Inloggen
voeg je dagcolumn toe

Dagcolumn

Pingpongpakketje Newton

Wie herinnert zich Joan Haanappel niet, steeds sneller draaiend op één plaats om haar eigen as. Zit-, zweef- of wisselpirouette in ijstaal ‘sit spin’, ‘Change foot Spin’, ‘Camel Spin’, Joan deed ze allemaal. Wij zagen de elegante Haagse steeds sneller draaien naarmate ze zich smaller maakte, door in stand haar armen binnen te halen en zich te strekken.

Dat kunstschaatsen eind 19e eeuw uit het vrije zwieren voortkwam werd hier vijftig jaar later dan elders bekend. Mogelijk daarom bleef de weet over de wetenschappelijke herkomst achter. Haar ijsfiguren namelijk zijn afkomstig uit pre-adviezen van de Poolse fysicus Nerow Matiaskinski rond 1880. Jammerlijk gepasseerd dit genie voor de Nobelprijs, het comité had nog geen sport in beeld. Daarnaast hield en houdt de ISU de precieze tekst van Matiaskinski achter.

Toch herkent een beetje bèta meteen (de tweede wet van) Newton. Naar Isaac Newton (1643-1727) wiens fundamentele ontdekkingen (zwaartekracht, de Drie Wetten) tot de dag van vandaag vragen om continue herschikking van ons beeld van de wereld via formules. Meer speciaal hier via de Wet van het Behoud van het Impulsmoment: wordt de straal (Joan trekt haar armen in) kleiner, dan versnelt de rotatie. Joan gaat sneller draaien of ‘spinnen’. ‘Impuls’ staat hier voor beweging en die wet kent ongelooflijke rek.

Recent is de pirouette nog grondig Newtoniaans herschreven in termen van de Corioliskracht (1) met lijntjes naar de Slinger van Foucault. De sporters vertalen die formules actueel in hun training.

De tafeltennissport ontwikkelde zich vergelijkbaar. De fameuze fysicus Jonathan Roberts onderzocht het spel op verzoek van de Amerikaanse Bond. De magie van het balletje voldeed niet meer zagen zij. Te zeer aangetast door geruchten over invloeden buiten de sport. Met name wis- en natuurkundige invloeden terwijl het bestuur bestond uit alfa’s, zoals de voorzitter ruiterlijk toegaf. Logisch zou W.F. Hermans gezegd hebben, bèta’s hebben wel wat beters te doen dan vergaderen.

Al begonnen Victoriaanse huisvrouwen rond 1880 een balletje te slaan pas vanaf 1900 kwam er vaart in het spel. Het eerste lege balletje van celluloid en de eerste batjes met rubbers maakten dat mogelijk. De verklaring kwam echter vooral uit de loop van het geweer. Tijdens hun Onafhankelijkheidsoorlog (1775-1783) ontdekten de Amerikanen dat ronddraaiende kogels stabieler waren en daardoor veel beter richting hielden. Kogels werden voor deze ‘spin’ door sleuven in de geweerloop in één richting geleid. De Amerikanen wonnen er de oorlog mee.

Een uitvinding bij toeval zegt Roberts maar met de beschrijving werd het wel puur Newton(2). Hoe deze kogelkennis in het pingpongspel kwam wordt niet duidelijk. Niettemin de eerste ontwikkelingsfase bleef nog primitief en halfslachtig wetenschappelijk. Hij verklaart ook waarom de thuispingponger zonder contact met wedstrijdsport in het recht-toe-recht-aan-spelletje van vóór 1900 blijft hangen. Of hij moet een natuurlijke wiskundige intuïtie hebben en zelf de spin ontdekken. Met grafische voorstellingen samen geeft de geleerde ons de formules die aan divers spin ten grondslag liggen.

Op de site(3) zien we nog maar de basis. Men kan er zelf bij bedenken dat topspelers tegenwoordig ook topfysici moeten zijn. Om bij voorbeeld bijtijds nieuwe inzichten rond het ‘Magnuseffect’ op te doen. 'Magnuseffect' gaat over hoe draaiing in lucht de balsnelheid beïnvloedt. Want verliezen door achterstand in kennis is gruwelijk! Het balcontact wordt steeds subtieler en genuanceerder.
Zo zullen over de ‘dwelling time', raakduur tussen bat en bal, nog vele hoofden breken voordat die in formules gevat is. De topper die zijn theorie kent bepaalt bij nieuwe wetenschappelijk aangedreven uitdagingen gevoelsmatig zijn raaktijd -vorm en intensiteit. Een tussendoortje denken is er dan nooit bij. Hij wil, nee hij moet de bal 150 keer per seconde doen spinnen!

