Inloggen
voeg je dagcolumn toe

Dagcolumn

IN MEMORIAM MSTISLAV ROSTROPOVITSJ

Kunstenaarschap en activisme gingen hand in hand


De pas overleden, wereldvermaarde cellist en dirigent, Mstislav Rostropovitsj, die in de ochtend van vrijdag 27 april is overleden, heeft een bewogen en kleurrijk leven gehad, vol tegenstellingen in menig opzicht. Met verve verzette hij zich tegen dictatoriale overheden, zoals die in de voormalige Sovjetunie, waar hij in het begin van de jaren zeventig vier jaar achtereen onderdak had verleend aan de door het partijapparaat gewraakte schrijver Aleksandr Solzjenitsyn. Daarom werd hem het staatsburgerschap ontnomen en vertrok hij in 1974 met zijn echtgenote — de sopraan Galína Visjnjèvskaja (geb. 1926), die geruime tijd vast was verbonden aan het Moskouse Bolsjój Theater — en de overige gezinsleden naar het westen, waar hij drie jaar daarna werd aangesteld als dirigent van het National Symphony Orchestra te Washington, een positie die hij zou bekleden tot 1994, waarna hij weer meer solistisch met zijn cello en ook als gastdirigent kon optreden, zoals tijdens festiviteiten in het Amsterdamse Concertgebouw, ten faveure van Beatrix der Nederlanden, met wie hij persoonlijk bevriend was.

Aan het eind van de jaren zestig trad Rostropovitsj op met het Limburgs Symfonie Orkest, doch snel daarna meldde een groot, schreeuwerig ochtendblad dat de vermaarde cellist had gemeld het orkest van Maastricht weliswaar een verdienstelijk ensemble te vinden, maar dat hij liever was opgetreden met één van de grote orkesten in het westen des lands. Verder was hij boos op tal van muziekrecensenten, die zijn inziens ten onrechte erg negatief schreven over de werken van zijn vriend Benjamin Britten (1913-1976), en dat hij niet meer in ons land wilde optreden als ze dat bleven doen. Kortom, een emotionele man, hetgeen mij werd bevestigd door cellisten die een masterclass bij hem hadden gevolgd. Bijzondere gebeurtenissen, die veel emoties bij tal van verschillende groeperingen losmaakten, konden op zijn aandacht en dikwijls tevens op zijn onverdeelde steun rekenen, zoals zijn optreden bij de Val van de Berlijnse Muur in 1989 heeft aangetoond. Nog spectaculairder was zijn openluchtoptreden, bijna twee jaar later toen hij in Moskou de Cellosuites van Bach heeft gespeeld ter ondersteuning van een dringend gewenst democratiseringsproces, midden in een ‘staat van beleg’.

Al vanaf zijn jonge jaren werkte Rostropovitsj samen met de toen belangrijkste componisten in de Sovjetunie: Sergéj Prokófjev (1891-1953) en Dmítri Sjostakóvitsj (1906-1975). Deze laatste schreef zijn Tweede Celloconcert in 1967 voor Rostropovitsj, Benjamin Britten deed hetzelfde met zijn Cello Sonata, opus 65 (1961), de Cello Symfonie, opus 68 (1962-63) en zijn Cellosuites, opus 72 (1964), opus 80 (1967) en opus 87 (1971), en verder nog schreef hij nieuwe cadenzen voor Joseph Haydns Celloconcert in C (1964), eveneens voor zijn vriend.

Twee maanden geleden werd Mstislav Rostropovitsj — die ook op zijn tachtigste nog gold als de onaangetaste grootmeester van de cello — opgenomen in een zekenhuis; volgens de Russische kranten om voor een carcinoom te worden behandeld. Vanaf 11 april verbleef hij daar opnieuw. Maar in maart gaf hij wel acte de présence op een galabijeenkomst in het Moskouse Kremlin, ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag, en waar hij werd onderscheiden met de Orde van Verdienste aan het Vaderland, voor zijn muzikale prestaties en vanwege zijn activisme.
Het is een bevreemdende contradictie aan het eind van het leven van een der grootste kunstenaars uit de twintigste eeuw, dat hij die onderscheiding heeft aanvaard uit handen van president Vladimir Poetin, een man die zich heeft geprofileerd als alles andere dan een democraat, en die zich geenszins om de meest basale mensenrechten wenst te bekommeren. Om daartegen te strijden, is in het huidige Rusland opnieuw dringend behoefte aan iemand van het niveau en het karakter, en met hetzelfde internationale aureool, van Mstislav Rostropovitsj.

Schrijver: Heinz Wallisch, 28 april 2007


Geplaatst in de categorie: muziek

2.2 met 4 stemmen 708



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)