Herman, Paul en Johan
In Nijmegen staat een klein museum dat is verborgen in een drukke winkelstraat. Als je er heen gaat, loop je een goede kans dat je er niet meteen in mag, maar ‘als je over een kwartier terugkomt, begint de rondleiding’. Of over een half uur, of zoiets.
Laat u niet afschrikken. Laat u ook niet afschrikken als u niet van het onderwerp heeft gehoord. Het museum vertelt het verhaal van de gebroeders Van Lymborgh, drie broers die in dat huis zijn geboren en die in hun tijd wereldberoemd waren in Frankrijk. Drie broers die samen niet ouder werden dan vijfendertig. Ze overleden aan de pest.
Laat u ook niet afschrikken als ik u vertel dat in het museum geen enkel origineel stuk ligt dat de rechtstreeks met de drie broers te maken heeft gehad. Ze zullen sommige stenen in de kelder hebben aangeraakt, want de kans is natuurlijk groot dat ze als kinderen naar de kelder zijn geweest en wellicht verstoppertje hebben gespeeld of met vader en moeder mee, om iets te halen. Je weet het niet. Het is ook niet zo belangrijk. De gebroeders zijn niet beroemd geworden vanwege hun werk in Nijmegen. Sterker, ze zijn helemaal niet beroemd, want laten we wel wezen – ik kende ze niet voordat ik het museum binnenliep en kent u ze wel?
Ga naar binnen en koop een kaartje. Wacht tot de rondleiding begint en luister naar hun verhaal. Want ook al kent u de broers niet, u kent hun werk wel. Iedereen kent hun werk. Dat werk is uitzonderlijk – niet alleen in hun tijd, het is echt van uitzonderlijke grote klasse. Ze schilderden miniaturen. Ze kregen van een rijke Fransman die rond het hof van de Franse koning belangrijk was, twee opdrachten. Twee getijdenboeken.
Het eerste getijdenboek heette 'les belles heures' en het tweede dat nog mooier moest worden heette 'les très riches heures'. Het tweede kwam bijna af. U kent uit Middeleeuwse boeken plaatjes uit deze twee getijdenboeken. Die plaatjes zijn kopieën van miniaturen die de gebroeders voor deze twee boeken hebben gemaakt. Ze kregen alle gelegenheid en de duurste materialen om het te maken en dat maakte hun werk misschien eenvoudiger, maar ze leverden een uitzonderlijke kwaliteit. In het kleine museum liggen kopieën die op ware schaal toonden wat zij maakten en dan zie je hoe knap het is. Een gouden zon, rond, precies rond, met heel veel stralen die allemaal even breed en even dun en allemaal vanuit het midden komen. Maak dat maar eens na. Ik was vroeger een goede modelbouwer en kon aardig schilderen, maar ik kwam echt niet in hun buurt. Dit was top of any bill.
En dan waren ze bovendien revolutionair in onderwerpkeuze. Voor het eerst schilderden ze niet in opdracht een hotemetoot of een heilige, maar het gewone Middeleeuwse leven. Dat is de reden dat u de plaatjes kent. Elk geïllustreerd geschiedenisboek toont kopieën uit deze getijdenboeken, omdat het de enige plaatjes zijn die het gewone (en rijke) Middeleeuwse leven toonden. Boeren, jagers, feestende edellieden, herders, een ossenkar of mensen die in een huis zich warmen tegen de kou. Broek en rok omhoog. Ze worden getoond terwijl je als kijker dwars door de muur kijkt. Wie bedacht in de vijftiende eeuw dat je door muren heen kon kijken?
De gebroeders Van Lymborch horen net zo beroemd te zijn als Van Gogh, Mondriaan of Rembrandt, omdat hun werk net zo revolutionair en net zo goed is. We kennen ze niet omdat hun originelen te klein zijn en bewaard worden in een kasteel in Frankrijk en in een kluis in de Verenigde Staten. Er is geen groot Van Lymborch museum. Nergens. Maar zolang dat er niet is, moeten we het doen met de vrijwilligers in het kleine museumpje in Nijmegen die hun best doen het verhaal van drie grote, te jong gestorven kunstenaars te vertellen: de gebroeders van Lymborgh: Herman, Paul en Johan.
home.nlGeplaatst in de categorie: actualiteit
herman
57
Geef je reactie op deze inzending: