Inloggen
voeg je dagcolumn toe

Dagcolumn

Wat Omtzigt ons vertelt

Pieter Omtzigt is razend populair en ontzettend ziek. Hij is volledig sensibel, in tegenstelling tot diverse leden van het kabinet die hem willen sensibiliseren, maar zij gebruiken dat als een eufemisme of newspeak (nieuwtaal) waar woorden het tegenovergestelde betekenen van wat er wordt bedoeld. Omtzigt voelt mee met de slachtoffers van beleid waar hij ook voor heeft gestemd, maar waar hij nu spijt van heeft en waar hij alles op alles zet om de gevolgen van falend beleid te verminderen.

Omtzigt heeft ook een boek geschreven. Een nieuw sociaal contract heet het. En nu vraagt u wellicht: moet ik dat lezen? Nou, eerlijk gezegd niet. Het is verplichte literatuur voor iedereen die in het openbaar bestuur werkzaam is, iedereen die voor de Ombudsman werkt of voor een rekenkamer, maar de gemiddelde Nederlander kan beter iets anders lezen.

Maar ik ben het wel van cover tot cover eens met de man. Ik ben blij dat ik het gelezen heb, maar ik vind het ook verschrikkelijk dat het moest worden geschreven. Mensen zijn moedwillig kapot gemaakt doordat de overheid de regels van de rechtstaat niet in acht nam. En, erger nog, dat kwam doordat de overheid zichzelf zodanig structureel heeft gewijzigd, dat de controle zeer moeilijk werd. Bestuursrecht werkt onvoldoende, doordat rechters slecht worden geïnformeerd, maar het zich niet kunnen voorstellen dat ze slecht worden geïnformeerd en dus krijgt niet de klagende burger, maar de Belastingsdienst steeds het voordeel van de twijfel. De Tweede Kamer controleert slecht, maar jaagt achter de zetels in Op1, Buitenhof en al die andere praatprogramma’s om daar vooral te melden dat ze het erg vinden en dat ze vragen gaan stellen.

Nou, nou. De minister zweet al peentjes. In de praktijk blijkt dat hij toch niet wordt weggestuurd.

Dus als je die ellende wil lezen, ja, dan kun je dat boek lezen. Als je die ellende niet wil lezen, kun je overwegen alleen het laatste hoofdstuk te lezen, waar Omtzigt met de in zijn ogen noodzakelijke verbeteringen komt. Te veel om hier op te noemen. Tien uitgebreide punten.

En verder opende het boek mijn ogen voor het modellenfetisjisme. Beleid is gestoeld op modellen. De evaluatie van dat beleid is niet gestoeld op empirisch onderzoek, maar op dezelfde modellen en raad eens wat ze zeggen: het beleid is een succes! Elk model is fout, zo citeert Omtzigt de Britse wetenschapper George Bax, maar sommige zijn nuttig. Dus elk model dat uitrekent wat het effect van een politiek programma is, geeft een foute uitkomst. Alleen goede modellen zitten in de buurt. Ze zitten daar omdat ze de belangrijkste factoren gebruiken, maar ook omdat andere factoren op dit moment toevallig geen roet in het eten gooien.

Het hele boek is dus een waarschuwing dat het leven niet eenvoudig is en beleid maken misschien wel, maar goed beleid maken is tasten in het duister.

Schrijver: Jan R. Lønsing, 27 mei 2021


Geplaatst in de categorie: actualiteit

4.0 met 1 stemmen 135



Er zijn 2 reacties op deze inzending:

Naam:
Jan R. Lunsing
Datum:
30 mei 2021
@Anton, het woord moedwillig is er inderdaad tussen geslopen en vraagt nadere uitleg. Ik denk inderdaad dat bij de totstandkoming van de wet, en bij bij keuzes over de uitvoering, dit nooit is bedoeld. Maar, en dat staat toch wel in het boek van Omtzigt, op een bepaald moment werd de omvang van de misstand binnen de kamers van de Belastingdienst duidelijk en toen kozen ambtenaren moedwillig, ik kan niet anders zeggen, ervoor om het zo te laten om de minister niet in de problemen te brengen. Ik denk wel dat daar mensen een taakopvatting hadden die mensen meer en langduriger in de problemen bracht of hield. De wil was daar misschien nooit op gericht, maar er werd een andere kant op gekeken.
Dat is toch wel ernstig, denk ik.
Het waren dus ambtenaren.
De rest had, vrees ik, te veel vertrouwen in die ambtenaren die in Nederland zo lang zo goed werk leverden.
Dat mag ook wel gezegd, naast wat ik hier ook zeg.
Naam:
Anton Bevers
Datum:
30 mei 2021
Op jouw advies, Jan, lees ik het boek van Pieter Omtzigt niet.
Maar mag ik wel twijfelen aan het woord 'moedwillig' dat je gebruikt?
Moedwillig lijkt me iets te betekenen als: doelbewust, opzettelijk, weloverwogen.
En dat kan hier toch niet het geval zijn geweest. Wíe hebben het dan met opzet gedaan?
De Tweede Kamerleden?
De ambtenaren van Financiën?
De staatssecretarissen?
De ministers?
De rechters?
De journalisten?

Ik denk eerder aan een zeer complexe situatie waarin velen gefaald hebben: maar niet moedwillig.
Een oordeel achteraf is relatief makkelijk gemaakt. Maar zelfs dan blijkt het rechtzetten van onrecht een buitengewoon ingewikkelde klus die opnieuw gepaard gaat met procedurele fouten en tijdverlies.
Lessen zijn o.a.
Dat we ambtenaren moeten inzetten voor taken die ze aankunnen (dus geen toeslagen - geld geven - bij Financiën: daar moet geld geïnd worden.)
Uitvoerende instanties moeten niet afgaan op oneerlijke algoritmes.
Rechters moeten niet aan juridische banden worden gelegd DOOR POLITICI waardoor redelijkheid en billijkheid in het gedrang komen.
Uitvoeringsinstanties moeten transparant communiceren met staatssecretaris of minister ook en misschien wel juist over wat niet goed gaat...

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)