Inloggen
voeg je dagcolumn toe

Dagcolumn

Prikkels

Wie zijn 'wij' die prikkels op individuen loslaten, zodat zij gaan doen wat wij willen?

'Wij', de beleidsmakers, en 'zij', de burgers of liever nog, die burgers, zoals sommige politici die hun ambtenaren napraten zeggen. Die burgers, alsof politici niet de eerste burgers zijn en alsof ze niet in naam van het volk regeren.

Overigens gaat dit net zo hard over bedrijfsleiders. Ook zij vinden dat zij prikkels op hun medewerkers en klanten mogen loslaten, zodat ze doen wat zij willen. De vraag is natuurlijk: wie zijn degenen die vinden dat ze het recht hebben die prikkels los te laten?

Als je één laag dieper kijkt naar degenen die vinden dat ze dat recht hebben, zijn het rationele mensen die goed nadenken waar ze mee bezig zijn. Ze proberen hun land, hun provincie of hun gemeente mee te krijgen in de vaart der volkeren of hun bedrijf te laten groeien zodat het bij de top van de markt zit. En als dat laatste zo ver is, moet het bedrijf doorgroeien tot de leider van de markt en als het bedrijf daar is, moet het doorgroeien tot het … Nou ja, doorgroeien.’

Maar ondertussen blijft de vraag staan: wie zijn zij die de rest van de samenleving mogen gebruiken, want daar komt het toch op neer, om die vaart der volkeren bij te houden of het bedrijf door te laten groeien? Staan zij buiten de maatschappij? Zijn ze een ander wezen dan de onderdanen, werknemers en klanten? Dat zijn ze toch duidelijk niet, want ook diegenen die vinden dat ze het recht hebben de prikkels te bedenken en los te laten op anderen, blijken zelf ook gevoelig voor dezelfde prikkels. Ze willen ook rijk worden, seks hebben, macht houden, een mooie auto, ja, soms zijn ze zelfs afhankelijker van die prikkels dan veel van degenen op wie ze de prikkels loslaten.
Menig CEO heeft een auto die te groot is voor een normaal mens, maar die zo groot moet zijn, omdat zijn ego er ook in moet. Menig wethouder en minister heeft moeite de macht af te staan omdat ze net bezig zijn met iets wat heel erg belangrijk is voor de ontwikkeling van de gemeente of het land en dat zonder de heilzame werking van de wethouder of minister in het honderd gaat lopen.

Als je dus twee lagen dieper kijkt, zijn het ook mensen en misschien zelfs juist mensen die zichzelf voorbij lopen en blind dezelfde consumptiehonger vertonen als de objecten die zij benaderen als halve sullen die ze met hun prikkels wel een lesje zullen leren. De CEO en de top-politicus blijken dezelfde sullen als hun objecten. Daardoor begrijpen zij zo goed wat ze moeten doen.

Maar het werkt. Dat is duidelijk. In onze geschiedenis zijn er steeds landen geweest die machtiger werden en bedrijven die machtiger werden. De instituten die door deze sullen worden opgetuigd, gaan meer en meer het leven van de mensen sturen. Het wordt steeds moeilijker om nee te zeggen tegen die instituten die gestuurd worden door blinde mensen die zich laten sturen door dezelfde prikkels als die zij op de rest van de samenleving loslaten.

Dat is in het kort de race naar de verdoemenis. De vaart der volkeren is de sneltrein die naar de afgrond leidt. De groei van het bedrijf dat de wereldmarkt heerst is de groei van een bedrijf dat de wereld opeet totdat er geen wereld meer is en er dus geen wereldmarkt meer is.

Dus misschien moesten we eens nadenken over een andere politieke theorie. Eentje die niet groei tot doel heeft, maar overleven. Eentje die niet de grootste als doel heeft, maar overleven. Eentje die niet concurrentie tot doel heeft, maar samen leven.

Schrijver: Jan R. Lønsing, 17 november 2022


Geplaatst in de categorie: actualiteit

4.2 met 4 stemmen 148



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)