Complexe woorden

Het boek van Naomi Woltring vertelt hoe het neoliberalisme de Nederlandse verzorgingsstaat is binnengedrongen en uit heeft gehold. Je zou denken, dit wordt een streng en boos boek, maar dat valt reuze mee, of tegen, afhankelijk van wat je wil.

De kern van haar conclusie is dat een aantal mannen en een enkele vrouw deze ideologie ons staatsbestel hebben binnen gesluisd. Het ging om VVD-ers, CDA-ers en PvdA-ers en een aantal ambtenaren die niet allemaal netjes op hun plek bleven zitten, maar van baan naar baan hopten en zo steeds vanuit een andere hoek hetzelfde geloof konden belijden.
De belangrijkste onder hen is Ad Geelhoed (CDA), maar ook een Gerrit Zalm (CDA) en een Aleid Wolfsen (PvdA) komen nogal vaak terug. Ad Geelhoed is de ambtenaar die de zeventig projecten start onder de noemer Marktwerking Deregulering Wetgevingskwaliteit, een mondvol, maar het gaat over hoe de overheid haar taken in de markt weg zet. Met wetgevingskwaliteit en deregulering heeft het weinig te maken, want er zijn heel veel regels nodig en of de kwaliteit goed is, is de vraag. Woltring zegt er niets over.

Eén overeenkomst van deze heren en enkele vrouw is, dat niemand de moeite neemt om te bewijzen dat hun theorie klopt, maar allemaal wel brengen ze het als enige mogelijke optie. Neoliberalisme is in hun ogen geen ideologie, maar wetenschap. De basis voor die wetenschap wordt gelegd in de economie-opleiding van de Erasmus universiteit, waarmee diens naam onrecht is aangedaan. Erasmus was niet de man van de vlugge schets en het verkondigen van de enige waarheid, maar een wikker en weger en iemand die schertste over mensen zoals de neoliberalisten die zeggen zich bezig houden met Marktwerking Deregulering Wetgevingskwaliteit maar die totaal iets anders doen.

Woltring is een wetenschapper. Dit wordt onder meer duidelijk doordat zij woorden gebruikt die in internationale wetenschappelijke tijdschriften niet zouden misstaan, maar die voor de eenvoudige lezer wel wat lastig te duiden zijn. De kern van haar verhaal is dat er een 'epistemic community' bestaat, die bepaalt wat onze overheid doet. Ze had het ook een makende gemeenschap kunnen noemen, of een makende elite. Ze probeert neutraal te zijn. Ze concludeert ook dat de neoliberalen wel een aantal zaken bereikt hebben: het financieel overheidstekort is sinds de jaren tachtig terug gedrongen, werkloosheid is gedaald, maar het is niet duidelijk in hoeverre dit met neoliberalisme te maken heeft. Vooral de werkloosheid daalt in een vergrijzend land vanzelf dalen, vermoed ik. Hier had ik wat meer slagen om de arm verwacht, slagen die ze wel heeft.

Doordat ze zich wetenschappelijk blijft opstellen, ontneemt ze zich de mogelijkheid om de ideologie van de neoliberalen echt aan te pakken. Dat is jammer. Maar het is desondanks een belangrijk boek omdat het mechanismen laat zien hoe ons overheidsbeleid verandert. We kunnen het ook een andere kant op bewegen, als we willen.

Schrijver: Jan R. Lønsing, 28 februari 2025

janrlunsinghome.nl

Biografie van deze schrijver

neoliberalisme Erasmus economie

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.3 met 3 stemmen 76