De waarde van vertrouwen
Dat de mens op de maan is geweest en chimpansees niet, komt niet doordat wij zo slim zijn en zij zo dom, maar omdat wij kunnen samenwerken. Hoe dat werkt, weten we dankzij Michael Tomasello die allerlei testjes deed met mensapen en peuters. Hij kwam op het kleine verschil dat alles verandert en dat was dat wij mensen gemeenschappelijke intenties kunnen hebben.
Chimpansees kennen dat niet. Als ze iets samen doen, is dat in de regel omdat ze menen er zelf belang bij te hebben. Iets doen voor de groep, kennen ze nauwelijks, terwijl het bij mensen schering en inslag is. Vrijwilligerswerk en oorlog, bijvoorbeeld, is alleen mogelijk doordat mensen bereid zijn om iets te doen voor anderen, zonder de garantie daarvoor iets terug te krijgen. Ja, het zou voor chimpansees ondenkbaar zijn om een maand lang voor een baas te werken in de verwachting dat die aan het eind van de baan je loon uitbetaalt. In de wereld van chimpansees is dat je reinste lariekoek.
Om gemeenschappelijke doelen na te streven is het cruciaal voor mensen om elkaar te vertrouwen. Vertrouwen betekent dat mensen kunnen samenwerken zonder dat ze elkaar constant in de gaten moeten houden. Het economische succes van West Europa ten opzichte van de Oostbloklanden na de Tweede Wereldoorlog was gebaseerd op vertrouwen. Terwijl daar een corrupte controlesamenleving werd opgetuigd, hadden we hier een samenleving waar we elkaar vertrouwden. Dat liep best wel eens uit de hand, maar het ging zo vaak goed dat wij hier vele malen rijker en gelukkiger werden dan in Oost Europa. Dat het vertrouwen in bijvoorbeeld Nederland was gebouwd op de aanname dat heel Nederland in de Tweede Wereldoorlog in het verzet had gezeten, klopte natuurlijk niet, maar dat maakte niets uit. Het gaat erom dat mensen elkaar vertrouwen en niet of de mythe waarop dat vertrouwen is gebaseerd ook klopt. Het gaat niet om de feiten, maar om wat mensen denken dat de feiten zijn (Thomas Theorema). We handelen immers altijd op grond van wat we denken dat de feiten zijn en niet op grond van de feiten zelf.
We leven nu in een tijd dat ons onderlinge vertrouwen onder druk staat. Vooral de politiek wordt gewantrouwd, maar er zijn ook politieke partijen die er hun werk van maken om wantrouwen te zaaien. De PVV loopt daarin voorop. Deze partij is overigens een afscheiding van de VVD die onder Bolkestein brood zag in het zaaien van wantrouwen jegens vreemdelingen. Vandaag de dag wantrouwt de PVV alle immigranten en daarbinnen vooral asielzoekers en daarbinnen vooral moslims. Dit doen ze zonder de mensen te kennen en dus maken ze zich schuldig aan het structureel mensen wantrouwen en zwart maken zonder bewijs te leveren.
Maar de BBB doet rustig mee. Zij wantrouwen immigranten ook wel, maar hebben er vooral werk van gemaakt de wetenschap te wantrouwen. De Nederlandse boerenstand is wereldwijd succesvol dankzij diezelfde wetenschap, maar nu toont de wetenschap ook aan hoe schadelijk onze landbouw voor onszelf is en dat wordt door de BBB als ongewenste feiten terzijde geschoven. De feiten die de wetenschap aanbiedt, kloppen niet, stellen zij, en alles moet opnieuw worden onderzocht. Daarmee nemen ze de tactiek van Amerikaanse lobbyisten over, die in twijfel trokken dat roken ongezond is, dat er klimaatverandering is of dat oxycodon verslavend is. Bij elkaar hebben deze Amerikaanse makelaars in wantrouwen miljoenen doden op hun geweten. De BBB lijkt het verstandig om de tactiek over te nemen.
En de NSC is niet anders. Zij wantrouwen de integriteit van de overheid. In lijn met de oude D66 willen ze de controle op de overheid versterken. Dat daarmee de overheid nog trager wordt, nemen ze op de koop toe. Overigens willen ze daarmee bijvoorbeeld een nieuwe toeslagenaffaire voorkomen, die ontstond doordat de Tweede Kamer naar aanleiding van de Bulgarenfraude de exorbitante straffen bedacht en omzette in wet. Omtzigt liep daarbij voorop, adviezen van ambtenaren negerend.
En dan de VVD. Ook gij Brutus. De VVD zoekt stemmen en dacht die te krijgen door een kabinet te laten vallen naar aanleiding van problemen bij de opvang van asielzoekers. De leugen dat na-reizigers een probleem waren, was de aanleiding. Omdat ze hiervoor werden gestraft bij de verkiezingen, vinden ze asielzoekers nu niet meer zo belangrijk, maar moeten we wapens kopen om de Russen tegen te houden. Nu is het zo dat vooral Oekraïne wapens nodig heeft, want het zal nog wel even duren voor de Russen hier komen, maar dat terzijde.
De kern van alle regeringspartijen is dat we van alles en nog wat moeten wantrouwen. We moeten de Russen wantrouwen, de overheid, de asielzoekers, de moslims en de wetenschappers. Vooral die laatste, want zonder hen kun je immers feitenvrij beleid maken. Maar met het zaaien van wantrouwen oogst je een samenleving die banger is en minder vrij wordt. Dit zie je in de Verenigde Staten. En zonder vertrouwen in de overheid en in elkaar tuimelen we in een sociale valkuil. Er is namelijk niet alleen een betrouwbare overheid nodig, maar ook een door zijn burgers vertrouwde overheid nodig om corruptie de baas te blijven. Dit is wat je in de Verenigde Staten ziet. Corruptie is er nu aan de macht dankzij het wantrouwen in de overheid. En als corruptie aan de macht komt, krijgen we oostblok-toestanden: een overheid die alles gaat controleren en in de eerste plaats het nieuws.
Volgens Trump gaat alles goed. Dat zeiden de communistische leiders ook altijd. Volgens Trump heeft hij de beste regering ooit. Dat zeiden de communistische leiders ook altijd. Volgens Trump staat de vijand aan de poort en moeten harde maatregelen worden getroffen. Dat zeiden de communistische leiders ook altijd. En ondertussen wordt er bezuinigd op vertrouwen. Op vertrouwen in universiteit, op vertrouwen in de pers en uiteindelijk op vertrouwen in de politiek.
Trump staat lager in de peilingen dan welke president voor hem ooit, alleen dat wil Trump niet erkennen. Hij ziet zichzelf als de grote troef, maar juist omdat hij niets en niemand dan zichzelf vertrouwt, heeft hij een verliezende hand.
home.nl
Biografie van deze schrijverGeplaatst in de categorie: actualiteit
vertrouwen
93
Geef je reactie op deze inzending: