Kort en krachtig
Duitsers mogen best een patriot zijn, schrijft Sebastian Haffner in 1978 in Kanttekeningen bij Hitler. Dat was destijds best een gewaagde opmerking. Duitsers waren een oorlog begonnen en hadden de grootste fabrieksmatige massamoord gepleegd die ooit was georganiseerd. Miljoenen mensen hadden ze vermoord. De wereld en ook veel Duitsers vonden dat Duitsland alleen nog maar schaamte paste. In die tijd schreef Haffner, die zelf voor Hitler was gevlucht, maar toch van zijn land was blijven houden, in die tijd schreef Haffner dat als je vond dat Duitsland vanwege de geschiedenis maar van de aarde moest verdwijnen, je aansloot bij de laatste wens van Hitler.
Hitler, zo laat Haffner zien, was gedreven door haat. Haat tegen het Verdrag van Versailles dat een einde maakte aan de Eerste Wereldoorlog en een begin van de mythe van de dolkstootlegende. Een mythe waarin ook Hitler rotsvast geloofde. Maar Hitlers haat richtte zich ook tegen de groepen mensen die daar volgens hem (ten onrechte, laat Haffner zien) voor verantwoordelijk waren: socialisten en joden. Op grond van die haat ontwikkelde hij een theorie van een strijd tussen volkeren die tussen alle volkeren werd gevochten en die zou eindigen bij de wereldheerschappij van één volk. Zijn grootste ambitie was de Duitsers die strijd te laten winnen. Daarbij hoorde, keihard en ijskoud, zoals hij zichzelf noemde, het vernietigen van de zwakke elementen uit het Duitse volk, de joden en de Polen.
En de Polen, die ook. Daarin is hij minder ver gegaan, maar het was wel degelijk een doel. Keihard en ijskoud. Maar toen Hitler in 1942 begreep dat Duitsland de oorlog zou verliezen, trok hij de keiharde en ijskoude, maar logische conclusie dat ook de Duitsers vernietigd zouden moeten worden. Haffner laat zien dat vanaf dat moment Hitler vooral bezig was de oorlog te rekken (stand houden) om in de gewonnen tijd zoveel mogelijk joden te vermoorden. Pas toen hij niet meer in staat was meer joden uit Europa naar de moordmachines in Polen te vervoeren, ging hij over naar de volgende en laatste stap: Duitsers vermoorden. Iedereen moest tot de laatste man vechten. Het volksleger was niet bedoeld om de geallieerden tegen te houden, maar om de Duitsers te vermoorden. Dat de Duitsers niet kozen voor een heldendood voelde Hitler als het grootste verraad en het bewijs dat de Duitsers niet het grote volk was dat bestemd was om de wereldheerschappij te veroveren.
Je kunt met Haffner eens zijn dat Hitler een unieke leider was. Dat hij niet vergelijkbaar is met andere massamoordenaars als Napoleon, Stalin en Mao. Die leiders hebben zeker ook miljoenen levens op hun geweten, maar bleven altijd op zoek naar een manier om hun staat en om zelf te overleven. Hitler koos keihard en ijskoud voor alles of niets. En toen het niets werd, schrok hij er niet voor terug om dat niets niet alleen voor hemzelf te laten gelden, maar ook voor het hele Duitse volk. Die hadden daar geen zin in en dus zag Hitler zijn eigen volk als verraders. Zo lang Hitler leefde, deelde hij doodstraffen uit aan mensen die hem lang trouw hadden gediend als die besloten dat verder vechten zinloos was. Maar als je het leest, denk je toch, natuurlijk is iedereen uniek, maar de mate waarin in de ogen het leven en sterven van Duitsland samenhing met het leven en sterven van hemzelf lijkt niet zo heel veel anders dan de wijze waarop Donald Trump Amerika benadert. Trump wint altijd, stelt hij, en als feiten anders zeggen, kloppen de feiten niet. Trump claimt dan het recht de feiten aan te passen.
Trump is geen Hitler. Trump heeft geen theorie over het sterven van volkeren, maar de overeenkomst is de wijze waarop beide mannen naar de verhouding tussen de wereld en henzelf kijken lijkt toch veel op elkaar: de wereld is er voor hen, lijken ze te denken, en niet omgekeerd.
Haffners boek blijft daarom belangrijk. Het is een antwoord aan allen die zich blind staren op de successen van Hitler en denken dat de oorlog gewonnen had kunnen worden. Dat kon, stelt Haffner, al in 1941 niet meer, en ik denk dat dit klopt. Ik denk dat het al in 1939 niet meer kon, omdat Hitler nooit tevreden zou zijn. De wereldheerschappij, één van de meest onzinnige woorden ooit bedacht, was het doel en dat doel was net zo onbereikbaar voor Hitler en de Duitsers als dat het nu onbereikbaar is voor Trump en de Amerikanen of Xi en de Chinezen. Daarom is het beter dat niemand er naar streeft. Het is verschrikkelijk als het wel gebeurt. Dat is, kort en krachtig, de belangrijkste boodschap van het boek van Haffner.
Je mag best een patriot zijn, zolang je daaruit niet de conclusie trekt dat jouw volk beter is dan alle andere volkeren van de wereld.
home.nlGeplaatst in de categorie: geschiedenis
Trump
142
Geef je reactie op deze inzending: