Joris

Ooit stond een stel jochies bij elkaar bij de zandbak van de kleuterschool van een dorp aan de rand van het bos. Ik was er één van. 'Kijk', zei de stoerste van het stel. 'Hier staat KUT.' Hij wees met zijn vinger naar de letters op de rand van de zandbak. In zijn andere hand had hij de baksteen waarmee hij de letters geschreven had. Wij waren diep onder de indruk.

Nu zit ik met zeker 600 anderen in de Arnhemse Koepelkerk. De mensenmassa in de volmaakt ronde ruimte en de balkons in twee verdiepingen geven het geheel de aanblik van een arena. We applaudisseren voor de man die zojuist KUT geroepen heeft. Niet letterlijk weliswaar. Maar we klappen omdat hij iets weet wat wij niet wisten. En omdat we het knap vinden hoe hij het allemaal heeft opgeschreven.

Hij is Joris Luyendijk. En hij heeft - voor wie het nog niet wist - een boek geschreven over hoe de banken werken. Geen sexy onderwerp. Maar wel meer boeken verkocht, zo heeft hij uitgerekend, dat als je ze stapelt dat een hogere toren oplevert dan de gestapelde bankgebouwen in de Londonse City.

En wij zijn onder de indruk. Ik probeer te vatten waarom ik en met mij zoveel anderen de moeite hebben genomen om naar deze bijeenkomst te komen. De journalist Luyendijk kiest het onderwerp dat nou net niet voor de hand ligt. We lezen en kijken over het algemeen naar zaken die de interesse van veel journalisten hebben. Dat is vaak de human interest kant van de zaak. Politiek nieuws is de lifestyle van Pechtold, niet de wereld die D66 voor staat. 'Politiek is showbusiness voor lelijke mensen', zo vat Luijendijk het gebeuren in de Haagse kaasstolp samen. Luijendijk is in zijn onderwerpkeuze – de islam, duurzaamheid, de banken - de gekke Henkie van de journalistiek. Hij kiest voor maatschappelijke relevantie.

Luyendijk maakt je nieuwsgierig. Het is alsof je naar binnen gluurt door een kier in een afzetting rondom de plaats van een misdrijf. Niet omdat je het per se wil zien. Maar omdat de gelegenheid zich voordoet.

De methodiek van Luyendijk roept bewondering op. Met antropologische onderzoeksmethoden is hij de bankwereld binnengedrongen op dezelfde manier als hij zich ook wist binnen te dringen in het centrum van de macht van totalitaire islamitische landen. Hij is de leek, weet niets van het onderwerp en deelt zijn ontwikkelingsproces van leek tot expert met zijn lezers. En laat lezers helpen meer kennis te verwerven.

Wat ook helpt is zijn woordkeuze. Omdat het bankwezen een gesloten wereld is, is het goed in staat wat het naar buiten brengen te 'framen'. Luyendijk vertaalt het versluierend taalgebruik van de banken en vertelt op een begrijpelijke manier waarom er sprake is van een crisis. Daar is hij ook het meest trots op, bekent hij die avond.

Maar het meest imponerend is misschien wel zijn successtory. Gekke Henkie – het zijn zijn woorden - die steevast onbegrip en desinteresse aantreft als hij aan zijn missie begint, maar in de boeken toptien eindigt en met zijn verhaal volle zalen trekt. Slow journalism is zijn antwoord op de inhoudsloze journalistiek. Geduld en blijven bloggen in plaats van hijgend achter relletjes aanrennen. En als wij de non-journalistiek van nu zat zijn, heeft hij ook een tip voor ons: schrijf een brief aan de redacties en zeg dat het bagger is wat ze ons voorschotelen. K.U.T.

joris luyendijk bank banken journalistiek

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

3.5 met 4 stemmen 269