Spiegelbeeld
Er zat een man aan de bar. Elke donderdag borreltijd. Omstreeks 1977. Middelbaar, opvallend keurig gekleed voor het gebruikelijke slonzige kroegvolk. In De Zwart op het Spui. Knikte altijd vriendelijk lachend. Zonder verder contact. Eens redelijk stil nog sprak hij me aan. Knipsel in de hand, uit Le Monde. Een kaalhoofdige gestrikte meneer getekend. Daar zou ik op lijken!
Kop ‘ALLEZ ENFANTS DE LA PATRIE’. Eronder:
‘De zanger Béranger die het keizerrijk zo had bezongen vertelt cynisch in zijn memoires dat hij, hoewel geboren 1780, altijd de dienstplicht had ontdoken. Profiterend van zijn vroege kaalhoofdigheid groette hij steevast alle gendarmes onderwijl zijn hoed beleefd afnemend. Niemand had ooit enig idee dat hij qua leeftijd nog dienstplichtig kon zijn.’ **
De ‘levée en masse', algemene dienstplicht dateert van 1793. Pierre-Jean de Béranger(Parijs 1780-1857) had eerst als beschermheer Lucien Bonaparte. Die zag hem in burgerkloffie helemaal zitten vanwege zijn gedreven revolutionaire verzen. Na Luciens vertrek naar Rome(1803) slaagde Béranger erin revolutionair én dienstontduiker te blijven!
Bleef beroemd, tot zijn eigen verbazing. Stendhal bewonderde hem bij voorbeeld als grootste negentiende-eeuwse dichter. Zelfs Multatuli, tegenstander toch van ‘verzenmakers’. Hij schreef in 1865 aan een onbekende dame:
'Ik dank U innig voor Uw vriendelyke herinnering! En er is iets byzonders in dat stuk van Beranger! "Tous les palais ont leurs nids d'hirondelles!" Juist! Ook ik herbergde zwaluwen toen ik zelf een dak had. Maar sedert ik zwaluw geworden ben vind ik geen hutje waar ik myn nestje bouwen kan!’ * Multatuli citeert uit La pauvre femme, gedicht waarin Béranger oproept tot liefdadigheid. Is Multatuli hier zelf aandoenlijk poëtisch? Of
zelfmedelijdend?
De man in De Zwart bleek een Parijse gasthoogleraar. Zijn naam herinner ik niet. Aan de UvA (Amsterdamse uitspraak vrouwelijke UFO). Ik zou onder het mom van vroeg kaal de kantjes er vanaf lopen. Vond-ie leuk. Ik minder. Dat die Béranger ook zo’n kanjer was meldde hij niet.
Béranger kwam boven toen ik over Charles Edward Montague (1867 – 1928) las. Volkskrant 24/01/2014. In 1914 aangemeld als soldaat maar niet meevechtend. Te oud. Montague maakte zich daar kwaad over. Grijzende vader van zeven kinderen. H.W.Nevinson schreef "Montague is de enige mens mij bekend wiens haar in één nacht door pure dapperheid van grijs zwart werd." Geverfd voor het front.
Welnu deze Montague is goed voor een wereldberoemde versregel:
‘War hath no fury like a non-combatant’.
De Volkskrant looft een fles gin uit voor de mooiste vertaling. Inzendingen naar didu@volkskrant.nl o.v.v. Montague.
Niet zeggen dat je het van een kaalhoofdige leegloper hebt.
* “Den overigens zoo door my geliefden Multatuli en Pierre-Jean de Béranger” - Philip Vermoortel. HUB RESEARCH PAPER 2010/06
** ‘Le chansonnier Béranger, qui avait tant glorifié l‘épopée impériale raconte cyniquement dans ses mémoires que, bien que né en 1780, il avait toujours échappé à la conscription. Profitant de sa calvitie précoce, il ne manquait jamais de saluer les gendarmes qu’il rencontrait en levant son chapeau. Personne n’eût imaginé qu’il était encore en âge de servir…..”
Zie ook: http://napoleon1er.perso.neuf.fr/Beranger.html
Schrijver: Jos Zuijderwijk, 25 januari 2014
Geplaatst in de categorie: oorlog