een beslissende rol spelen. Let wel, ik ben niet tegen het stellen van doelen of plannen maken, maar ik ben wel tegen het ontslaan van wethouders als ze doelen niet halen. Meestal kunnen ze daar namelijk niets aan doen. Ik ben groot voorstander voor een ontspannen stijl van regeren, zeg maar Slow Public Management. Ik ben een groot voorstander dat politici op tijd naar bed gaan en het liefst nog, zoals Willem Drees, tussen de middag thuis eten.
Maar voorlopig zit dat er niet in. Politici vergaderen zich suf en moeten, opgejaagd door de pers, door Tony Blair een vervaarlijk wild beest genoemd, in een wereld die ze niet overzien besluiten nemen waarvan ze de gevolgen ook niet overzien. Ze moeten vertrouwen op ambtenaren die het ook niet allemaal weten. Niet zelden, beste mensen, gebruiken deskundigen modewoorden zonder precies te begrijpen wat ze zeggen. Dat was in het automatiseringsbedrijfje niet echt anders dan in onze nationale politiek.
Gelukkig lopen dingen ook zonder goede beslissingen gewoon door. De werkvloer lost het wel weer op. Val daarom als bestuurder de werkvloer niet al te veel lastig met opschalen, decentraliseren, SMART plannen, wetswijzigingen. Vandaar: wees slim, niet SMART, en kies voor Slow Public Management. Dan kom je ook nog aan de broodnodige slaap toe.
home.nl
Biografie van deze schrijverGeplaatst in de categorie: politiek
NPM
79
Geef je reactie op deze inzending: