Inloggen
voeg je dagcolumn toe

Dagcolumn

De nieuwe haat

“Wij weten dat de oorlog nieuwe haat tussen de volkeren heeft gewekt. (…) Wij zien, hoe de democratie in een groot deel van de wereld het onderspit heeft gedolven tegenover dictatuur en terreur. Is er nog toekomstvertrouwen? (…) Leggen wij er ons bij neer dat in de wereld het wapengeweld het laatste woord spreekt?” Dit zijn de woorden die Willem Drees uitsprak op 1 mei 1941. Hij gaat verder. “En dan zeggen wij, dat daarbij voor ons onvoorwaardelijke eis is, handhaving van de rechtstaat, handhaving van de geestelijke vrijheid, eerbiediging van de menselijke persoonlijkheid, en bij de noodzakelijke samenbinding der volkeren, eerbiediging van de rechten ook van de kleine naties.”

Actueel op 1 mei 1941, zeker. Hij sprak over een toekomst na de oorlog tijdens wat ongeveer de zwartste dagen van de Tweede Wereldoorlog waren. Engeland vocht alleen, Rusland zou pas 22 juni 1941 worden aangevallen en in de Verenigde Staten dat de wapens moest leveren zouden voor zover hij wist “spanning uitbreken”. De aanval op Pearl Harbour en de oorlogsverklaring van de VS zouden pas in december 1941 volgen. Het was een tijd waarin andere Nederlandse politieke leiders zochten naar een zo gunstig mogelijke overeenkomst met de Duitsers, de NSB trots door de straten marcheerde, enkelen naar Engeland vluchtten en de eersten onderdoken. De meeste mensen zwegen.

Zo niet Willem Drees. Het spreekt voor zich, dat hij dit niet op de radio kon zeggen. Hij moest het doen met de toehoorders die toevallig aanwezig waren, maar heel bijzonder, heel bijzonder is dat hij het zei op een plek waar de bezetter heerste. Sterker: Drees sprak deze woorden uit in Buchenwald waar hij als gijzelaar was vastgezet. Op dat moment een concentratiekamp, maar nog niet zo verschrikkelijk zoals het later zou worden, maar toch “het voorgeborchte der hel” zoals Drees na de oorlog zijn collega gijzelaar pater Van der Wey zou citeren. Drees erkende dat hij het beter had dan de meeste andere ingezetenen die “in de stad der smarten” waren. De gijzelaars mochten niet worden geslagen, hadden enige bewegingsvrijheid en konden ze discussiëren zonder dat er Duitsers bij waren. In dat kamp stak Drees, de toekomstige minister president, zijn toehoorders een hart onder de riem.

Drees viel in zijn toespraak openlijk het nationaalsocialisme aan op een moment dat het nationaalsocialisme op het toppunt van zijn macht stond in het hol van de leeuw en sprak woorden, die vandaag nog steeds actueel zijn. Goed, Duitsland is nu niet de vijand, maar ook nu is er een despoot in Europa opgestaan en zijn er meerdere kleine naties die onder grote druk staan. Het gaat niet alleen om Oekraïne.

Zou het niet beter zijn, denk ik, als Willem Drees vandaag onze premier was? Beter voor Oekraïne en beter voor ons? Iemand met een visie tegen de haat tussen de volkeren.



Bronnen
Het land van Drees, Bert van Nieuwenhuizen, 2006
Podcast OVT, VPRO: Gijzelaar in Buchenwald, column van Drees begin jaren '60, VARA

Schrijver: Jan R. Lønsing, 23 juni 2022

Er is nog niet op deze inzending gestemd. 106



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)