A promise we will keep
Diplomaten moeten soms in het openbaar onderhandelen en dan zeggen ze de gekste dingen. Begin jaren zestig dreigde Nederland in oorlog te raken. Weinig Nederlanders weten het. We hadden de Karel Doorman, ons enige vliegkampschip, samen met een groot deel van onze vloot paraat. Het leger was op zijn qui vive en er is daadwerkelijk gevochten. Een marineschip van de vijand is gezonken. Of de luchtmacht er bij ook was, waag ik te betwijfelen, want het was allemaal wel erg ver weg van huis.
Met welk land dreigden we in oorlog te raken? Met Indonesië. Dat land stuurde een vloot op ons af en er landden parachutisten. Waar? Op Nederlands Nieuw Guinea. Nederland verloor die oorlog doordat president Kennedy geen oorlog wilde. We hebben het overhandigd aan de Verenigde Naties die het heeft weggegeven aan Indonesië. Het heet nu Irian Barat. Anderen noemen het West Papua en vinden tot op de dag van vandaag, dat het weer onafhankelijk moet worden. De Nederlandse belofte die we zouden houden, was dat de inwoners van het eiland zelf mochten beslissen of het onderdeel van Indonesië zou worden, dan wel een onafhankelijk land.
Indonesië heeft het overigens netjes democratisch geregeld. Ze hebben 1.025 kiesmannen aangesteld en die mochten er over stemmen. Er waren Amerikanen bij de stemming aanwezig en die hebben kunnen zien, dat er niets onoorbaars gebeurde. Op de stemming. Wat ze niet hebben gezien, was dat de duizend kiesmannen de avond ervoor een toespraak te horen hadden gekregen. Een Indonesische generaal legde uit, dat hij zou opletten wat iedereen zou stemmen. Wie niet voor Indonesië zou stemmen, zou hij persoonlijk opzoeken en doodschieten. De meerderheid stemde onder toezicht van de Amerikanen voor aansluiting bij Indonesië, waarna de Amerikanen tevreden huiswaarts keerden. Andere Amerikanen hadden ondertussen vette contracten onder hun arm van mijnen, waar hun bedrijven vervolgens miljarden aan zouden verdienen. Ook Nederlandse bedrijven deelden mee in de winst.
De belofte is gehouden. Schijnbaar. Voor de feitelijke gang van zaken hebben we niet erg ons best gedaan. We vonden het niet erg belangrijk. In de Bosatlas van 1961 kun je dat ook zien: er staan nog kaarten van Indonesië in, maar Nederlandse West Guinea, zoals het heet, wordt er af gekapt. Suriname en de Caribische eilanden krijgen veel meer kaart-aandacht, dan de kolonie waar we bijna een oorlog om voerden.
De belofte is feitelijk gebroken. Nederland kon deze ook niet houden. Een aantal Nederlandse veteranen voelt het als een steen in de maag, want zij waren daar. Zij hebben met mensen daar gesproken en gewerkt. Zij weten dat we gefaald hebben.
Premier Rutte heeft in 2022 namens de regering 'diepe excuses' aangeboden aan de bevolking van Indonesië voor stelselmatig en extreem geweld door Nederlandse militairen tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog en het consequent wegkijken van vorige kabinetten. Ten aanzien van de belofte die we zouden houden en het wegkijken daarna van de Nederlandse kabinetten geen woord. Waarschijnlijk liet zijn actieve herinnering hem weer in de steek.
(zie ook de film The Promise, wordt in het najaar uitgezonden door de KRO-NCRV en volgend jaar getoond in het Wereldmuseum Leiden)
home.nl
Biografie van deze schrijverGeplaatst in de categorie: actualiteit
Indonesië
133
Geef je reactie op deze inzending:
Is daar ooit sprake van geweest?