Wij zijn onze wil
Deskundigen stellen dat elk mens machinaal aangedreven wordt. De motor is ons brein, of ons dna of een combinatie daarvan. Maar zien zij niet de belangrijkste drive over het hoofd? Hoe zit het met de menselijke wil?
Oké, de macht van het materiële lijkt overheersend. Denk je alles in je stad op de rit te hebben, komt er met 60 kilometer per seconde een meteoriet op je kop. De Russische stad Tsjeljabinsk mocht met 1000 gewonden en een hoop schade nog van geluk spreken. Als de meteoriet aan de andere kant van de stad was ingeslagen had-ie een kernreactor kunnen treffen.
En we hoeven niet terug in herinnering naar het Japanse Fukushima om te beseffen wat aardbevingen teweeg kunnen brengen. Ook in Groningen schuilt het gevaar van aardschokken. Wij mensen lijken speelbal van omstandigheden, natuurkrachten en het lot.
Vanuit die gedachte is het logisch dat wetenschappers smalend doen over begrippen als het menselijk hart, de ziel en de geest. Sentimentele flauwekul. Wat je niet kunt waarnemen, meten of wegen, bestaat niet. Onze hersenen zijn de baas over ons. Zelfs onbewust doen wij dingen waarvan wij geen weet hebben waarom. Maar ons brein weet het wel, daar gaat het om. In ons dna zit zoveel stuurinformatie dat al bij onze geboorte is uitgemaakt of we intelligent zullen worden, of kansrijk op arbeids- en huwelijksmarkt.
Maar… als ik nu doorga met deze column is dat mijn eigen keus, mijn eigenwijze wil.
Er zijn mensen die zich niet aan natuurwetten houden. Ze zien een medemens spartelen in de Maas. Of zelfs als een hond verdrinkt, laten ze hun volgens de wetenschap niet bestaande hart spreken. Ze scheuren hun kleren en springen in het ijskoude water om te redden wat er te redden valt. Keus van hun brein? Is dna in the lead? Bullshit!
We kunnen onszelf wijsmaken dat de biologische machinaties van ons brein ons lot bepalen. Of de structuren van ons dna, of de omstandigheden. Maar als wij weten wat wij willen, rekening houdend met medemens en ons geweten, krijgt Het Lot een harde dobber aan ons.
Zie ook: http://www.gmboekentekst.nl
Schrijver: George Knottnerus, 22 februari 2013
Geplaatst in de categorie: wetenschap
Brein
1.500
Geef je reactie op deze inzending:
assortiment.bsl.nl/files/f2dfb863-8a61-4d6c-a0bb-9601d9c77de1/bb2h1.pdf.
Ik heb Pim van Lommel uitgenodigd voor een lezing op 30 oktober dit jaar over BDE's. N.a.v. deze prima column zal ik hem die avond vragen wat zijn standpunt is over de vrije wil.
Een paar kanttekeningen:
1. Er zijn denk ik weinig wetenschappers die smalend doen over het menselijk hart. Ik neem aan dat je daar ons gevoelsleven mee bedoelt. Ook de aanname van het bestaan van een ziel en/of geest is voor veel wetenschappers geen aanleiding om daar neerbuigend over te doen.
2. Je zegt ‘als ik nu doorga met deze column is dat mijn eigen keus, mijn eigenwijze wil.’ Maar dat weet je niet zeker George denk ik. Je had ook kunnen stoppen na die zin maar ‘iets’ deed je toch ‘beslissen’ om verder te schrijven. Je kunt dat iets je ‘vrije wil’ noemen maar dat ‘iets’ kan ook een resultante zijn van alle ‘prikkels’ waar je op dat moment aan werd blootgesteld. Over de ‘vrije wil’ zijn boeken vol geschreven maar ik denk dat het aanwezig of afwezig zijn ervan in de praktijk voor ons mensen niet veel uitmaakt. We leven, met onze beperkte zintuiglijke waarnemingen, in ieder geval alsof we een vrije wil hebben. Anders is er geen lol meer aan.
3. Je stukje over het redden van een spartelend mens heeft m.i. niets maar dan ook niets te maken met ‘je niet houden aan natuurwetten'. Je benadrukt daar nog eens dat daar een hart spreekt dat voor wetenschappers niet bestaat. Zouden wetenschappers dan per definitie een gevoelsleven ontkennen?. Ik denk het niet.
4. Dan je laatste zin ‘Maar als wij weten wat wij willen, rekening houdend met medemens en ons geweten, krijgt Het Lot een harde dobber aan ons’. Ik denk dat daar de meningen nogal over verdeeld zijn. Als we even over onze schouders heen kijken naar ons ‘kortstondig’ verblijf als mens op deze planeet dan kunnen we wellicht concluderen dat we met alleen het ‘lot’ wellicht beter waren af geweest dan met de ‘ellende’ waarmee onze ‘vrije wil’ ons heeft opgescheept.
Goed schrijven George!
Ik ben het met je eens dat dit Swabiaanse nonsens is. Het lijkt me zelfs een gevaarlijke misvatting. Mensen ervaren zichzelf niet als een robot die door zijn brein en zijn DNA wordt aangestuurd. Het mag dan waar zijn dat onze vrijheid door allerlei factoren wordt beperkt, maar dat we binnen zekere grenzen vrij kunnen kiezen, staat vast. Zou dat niet zo zijn, dan was ons gedrag volledig voorspelbaar - wat uitdrukkelijk niet zo is. Bovendien kun je iemand die door zijn brein of DNA wordt aangestuurd niet verantwoordelijk stellen voor zijn gedrag, want hij of zij kon zich immers niet anders gedragen dan hij gedaan heeft.
Dit brein-geloof is in wezen de consequentie van het foute axioma dat ons bewustzijn een product is van onze hersenfuncties. Maar wij zijn helemaal niet ons brein, wij zijn onze wil. En het is de vrije wil die ons tot mens maakt en tot een creatief en zelfstandig wezen.