Inloggen
voeg je dagcolumn toe

Dagcolumn

Verkiezingen als nationale crisis

De Fransman Alexis de Tocqueville schreef in 1835 in De La Démocratique En Amérique dat nationale verkiezingen beschouwd moeten worden als een nationale crisis. En daar zit wat in. Immers, in de aanloop van de verkiezingen, zo vond hij ook al, en tijdens de verkiezingen zelf, is het bestuur van het land er niet zeker of het door mag besturen. Het is hachelijk voor binnenlandse problemen en buitenlandse gevaren. De Amerikaanse samenleving kon in de tijd van De Tocqueville dan ook, in tegenstelling tot Europese mogendheden, het zich veroorloven democratisch te zijn, omdat vijandelijke legers ver weg waren.

Als dit waar is, is het een wonder dat zo veel Europese landen er in zijn geslaagd een stabiele democratie op te bouwen. Mussolini, Hitler en Stalin hebben hun best gedaan dit te voorkomen, maar uiteindelijk bleken de Europese democratieën sterker en stabieler dan de wrede dictators of, in Stalins geval, sterker dan diens opvolgers.

Natuurlijk heeft Europa daarbij hulp gehad van de Verenigde Staten en natuurlijk waren de Verenigde Staten veilig achter de Atlantische Oceaan – zoals de Britse democratie zich kon ontwikkelen aan de veilige kant van het Kanaal.

De woorden van De Tocqueville lijken ontkracht, maar er zit een grond van waarheid in. Als het waar is dat Donald Trump president is dankzij Russische bemoeienis, dan is het waar buitenlandse gevaren verkiezingen hebben aangegrepen om invloed te krijgen op ’s lands bestuur. Tot nu toe is Trump zelf nog niet verdacht, althans, niemand die de macht heeft om Trump te vervolgen waagt dat uit te spreken omdat men toch eerst wel een beetje hard bewijs wil zien.

Nu geloof ik dat de kracht van democratie is dat mensen het gevoel hebben dat ze er bij horen, dat ze onderdeel uitmaken van het project staat: dat ze mede bouwen aan hun eigen overheid. Mensen kijken hier niet, zoals in Rusland, naar vadertje tsaar, Stalin of Putin, maar naar Rutte – een feilbare man van wie we in ieder geval weten dat hij eens in de vier jaar maar moet zien te proberen of hij de macht mag houden. En wij, kiezers, hebben daarover de beslissende stem.

Maar er is een ander belangrijk onderdeel van de democratie die onmisbaar is voor een goede werking van de democratie. Dat onderdeel heeft direct te maken met het bestrijden van De Tocquevilles nationale verkiezingscrisis. Dat onderdeel is dat we de machthebbers mogen vertrouwen. We vertrouwen dat ze proberen een goed bestuurder te zijn, dat ze zich aan de wet houden, dat ze de pers vrij laten, dat ze geen massa’s arresteren zonder bewijzen, zoals in Turkije, dat ze geen politieke tegenstanders vermoorden of door rechters laten veroordelen op grond van onbewezen feiten.
Nep-feiten, is het nieuwe woord, zoals in Rusland. Wie aan de macht is, kan de macht overlaten aan een opvolger zonder bang te hoeven zijn dat hij of zij, mevrouw Clinton bijvoorbeeld, in de gevangenis belandt. Wie kritiek heeft op de regering kan een fatsoenlijk antwoord verwachten en geen agenten of criminelen die je overtuigen de kritiek maar eens flink in te slikken.

En als een oud-politicus toch in het gevang belandt, kan dat alleen na een eerlijke, open rechtsgang, zoals bij Berlusconi en - hopelijk - bij Bouterse.

Alleen als een volk in de breedte voldoende vertrouwen heeft in de eigen instituties en de medewerkers van die instituties ook te vertrouwen zijn, is een democratie gewapend tegen de binnenlandse problemen en de buitenlandse gevaren. Maar zodra het vertrouwen in de rechtbank (rechtsprekende macht) en in het parlement (wetgevende macht) verdwijnt, krijgt de uitvoerende macht te veel ruimte en kan de democratie ineen storten. Democratie verdwijnt niet als een ondemocratische partij in het parlement komt, het verdwijnt zelfs niet als een ondemocratische partij de regering gedoogt en zelfs niet als die partij in de regering zit, maar is snel weg als de rechtsprekende macht en de wetgevende macht tandeloos zijn. Alleen dan kan ’s lands regering de alleenheerschappij opeisen.

De opmerking van De Tocqueville leert ons dat verkiezingen geen garantie zijn voor de stabiliteit van een land, integendeel, maar het feit dat de Verenigde Staten en Europa sinds 1835 zo lang democratieën gekend hebben, leert ook dat democratieën die hun rechters respecteren en hun parlement in ere houden absoluut niet tandeloos zijn.

Schrijver: Jan R. Lønsing, 23 februari 2017


Geplaatst in de categorie: wereld

4.4 met 8 stemmen 173



Er zijn 2 reacties op deze inzending:

Naam:
Ton Hettema
Datum:
25 februari 2017
Als column, als exposé, een helder betoog dat je opvattingen duidelijk overbrengt.
Helaas ben je, als zovelen, té verblind geraakt door de Trump-(a)versie van de officiële media om te kunnen zien wat er werkelijk aan de hand is.
Naam:
Karel Jong
Datum:
23 februari 2017
Actueel, leerzaam en helder genoteerd, deze column van de dag.

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)