Wij mensen - althans de tt-toppers - zijn in staat respectievelijk binnen 0.14 seconde op het gehoor en 0.18 seconde op het oog te reageren. Steeds gaat het dus om de ontwikkeling van automatismen! De topspeler is een pakketje Newton dat hij zelf omzet in gepaste automatische reacties.
Roberts wijst erop dat Einstein en de Kwantummechanica er praktisch niet toe doen. Voor de tt-sport.
Het verbaast overigens niet langer dat studenten natuur- en wiskunde zo lijken op toptt’ers: afgetraind, helder blikkend studieus uiterlijk en open-minded.

Kan men schaken nog als denksport hoger achten? Mij dunkt van niet.
Mao Zedong zag het juist toen hij dit spel tot nationale sport verhief. Nergens zijn theorie en praxis zo versmolten. Mao's Grote Sprong Voorwaarts en de Culturele Revolutie mislukten omdat men niet van iedereen dezelfde gaven en instelling als van toptt’ers mag verwachten. Dat ligt niet aan de sport!

Denk ook aan de golfbal: die was eerst glad en bij verruwing door slijtage bleek dat je harder kon slaan. Weg met die gladde bal, men koos voor de turbulentie en de stromingsloslating met kuiltjes in het baloppervlak. Nu kan het nog niet met celluloid maar het komt! Kortom tafeltennis kent nog veel onontgonnen gebied.

Vrij zeker is dat Isaac Newton zelf zich er niet aan gewaagd zou hebben. De man hield niet van contact, hij was zoals een genie met zo’n paradigma betaamt autistisch(Syndroom van Asperger).
Toch was hij bij leven al Godfather van de spin. Op 15 augustus(!!!)1668 zag hij ‘op de tennisbaan van Cambridge een bal van richting veranderen' waarbij hij zocht naar ‘onzichtbare wervelingen in de lucht die hij koppelde aan die hij als kind waarnam in de stroom vol rotsen in Woolsthorpe.’(4)

Vandaag dus is sinds toen een speciale dag. Ik ben vandaag jarig maar ik ga er voor opzij. Morgen vier ik het gepast. Ik nodig u uit om een balletje te komen slaan morgen zondag 16 augustus. Tussen 13.00 en 17.30 uur. Ja serieus. Bij ons, ttv Tempo-Team Zuidelijke Wandelweg 43 te Amsterdam.
Ik heb het gebouw afgehuurd. Op twee tot zeven minuten lopen van Station RAI, auto afslag RAI. Leuk als u komt. Leidt dat lezen nog eens tot een uitstapje. Ruimte zat en hapje drankje staan klaar. Voor de sport de natuurkunde de impulsbeheersing de spin – we zien wel.
Tot morgen.


Noten:
(1)‘Bij het naar buiten bewegen van de armen van een kunstrijdster neemt de hoeksnelheid af door de Coriolis-kracht.’
- Jan Bosch en Joep Stokkerman - juni 2007 Mechatronica Magazine
(2) Rotatie in de natuurkunde is de beweging van een lichaam waarbij punt(en) van het lichaam in rust blijven, en andere delen een cirkelvormige beweging beschrijven. Het complement van rotatie is translatie, een beweging waarbij de richting (van het lichaam) behouden blijft.
(3) http://tabletennis.about.com/od/basicconcepts/ss/spin_in_tt_2.htm
(4) blz 105 uit ‘Isaac Newton Een Biografie’ door James Gleick – Bezige Bij 2004


Zie ook: http://www.ttv-tempoteam.nl/

Schrijver: Jos Zuijderwijk, 15 augustus 2009


Geplaatst in de categorie: feest

3.3 met 6 stemmen 775



Er zijn 4 reacties op deze inzending:

Naam:
Günter Schulz
Datum:
16 augustus 2009
Email:
ag.schulztiscali.nl
Hartelijk gefeliciteerd, Jos. Nog vele jaren in goede gezondheid én nog veel schrijfplezier toegewenst.
Naam:
Tonny Hollanders
Datum:
16 augustus 2009
Email:
tonny.horange.nl
HARTELIJKE VERJAARDAG!!!!
En nog veel schrijfjaren toegewenst.
Naam:
jos
Datum:
15 augustus 2009
Dank Ronald - dat raakt gevoelige gebieden, gelukwensen vanaf Eijlders Leidseplein van 'n gevoelsmokumer!
Naam:
Ronald M.Offerman
Datum:
15 augustus 2009
Email:
ronaldoffermanmsn.com
Van harte Jos.

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)