Gravers in de halve maan
Vraag me niet waar man
ligt je hart in Amsterdam
stad waar je de langste tijd
op aarde nog moest zoeken
naar droge landtongen
om met droge voeten te blijven staan.
Er zijn teveel plekken
waar vlammen tranen en pijlen nu nog toeslaan
besefte ik weer op de lezing van geograaf Marc Hameleers
die jarenlang onderzoek deed naar de kaarten in het Stadsarchief
die sprak op "Booming Amsterdam"
expositie De aanleg van de grachten in de Gouden Eeuw.*
15 februari – 26 mei 2013
Meeste aandacht ging uit naar Vierde Uitleg
Speciaal de koperplaat van Nicolaes Visscher uit 1660
in de Stadsdrukkerij in 2012 aan de vergetelheid ontrukt
om ons versteld te doen staan
van de ongelooflijk pietepeuterige precisie
waarmee alles inclusief bebouwing is vastgelegd
in spiegelbeeld in de bank van Karel de Bazel
19eeeuws architect toegegeven maar wel
Potsierlijk in de kelder door Marius Monnickendam uitgebeeld
Je valt van de ene zinnenprikkelende verbazing in de andere
Neem putty’s ook nooit van gehoord?
Toch waren ze er al lang en je kunt
deze Mokumse engeltjes zien op een tekening
Van een onbekende omstreeks 1660 gemaakt
Zwevend boven de stedenmaagd
Met Minerva Neptunus en Ceres áán
en kaart passer winkelhaak en schietlood óp tafel
Alles bij elkaar bedoeld als aansluitend op Vondel:
“Aan d’Amstel en aan ’t IJ, daar doet zich heerlijk open
Zij die, als Keizerin, de kroon draagt van Europe
Amstelredam, die ’t hoofd verheft aan ’s hemels as,
En schiet, op Pluto’s borst, haar wortels door ’t moeras.”
Etc
Heeft Amsterdam zijn gezicht verloren
want wie herkent nog met alle grillige annexaties
De Halve Maan aan het IJ
Alle grachten zijn met mensenhanden gegraven.
Hoogst respectabel inderdaad maar
waarom komen die gravers nooit voor in onze stamboeken?
Zijn dat uitgestorven takken allemaal?
Alleen de buitenste grachten echt waar
Singel en Prinsengracht dienen de waterkering
Keizers- en Heren- zijn siergrachten!
Pas in de 19e eeuw werden sluizen aangelegd.
Waardoor Amsterdam het tij kon beheersen
en de havens voor opslag beter kon benutten.
Mijn vraag: ging Amsterdam toen meer stinken?
Trouwens ook vele Rotterdammers erkennen
dat het tij de gestandaardiseerd exportvorm
is van 't IJ
De Zeedijk functioneert nog steeds als IJ-dijk!
De kaart van Amsterdam vanuit het noorden getekend
heeft niet model gestaan voor de rest van het land.
De Fransen standaardiseerden dat als conventie omstreeks 1800.
Wie had gedacht dat het Nieuwe Waalseiland
waarop Rapenburg is gebouwd
uit de 17e eeuw dateert?
Of dat de Kostverlorenvaart van 1417
als snelle verbinding tussen Schinkel en IJ
eeuwenlang strijdpunt was omdat de stad
erdoor open zou liggen voor aanvallen over water.
Als je door de Willem de Zwijgerlaan zakt
wat met nat weer moet kunnen
dan zak je in De Krommert
een sloot met kwekerijen rondom
die dicht moest voor de hygiëne.
Dat Artis eigenlijk een armoedebestemming is.
Deze oostelijkste strook van de Vierde Uitleg
is nooit bebouwd omdat rijke Mokumers ontbraken
Dit is maar een greepje uit mijn ontdekkingen. Als dit maatgevend is voor 400 Jaar Grachten belooft dat nog heel wat. Gebouw de Bazel, Vijzelstraat. Laat je niet imponeren door de statigheid van dit monumentale pand! Je mist veel door er niet te komen.
* ‘Kaarten van Amsterdam’ door Marc Hameleers, twee delen. Deel 1 behandelt 1538-1865 en deel II 1866-2012.
Zie ook: http://boomingamsterdam2013.nl/
Schrijver: Jos Zuijderwijk, 16 maart 2013
planet.nlGeplaatst in de categorie: woonoord
grachten
262
Geef je reactie op deze inzending:
Ja,... Amsterdammers!