Inloggen
voeg je dagcolumn toe

Dagcolumn

Dichter's beetjens door balsemige reetjens

Wie blijft in deze barre wintertijden bij zijn gevoel? De taxichauffeur die niet wilde maar toch uit menslievendheid de brug ramde? De moeder die haar dochter naar school brengt maar van het talud afgleed? De truckchauffeur die de helling niet haalde met zijn glippende banden? Neen, we zagen ze allemaal op het journaal verenigd in gevoelsverwarring.

Mijn advies daarom: richt je tot de gevoelsspecialist, de dichter. Meer speciaal tot Willem Bilderdijk dichtersgenie levenslang zwelgend in zijn gevoel. Geboren 07/09/1756 , gestorven 18 december 1831. Een vingerwijzing, die sterfdatum vandaag, van de voorzienigheid naar onze meest klimaatneutrale gevoelsdichter.

Willems dichtwerk is niet beïnvloed door het weer. Zelfs niet in de aangrijpendste periode, zijn verbanning en vlucht voor Napoleon in Londen. Waarin hij verscheurd wordt door gevoel. Voor zijn achtergebleven vrouw Catharina Rebecca Woesthoven en zijn nieuwe liefde, de negentienjarige Katharina Wilhelmina Schweikhardt. In ‘Liefde en Ballingschap’(verzorgd door Marita Mathijsen), Bilderdijks brieven tussen 1795-1797. Het gaat over huwelijkstrouw, zijn vertwijfeling over lotsbestemming, de rol van het hart de adel en de Koning, de wil van God en de ware liefde.

Het genie werd in de Westerstraat als Orangist geboren. Twee dagen oud schrok de Jordaan op van de aanslag op zijn leven. Reeds op vierjarige leeftijd schreef hij gedichten. Hij werd landelijk bekend als advocaat van Kaatje Mossel, vervolgd om haar uitgesproken oranjegezindheid in 1785. Orangist zou hij blijven. Al gaf hij tijdelijk Koning Lodewijk-Napoleon Nederlandse les.

Hoogst bekwaam in tal van wetenschappen. Toch nooit hoogleraar. Steeds verhinderden samenspanningen zijn benoeming. Een homo universalis. Logisch met zoveel vertakkingen dat zijn bijdragen per discipline bescheiden bleven. Hoe omstreden ook, menige verhandeling blijft behartigenswaardig. Zoals over de 'hyperboreeërs', volk waaraan de Grieken ontsproten. Of het Nederlands, de enige taal die de paradijselijke tongval behield.

Zijn biograaf Joris van Eijnatten (‘Hogere sferen: de ideeënwereld van Willem Bilderdijk’) toont hoe Willem werk maakt van oranje. Enerzijds laat hij God ‘spreken dat de (Noachitische) regenboog een teken zal zijn des verbonds tussen Mij en de aarde.’
Om te concluderen dat Oranje als bovenste (regenboog)kleur krachtens Gods Eeuwig Verbond dus altijd boven zal blijven. Hij maakt ook hoogst aannemelijk dat oranje voor rood doorgaat in de bijbel. Een revolutionair inzicht!
Zijn duiding van de zondvloed liep ver vooruit. Pas nu ziet ook de wetenschap in dat die echt plaatsvond.

Volgens Van Eijnatten hield zijn lijfspreuk ‘semper idem’ hem overeind: ‘altijd zichzelf gelijk’.
Later omarmd door partijgangers, vooral calvinistische gristenen. Abraham Kuyper vereerde hem mateloos. Door Multatuli naar men dacht definitief gekraakt. Maar voor wie zijn gevoelens wil onderzoeken benoemen en ontladen nog steeds onmisbaar.

Huwelijkstrouw vond hij belangrijk maar niet alles: 'De echt bestaat niet, dan in de verknochting des harten.' Zo kon hij verder met zijn jonge schone. Niet langer hoefde hij vruchteloos te pogen 'de dierelijken tocht op de echtkoets te koelen', nu werd 'heel 't bestaan in zaligheid verslonden'.
Hoogdravend was hij, wat wil men anders van zielenadel. Hij ging trouwens in Brunswick nog even(1798-1806) door voor echte adel, ‘Heer van Teisterbant.’

Wat echt telt was zijn meesterschap over de taal:

'Kusjens

Hoor nu, hoe gy in den gloed
't Kussend mondtjen zetten moet,
Om het zoetste zoet te koopen.
Niet te dicht, en ook niet open.
Laat één plaatsjen (zoo is 't wel!)
Voor ons beider tongenspel:
Dat mijn zachte tandenbeetjens
Door die balsemige reetjens
Booren mogen zonder pijn:
En uw tongetjen het mijn
Zacht ontmoeten, lieflijk klemmen,
Bevend in uw mondtjen zwemmen,
Tot het, spartlend van vermaak,
Aan mijn tong geschakeld raak.’
Uit ‘Bloemtjens’ (1785)


Bezoekt allen 3e Bilderdijklezing door Peter van Zonneveld:
Zaterdag 18/12/2010, 16.00 uur
Grote St. Bavokerk, Grote Markt Haarlem
15.00 uur kerk open; orgelspel Anton Pauw


Zie ook: http://bilderdijk.org/

Schrijver: Jos Zuijderwijk, 18 december 2010


Geplaatst in de categorie: literatuur

4.0 met 5 stemmen 330



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)